Algemeen Verslag over de Armoede - Steunpunt tot bestrijding van ...

Iemand van mijn vrienden zei mij achteraf : ‘Je had met je twee kinderen op de stoep
van het OCMW moeten gaan zitten tot zolang ze iets voor je doen’. Maar wie durft dat
nu, als je nog een beetje trots hebt. Moest ik mij misschien door iedereen laten
bekijken en ook nog mijn trots laten afpakken ? Ik heb een man gekend die, toen hij
uitgezet werd, met een stootkar zijn meubels op de markt zette, juist voor het
politiebureau. En hij ging daar zitten met zijn vrouw en kinderen, om te tonen waarop
hij recht heeft. Daar is veel moed voor nodig en die had ik toen niet.”
• Het ‘culturele kapitaal’
CULTUUR 306
Een van de meest fundamentele redenen waarom mensen al dan niet deelnemen aan de
opbouw van de cultuur, in brede en enge zin, wordt in de vakliteratuur soms omschreven
met de term : het ‘culturele kapitaal’. Daarmee is bedoeld : het geheel van kennis,
gewoonten, opvoeding en middelen dat een mens - al dan niet - gedurende zijn leven
verwerft.
Het spreekt voor zich dat vooral de opvoeding van kleinsaf en het gezinsleven, maar ook het
buurt- en familieleven en de school daarin een cruciale rol spelen. Worden kinderen in
armoede geboren, of groeien zij op in een cultureel arm milieu, dan dragen zij reeds van in
de kinderjaren het risico op achterstand.
Ook alles wat met de gezondheid te maken heeft, zoals de ervaring en gewaarwording van
het lichaam, het onder woorden brengen van symptomen van ziekte of onbehagen, de
geestelijke gezondheid, het gebruik van geneesmiddelen en dergelijke behoren tot het
zogeheten ‘culturele kapitaal’. (Zie ook hoofdstuk 1.3. Recht op Gezondheid).
Achterstand inzake het ‘culturele kapitaal’ betekent geenszins dat kinderen van jongsaf
ontrukt moeten worden aan de miserie en geplaatst moeten worden in zogenaamde ‘rijk
culturele milieus’. In het hoofdstuk 1 (Gezin) van dit Algemeen Verslag wordt dit ten
overvloede verantwoord.
Als men spreekt over ‘cultureel kapitaal’, zouden wij daaraan de volgende ideeën
willen toevoegen : ‘Zelfs al heeft men van jongsaf geen cultureel kapitaal en men krijgt
later de kans om deel te nemen aan de cultuur, dan kan men de vroegere negatieve
ervaringen te boven komen. Zo zou de school, bijvoorbeeld, moeten aanvullen wat men
thuis niet gekregen heeft, zodat iedereen begiftigd wordt men een cultureel kapitaal.’-
(groepsgetuigenis).
I e d e r e e n m o e t , i n z i j n t h u i s m i l i e u , e e n c u l t u r e e l k a p i t a a l k u n n e n
v e r w e r v e n .
“De meeste rijke mensen zijn het gewoon om alles te hebben. Het bezit is voor hen een
normale zaak. Omdat iemand arm is, wil dat daarom niet zeggen dat men dom is of
geen doorzicht heeft op zaken. Waarom zouden arme mensen geen smaak hebben ?
Mooie dingen - voor de één : bezit, voor de ander : voorwerpen, sierraden, kunstwerken,
- gaan stuk. Maar herinneringen blijven, zolang een mens er het geheugen
voor heeft : slechte en minder slechte, goede en gans goede herinneringen. Ieder mens
die niet sterft van de honger in zijn kinderjaren heeft een verleden.
Een herinnering die ik nooit vergeet is hoe mijn mama op een stoel zat met haar
voeten op een bankje. Ze stopte kousen, of deed ander verstelwerk. Ik ging als klein