Algemeen Verslag over de Armoede - Steunpunt tot bestrijding van ...

• Kenelementen uit het veld
GEZONDHEID 122
De talrijke studies en getuigenissen die voor dit Verslag bijeengebracht of ingezameld
werden bevestigen het : we zijn niet allemaal gelijk voor de gezondheid.
Op de studiedag “Toegang tot de gezondheid, gezondheid met twee versnellingen?”,
georganiseerd door het Forum Bruxellois de Lutte contre la Pauvreté, stelde een arts uit de
Samaritanenwijk in Brussel de kwestie over de gelijkheid als volgt : “Gezondheid is een
kapitaal waaraan elk van ons een andere waarde hecht, maar dat des te meer
gehypothekeerd wordt indien men onvermogend is”. Hoe armer men is, hoe groter het risico
dat men, door de omstandigheden en de omgeving waarin men leeft, zijn gezondheid ziet
aftakelen. Het niet-recht op gezondheid houdt verband met een hele reeks dimensies die
allemaal met elkaar verweven zijn.
“Inderdaad, ongezonde en kleine woningen, slechte hygiënische omstandigheden,
onzekerheid over gebruik van water en elektriciteit, het gebrek aan sanitaire
installaties, werkloosheid of betreurenswaardige arbeidsvoorwaarden, ontoereikende
inkomsten waardoor men niet regelmatig en gezond kan eten... al die
levensomstandigheden werken stress en ongelukken in de hand, veroorzaken en
verergeren ziekten. Terwijl vrije tijd en vakantie, nochtans middelen om op het fysieke
en mentale vlak verse krachten op te doen, een ontoegankelijke “luxe” blijven”.
(Beweging ATD Vierde Wereld, Recht op gezondheid; een vicieuze cirkel, een dubbele ongelijkheid, 1992).
De talrijke getuigenissen en opmerkingen die voor dit Verslag werden ingezameld hebben
heel wat dimensies van de sociale ongelijkheid ten opzichte van de gezondheid
verduidelijkt, en hebben de benadering met talrijke verbanden aangevuld : gezondheid, werk
en werkloosheid; gezondheid en zittenblijven; gezondheid en huisvesting.
Men kan de studies die het verband aantonen tussen werkloosheid, gebrek aan
werkgelegenheid en de aftakeling van de gezonheid niet naast zich neerleggen.
Werkloosheid leidt tot een gevoel van nutteloosheid en verlies van zelfwaardering. “Kan
men ervan uitgaan dat een jongere die zijn beroepsleven aanvangt met de toekenning van
wachtgeld of het bestaansminimum alle kansen op gezondheid heeft?”
Een andere visie, geformuleerd door een verantwoordelijke van een ziekenfonds: “Men
moet dringend een grondige studie maken van de mogelijke band tussen sociale
ongelijkheden ten opzichte van het zwak presteren op school en de ongelijkheden ten
opzichte van de gezondheid. Het verband tussen een slechte gezondheid en slechte
schooluitslagen kan op twee wijzen worden gelegd: een zwakke gezondheid kan een factor
zijn die bijdraagt tot het slecht presteren op school, maar het kan ook zijn dat kinderen en
jongeren uit kansarme milieus hun schoolmoeilijkheden vertalen in lichamelijke termen”.
De sociale werkers van de OCMW’s, de gezinnen die armoede kennen en de mensen die
hun bijstaan, bekommeren zich steeds meer over de woonomstandigheden, het aandeel van
de huishuur in het budget. De omvang van de huurpost heeft een rechtstreekse impact op de
gezondheid, de voeding,... en dit op dramatische wijze. “Je moet kiezen, ofwel betaal je je
huur, maar dan kan je niet behoorlijk eten, en je nog minder verzorgen. Ofwel verzorg je je
gezondheid, en betaal je geen huur, maar dan sta je uiteindelijk wel op straat.” zeggen
talrijke gezinnen die aan dit Verslag meewerkten. Overigens is het zo dat zelfs bij een
huurprijs die niet in verhouding staat tot hun inkomsten, veel gezinnen en heel bescheiden
mensen enkel onderdak vinden in omstandigheden die nefast zijn voor hun gezondheid. Zo
verklaart 44% van de mensen in de gezondheidsvragenlijst van Charleroi (zie deel III
Ongelijkheden in de toegang tot gezondheidszorg) dat hun woningen ontoereikend zijn :