Algemeen Verslag over de Armoede - Steunpunt tot bestrijding van ...

* ... en de ontoegankelijkheid van het recht
Wanneer er juridische problemen ontstaan - omdat men zelf benadeeld is of omdat andere
als eiser optreden - blijken arme gezinnen hun weg in het rechtssysteem zeer moeilijk te
vinden. Men kan meestal geen beroep doen op ervaren advokaten en men vindt weinig
informatie over rechten en plichten.
“Plots krijgen we van de huisbaas een papier voorgeschoteld ter ondertekening. We
zijn bang om dit te weigeren, uit vrees buitengzet te worden. Vaak kunnen we de
gevolgen van het ondertekenen van bepaalde papieren niet inschatten. En wanneer we
beseffen hoe het in elkaar zit, is het meestal te laat”
• Recht op een gezin : een permanente strijd
GEZIN 34
Het gezin is de belangrijkste plaats, waar alle aspecten van het leven aan bod komen. De
talrijke moeilijkheden waarmee arme gezinnen te kampen hebben, leiden afwisselend tot
heel wat emoties : hoop, wanhoop, lijden, strijdlust, ontmoediging,... Daardoor komt het
gezin telkens onder een zeer zware druk te staan, waardoor het dreigt uiteen te spatten of te
desolidariseren.
De kinderen bekleden daarin een eigen plaats. Zij zijn vaak de gevangene tussen enerzijds
hun innig verlangen om samen te blijven met hun ouders en op te groeien in een gezin, en
anderzijds hun weigering en hun onbegrip om de levensvoorwaarden die hun ouders hen
noodgedwongen moeten opleggen, te aanvaarden. Tegelijk vrezen zij - via hun ouders -
geïdentificeerd te worden met het beeld van de armoede.
Deze mengeling van strijd en emoties is een voedingsbodem voor heel wat gezinsconflicten,
tussen de ouders onderling en tussen de ouders en de kinderen. Zulke conflict- of andere
crisis-situaties kan men onmogelijk correct beoordelen, zonder de ganse context waarin het
gezin leeft mee in rekening te nemen.
“Vele ouders in arme gezinnen leven voortdurend in angst; spanning en moedeloosheid.
Soms verkiezen ze te drinken in plaats van verder tegen alles op te boksen.”
“Het zou een overwinning zijn als hun kinderen zich verder konden ontwikkelen, maar
die fierheid ondervinden ze zelden. Dat breekt hun kracht, ontneemt hen alle
eigenwaarde. Wat overblijft, is de vernedering niet te kunnen instaan voor je gezin, het
gevoel hebben niets te betekenen”.
De Beweging ATD Vierde Wereld heeft de krachtlijnen voor een Urgentieprogramma inzake
het gezinsleven uitgetekend onder de titel “Het gezin opent kansen op een sociaal leven” en
dit werkdocument voorgesteld op de Vlaamse Intersectoriële Commissie Armoedebestrijding
(VICA - Vooruitgangsrapport, mei 1994). Een aantal belangrijke inzichten omtrent de kennis
van het ‘gezinsleven’ van de mensen die in armoede leven zijn aan dit document ontleend.
In de strijd die deze gezinnen voeren voor een beter leven, valt voortdurend op hoe hecht de
onderlinge band tussen de gezinsleden wel is, ook al staan mannen, vrouwen en kinderen
tijdelijk alleen of zijn ze ondergebracht in opvangcentra of instellingen. Het verlangen naar
een mooi gezin zal zich soms uiten in fantasie, die de keerzijde is van de schaamte over
zichzelf, hun afkomst, hun miserie.
Arme gezinnen putten een enorme kracht uit een mogelijke hereniging van alle gezinsleden.