Algemeen Verslag over de Armoede - Steunpunt tot bestrijding van ...

OCMW 89
Er schuilt echter een nog veel fundamenteler gevaar in het systeem van het
bestaansminimum.
Men erkent weliswaar dat wie geen middelen van bestaan heeft of arm is recht heeft
op een minimuminkomen, maar dit gebeurt bij gebrek aan erkenning van het recht op
werk, op een maatschappelijk gevaloriseerde activiteit, op een rol in de maatschappij
die beloond wordt door de verwerving van een eigen inkomen, op de erkenning van
een sociale en culturele identiteit, op de bevestiging een volwaardig burger te zijn.
Uiteindelijk lost het huidige “gewaarborgde bestaan” steeds minder het
armoedeprobleem op, omdat er geen positief antwoord wordt gegeven op de
maatschappelijke betekenis ervan. Dit minimuminkomen is alleen nog het “loon van
de marginalteit en de uitsluiting”. Een loon dat zeker de grootte van de tekorten
vermindert, maar geenszins raakt aan de sociale verhoudingen die verantwoordelijk
zijn voor die uitsluiting. Integendeel, de uitsluiting wordt er nog door bestendigd, het
wordt één van de mogelijke manieren van bestaan in de maatschappij, onderworpen
aan de wisselvalligheden van wetten waarop de armen zelf maar weinig greep
hebben.
Kan men deze “gewaarborgde armoede en uitsluiting” nog aanvaarden ? Moet men
integendeel niet stellen dat als “elke burger recht moet hebben op een normaal
consumptieniveau, elk ook de mogelijkheid (het recht en de plicht) moet hebben om
de maatschappij de tegenwaarde in arbeid te leveren van wat hij verbruikt, omdat dit
precies bepaalt of hij al dan niet volwaardig deel uitmaakt van die maatschappij” ?
Gaat het er dan niet in de eerste plaats om dit “loon van de uitsluiting” om te zetten in
een honorering voor maatschappelijke participatie en integratie ?
Etienne Jacques, eerste adviseur OCMW Charleroi in : “Armoede en bestaansonzekerheid”, deel 3, Koning
Boudewijnstichting, 1987.
Dit is een fundamenteel debat waar de arme mensen en hun organisaties zich achter
scharen, want het raakt de kern van de uitsluiting - de aantasting van hun burgerschap :
“De strijd tegen de armoede evolueert naar een strijd tegen de armen (...) In de
wetgeving inzake het BM worden criteria ingevoerd voor een steeds selectievere
steunverlening. Bovendien neemt het risico op uitsluiting van het BM toe. Al die
maatregelen die de bestaanszekerheid van de armsten aantasten, zijn tekenen van deze
‘strijd tegen de armen’... Een analoog verhaal doet zich voor op het vlak van
onderwijs, gezondheid, huisvesting, recht op een gezin, e.d...”
(Lutte, Solidarité, Travail.)
Eerdere getuigenissen liggen in dezelfde lijn : men verdenkt de mensen die in armoede
leven ervan zich te willen installeren in het bestaansminimum, terwijl hun grootste
aspiraties precies liggen op het vlak van een zelfstandig leven te kunnen leiden, bekostigd
door eigen arbeid :
“Een loon verdienen betekent rechten en vrijheid hebben en niet afhankelijk zijn van
diensten. Zelfs met een werkloosheidsuitkering is men beter af dan met het BM, men
heeft het immers bekomen dankzij arbeid.”
Op omzeggens alle levensdomeinen heeft het afhankelijk zijn van het bestaansminimum