Algemeen Verslag over de Armoede - Steunpunt tot bestrijding van ...

aspecten van het leven moesten dekken, werden uitgebreid. Toen in 1967 het zogenaamde
“residuaire” stelsel voor economisch niet-actieven in het leven werd geroepen, werd aan de
bejaarden een minimumpensioen toegekend, en later werden de invaliditeitsuitkeringen voor
de gehandicapten en de kinderbijslag erin opgenomen, en vanaf 1974 de uitkering van een
bestaansminimum.
Zelfs als die prestaties, die voor de behoeftigen bestemd zijn, los staan van het sociale
zekerheidssysteem, blijft de band met de arbeid, de beroepsactiviteit, toch behouden.
Volgens de armsten is het dan ook onrechtvaardig om het systeem van de sociale bijstand
enerzijds los te zien van dat van de sociale zekerheid, en om anderzijds de steuntrekkers in
dat systeem te scheiden van de werknemers of van de uitkeringsgerechtigde volledige
werklozen.
De dimensie arbeid is in het leven van de armsten belangrijk en heeft te maken met het feit
dat alle systemen van sociale bescherming de arbeid als referentie nemen, ook wat de
sociale bijstand en de oplossingen voor armoedesituaties aangaat :
- de wet op het bestaansminimum stelt al sinds zijn ontstaan de beschikbaarheid op de
arbeidsmarkt als criterium om dat recht te genieten,
- de wet op het bestaansminimum en de laatste ontwikkelingen van die wet, voornamelijk
ten overstaan van de jongeren, hanteren het criterium van tewerkstelling van de
rechthebbende, alhoewel die eis in de huidige economische conjunctuur niet gemakkelijk
te verwezenlijken is,
- ook de wetgeving op de gezondheidszorg legt het verband met arbeid,
- in de meeste gevallen wordt alleen kindergeld toegekend als de (verre of naaste)
rechthebbende dat recht opent door zijn arbeidsstatuut,
- de armsten blijven minder gemakkelijk toegang hebben tot de arbeidsmarkt, niet alleen
doordat bepaalde wetgevingen, die allemaal betrekking hebben op maatregelen om de
werkloosheid te bestrijden, niet voor iedereen toegankelijk zijn, wat zeker geldt voor het
actief arbeidsmarktbeleid; maar bij die juridisch-administratieve eisen komen dan nog de
marginaliseringen waarvan de armsten het slachtoffer zijn en die het gevolg zijn van de
sociale stempel die de zogenaamde residuaire sociale rechten op hen drukken.
• De discriminerende gevolgen van het dubbele circuit
ARBEID EN SOCIALE BESCHERMING 186
Het bestaan van twee aparte systemen veroorzaakt vooral in perioden van grote
werkloosheid verschillen in de manier waarop de problemen van de werkzoekenden worden
behandeld en in de toegankelijkheid van de voorzieningen voor opleiding en
arbeidsbemiddeling. De armen eisen één enkele vorm van bescherming tegen werkloosheid:
dat betekent enerzijds recht op een vervangingsinkomen en anderzijds recht op de diensten
en de overheidsinitiatieven om weer werk te vinden.
Wie geen werk heeft en niet onder het stelsel van de werkloosheidsverzekering valt, heeft
duidelijk minder kans om door de VDAB/FOREM te worden geholpen, niet door de
plaatsingsdienst en niet door de diensten die de beroepsopleidingen organiseren.
Wie recht heeft op het bestaansminimum, moet zich normaal als werkzoekende inschrijven.
Hij wordt dan ondergebracht in de categorie “andere ingeschrevene werkzoekende”. In de
praktijk worden die personen minder vaak opgeroepen voor oriëntatie, beroepsopleiding en
arbeidsbemiddeling. Bovendien worden ze na drie maanden uit de registers geschrapt,
behalve wanneer ze zich uit eigen beweging weer inschrijven. Wie al een paar maanden
geen aanbod van de plaatsingsdienst heeft ontvangen, zal ook niet geneigd zijn om zich