Algemeen Verslag over de Armoede - Steunpunt tot bestrijding van ...

• De situatie van de jongeren
ARBEID EN SOCIALE BESCHERMING 182
De jongeren vormen een andere bevolkingsgroep die door de massale werkloosheid
bijzonder kwetsbaar is geworden. In de jaren 80 is het aandeel van de jongeren onder de
bestaansminimumtrekkers sterk toegenomen.
Die trend lijkt de laatste jaren te versnellen. Volgens de statistieken van het Ministerie van
Volksgezondheid zijn tussen 1991 en 1994 de aanvragen uitgaande van jongeren van 18 tot
21 jaar met 34% toegenomen, en die uitgaande van jongeren van 21 tot 24 jaar met 47%.
Voor die groep, en vooral voor degenen met de laagste schooldiploma’s, is het heel moeilijk
om werk te vinden. Daar sommigen aan het einde van hun leerplicht geen volledige
leercyclus achter de rug hebben, hebben ze geen recht op wachttijduitkeringen waardoor ze
totaal zonder inkomen vallen. Dat heeft uiteraard gevolgen voor hun sociale dekking en met
name voor de gezondheidszorg. Zij die wel een wachttijduitkering ontvangen, kunnen toch
niet maatschappelijk en financieel onafhankelijk worden genoemd, daar die uitkeringen erg
laag liggen. Ze moeten op het gezin kunnen terugvallen om het hoofd boven water te
houden.
Alhoewel jongeren het meestal gemakkelijker hebben om een baan te vinden dan ouderen,
verliezen ze die baan ook weer heel gemakkelijk. Dat gebrek aan regelmaat in hun
arbeidscontracten maakt hun professionele integratie erg onzeker. De opeenstapeling van
arbeidscontracten van heel korte duur maakt het ook moeilijk om recht te hebben op
werkloosheidsuitkeringen. Ten slotte is langdurige werkloosheid momenteel heel typerend
voor sommige jongeren. Zo slagen zij er niet in om een eerste baan te krijgen, waardoor ze
soms wegglijden in een situatie van uitsluiting. Het gebeurt ook dat jonge schoolverlaters
die nog nooit gewerkt hebben, als gevolg van de nieuwe wetgeving op de
werkloosheidsverzekering wegens hun langdurige werkloosheid, geen wachttijduitkering
krijgen en genoodzaakt zijn een beroep te doen op het OCMW.
Het huidige jongerenbanenplan wil de werkloosheid onder de jongeren verminderen en het
risico op uitsluiting, waarvan zij het slachtoffer zijn, indijken.
“Maar door de jongeren uit te sluiten die recht hebben op het bestaansminimum of die
uit een E.A.P. (Entreprises d’Apprentissage Professionnel) komen, schept men een
vorm van discriminatie die de meest kansarme bevolkingsgroepen ten volle raakt. De
OCMW’s merken op dat, sinds de invoering van het jongerenbanenplan, zij tevergeefs
vragen dat die maatregelen zouden worden uitgebreid naar de jongeren die van het
OCMW leven.” Zo luidt de interpellatie van de OCMW-afdeling van de Vereniging
van Belgische van Steden en Gemeenten in zijn bijdrage tot het Verslag.
Het succes van dat plan kan echter nadelige gevolgen hebben voor andere lagen van de
bevolking, met name voor de armsten, voor de oudere werkzoekenden die zich
gediscrimineerd voelen en kan laaggeschoolden verdringen van banen waarvoor een geringe
kwalificatie is vereist, doordat ze door jongeren worden ingenomen. Het resultaat is eens te
meer dat er een verscherpte concurrentieslag tussen de kansarme werkzoekenden wordt
geleverd. Het succes van het jongerenbanenplan bewijst voorts ook dat alle gepraat over de
kloof tussen opleiding en werk ijdel is: 40.000 jongeren hebben in minder dan één jaar tijd
werk gevonden, zonder dat er iets aan hun opleiding veranderde. Het is het loon dat het
cruciale element is, niet de opleiding. Massale werkloosheid heeft immers als gevolg dat de
concurrentie en de competitie tussen de verschillende categorieën van werknemers
toeneemt, wat voor sommigen momenteel in de richting gaat van lagere lonen, wat dan weer
de thesis staaft dat “werkloosheid en armoede geen problemen zijn, maar een weloverwogen
oplossing.”