Algemeen Verslag over de Armoede - Steunpunt tot bestrijding van ...

Deze vraag wordt niet toevallig in termen van “rechten” gesteld. Uit de besprekingen in de
werkgroepen is namelijk overduidelijk gebleken dat de ouders én de kinderen die omwille
van de armoede met een plaatsing geconfronteerd werden, diep gekwetst zijn in hun gevoel
van rechtvaardigheid. “Waarom ik ? Waarom mijn kinderen ?”
De hulpverleners en de plaatsende instanties die aan deze besprekingen deelnamen, beseften
dat zij door hun - goed bedoeld - optreden, vaak zeer diepe wonden veroorzaakten bij de
gezinnen en hun kinderen.
Op al deze aspecten wordt verder in dit hoofdstuk dieper ingegaan. Het is onontbeerlijk om
vooraf enkele achtergronden met betrekking tot deze maatregel te schetsen.
• Het kader
* Op grond waarvan ?
Het is op basis van het Decreet inzake Bijzondere Jeugdzorg (Vlaamse Gemeenschap, 1985;
Franse Gemeenschap, 1991) dat maatregelen kunnen genomen worden ten aanzien van
“problematische opvoedingssituaties”. Daarmee wordt onder meer bedoeld “situaties waarin
het kind gehinderd wordt zich ten volle te ontplooien op lichamelijk, gevoelsmatig, moreel,
geestelijk en sociaal gebied”. Moeilijke levensomstandigheden - concreet armoede bv. - is
één van die mogelijke situaties. Daarnaast kan de “gevaarsnotie” worden ingeroepen (Wet
op de Jeugdbescherming, 1965).
De Interdepartementale Commissie voor Armoedebestrijding stelde reeds eerder (1991) vast
dat “de Vierde Wereldgezinnen het meest getroffen worden door de beslissingen genomen op
basis van het “kind in gevaar”-principe. Sociale armoede, slechte woon- en leefomstandigheden,
sociaal-culturele achterstand en gebroken gezinsrelaties kunnen als een
gevaarssituatie worden beschouwd”.
Een gerechtelijke tussenkomst (Jeugdrechtbank) moet in de geest van dit Decreet vermeden
worden zolang vrijwillige hulpverlening (Comité voor Bijzondere Jeugdzorg) mogelijk is.
Naast de uithuisplaatsing (o.m. in privétehuizen, pleeggezinnen,...), bestaan dan ook andere
vormen van hulpverlening : oriëntatieplaatsing, dagcentra, begeleid zelfstandig wonen,
gezinsbegeleiding...
Uithuisplaatsing is dus het uiterste alternatief. De vraag dient dan ook gesteld of er niet te
gemakkelijk en te dikwijls gebruik wordt gemaakt van deze maatregel.
* Plaatsing als één van de mogelijke “maatregelen”
GEZIN 43
De plaatsing - in een instelling of een pleeggezin - zou in principe pas de “uiterste stap”
mogen zijn. Dit is althans de bedoeling van de wettten en decreten. Dit betekent dat men
eerst naar andere oplossingen moet zoeken, waarbij het kind in het oorspronkelijk milieu
blijft. De laatste jaren zijn er heel wat vormen van hulpverlening ontstaan, die een
alternatief moeten bieden voor de plaatsing : dagcentra, thuisbegeleidingsdiensten, diensten
begeleid zelfstandig wonen, enz... Dit neemt niet weg dat het aantal plaatsingen nog steeds
zeer hoog ligt (zie cijfers).