Algemeen Verslag over de Armoede - Steunpunt tot bestrijding van ...

in staat hun budget te beheren... Bovendien stoelt deze visie eens te meer op het
uitgangpunt dat individuele wilskracht volstaat om uit de tunnel te geraken.”
Als men individuele voorwaarden koppelt aan de steunverlening, moet men er inderdaad op
toezien dat de gevraagde inspanningen ook resultaat kunnen opleveren : is er bv. gepast
werk beschikbaar? Men moet met andere woorden ook oog hebben voor de
maatschappelijke tekorten op dat gegeven moment.
Het hoort daarom heel uitdrukkelijk tot de (lokale) verantwoordelijkheid van het OCMW
om die maatschappelijke tekorten te verrekenen in de uitbouw van de dienstverlening. De
sociale dienst moet die tekorten signaleren en de politici in de Raad moeten er in de mate
van het mogelijke mee aan verhelpen.
Het uittekenen van individuele trajecten naar welzijn impliceert met andere
woorden de medeverantwoordelijkheid van het OCMW voor een echt
welzijnsbeleid op de verschillende beleidssniveaus.
Aan de kant van de hulpverleners toont men begrip voor het fundamentele verzet tegen het
inbouwen van bijkomende voorwaarden. Men beaamt dat het recht op het bestaansminimum
en de OCMW-dienstverlening, klaar en duidelijk een recht moet blijven.
Anderzijds verdedigen sommigen ook de “individualisering” van de steun, het op de maat
van de mensen afstemmen van de hulpverlening, om mensen geleidelijk uit hun impasse te
halen. Het gericht ondersteunen van mensen zou hen op een eigen traject naar integratie
kunnen brengen : naar werk, een woning, een vriendenkring, ... Het gaat voor hen tenslotte
om de bedoeling van de wetgever : mensen de mogelijkheid bieden om zelf voor hun
welzijn zorg te dragen.
“De lokale toekenning via het OCMW laat juist ruimte voor die eigen
individualisering. Indien de toekenning compleet onvoorwaardelijk wordt, dan kan
men dit beter centraliseren in het kader van de sociale zekerheid in ruime zin. Men
degradeert de OCMW-bijstand dan immers tot een loutere loketfunktie” (een hoofdmaatschappelijk
werker).
“Als die voorwaardelijke steun gekaderd is in zorgvuldig maatwerk kan zo gezamenlijk
met de hulpvrager een begeleidingsplan opgesteld worden: welke vaardigheden
moeten we verbeteren, welke relaties dienen gelegd, welke afspraken gemaakt, ...?”
(een OCMW-maatschappelijk werker)
Aan de ene kant wordt dus gepleit voor ruimte om de rechten subjectief, geïndividualiseerd
in te vullen op maat van de hulpvrager. Aan de andere kant vreest men voor de willekeur
- zie de steunnormen - die daarmee gepaard gaat. Het hangt er dan in sterke mate van af hoe
de hulpverlening lokaal wordt ingevuld. En de vraag is of men daar gerust kan in zijn
gezien de hoger al vermelde randvoorwaarden : te beperkte personeelsbezetting, de
motivatie van de maatschappelijk werkers, de impact van de raadsleden, de
onverbiddellijke steunnormen, ...
• Perverse effecten : van bestaanszekerheid naar bestaansonzekerheid
OCMW 88
Hiervoor werd reeds gewaarschuwd voor het feit dat steunnormen door niet weinig
OCMW’s gebruikt worden precies om af te bakenen wie wèl en wie niét van aanvullende
steun mag genieten. Zo wordt automatisch een uitsluitingsmechanisme op gang gebracht.