Algemeen Verslag over de Armoede - Steunpunt tot bestrijding van ...

hen een oordeel wordt geveld; zij menen dat hierbij de essentie over het hoofd wordt gezien
en met ‘essentie’ bedoelen ze de kwaliteit van de gevoelsband. Dit centrale punt verdwijnt
achter de moeilijke levensomstandigheden waarin ze leven en die wel opvallen bij de
hulpverleners. Hun problemen zijn onderling nauw met elkaar verbonden en die correlatie
maakt elk probleem afzonderlijk nog zwaarder. Deze vicieuze cirkel wordt zelf nog
verzwaard door de blik van de maatschappij. Deze blik wordt door de ouders ervaren als een
gebrek aan respect. Ze reageren er op door hun gedrag aan te passen aan wat volgens hen
vooroordelen zijn. Ze willen zich verdedigen tegen deze blik en besteden daar heel wat
energie aan.
Ze gaan zich bijvoorbeeld anders kleden als ze het bezoek verwachten van de
maatschappelijk assistent. Ze sparen voedsel op om het aan die persoon te kunnen laten
zien. Ze houden de kinderen thuis van school als de elektriciteit is afgesneden uit angst dat
men dit zou te weten komen. De inspectie van de sociale diensten wordt telkens opnieuw
beleefd als een ernstige inbreuk op hun privéleven.
Gezinnen die in armoede leven hebben met een hele reeks problemen te kampen. De meeste
van die problemen komen uitgebreid in de andere hoofdstukken van dit Algemeen Verslag
aan de orde.
Eén van de pijnlijkste problemen is de plaatsing van kinderen uit arme milieus in
instellingen of pleeggezinnen (zie verder) - een ingrijpende maatregel die onmogelijk los
kan gezien worden van hun leefomstandigheden.
Van de belangrijkste moeilijkheden die zeer zwaar op deze gezinnen drukken, worden
hierna enkele besproken. Daarbij mag niet uit het oog worden verloren dat al deze
moeilijkheden te maken hebben met een waar proces - een uitsluitingsproces, op gang
gebracht door de grote onderlinge samenhang van alle problemen die de mensen
ondervinden.
De armsten verlangen ernaar om als een gewoon gezin te kunnen leven, maar ze ervaren
voortdurend dat ze dat niet kunnen, als gevolg van de armoedesituatie waar ze generatie na
generatie mee te kampen hebben. Zolang wij niet begrijpen dat hun leven door een lange
geschiedenis van armoede getekend is, zoalang wij niet beseffen dat het om mensen gaat die
door de ellende zozeer zijn aangetast dat ze in onze ogen als mensen onherkenbaar zijn
geworden, zolang zullen zij door de samenleving miskend en verworpen blijven.
* Het begint met het stigma van het verleden
GEZIN 29
“Wij hebben altijd miserie gehad. Toen ik kind was, zei mijn moeder : ‘Ik hoop dat
jullie niet dezelfde miserie hebben als wij’. Maar wij zitten erin en nu hopen wij voor
onze kinderen dat ze het beter zullen hebben dan wij. (...) Als je in een gezin leeft, heb
je een vader en een moeder die achter je staan. Maar als je alleen staat, moet je je
plan trekken. Je bent verloren in de samenleving. En je verleden blijft in je. Dat gaat
nooit weg. Wat je meegemaakt hebt, blijft als een eeuwig teken met je meegaan. Je
mag nog zo oud worden, dat blijft in je zitten. En dat blijft je bezighouden. Zijn mensen
dan niet geboren om kansen te krijgen in deze wereld ?”
Het is buitengewoon moeilijk voor de armste mensen om zich te bevrijden van hun
verleden. Het gevoel van vernedering, schaamte, miskenning - het niet respectvol behandeld
worden door de omgeving - is een gevoel dat van generatie op generatie wordt
overgedragen. Het verhindert een positief zelfbeeld waardoor mensen energie en vertrouwen