Boude bewoordingen

vertrouwt hij echter op de herhaling: terug naar het beslissende voorval. Terug
naar Mundinus, naar Vesalius, naar Harvey, ad nauseam. Over het begin is
het laatste woord voorlopig niet gesproken. Minstens zo belangrijk als het
beginsel van beklemtoning is het beginsel van herhaling. Vesalius begint te
zien, aldus Van den Berg, maar de tekst blijft nadrukkelijk aanwezig. Zijn
maximaal visualiserende platen tonen nog altijd zaken die hij onmogelijk gezien
kan hebben. Zonder reserves blikt hij de lezer aan. Het lijk naast hem is
werkelijk een lijk, een preparaat geworden. Anatomie is mogelijk geworden,
dat is wat de plaat laat zien. De mens in het lijk moet verdwijnen, want snijden
in een mens blijft een affront. Bij Vigevano is er een verstandhouding
tussen de arts en de dode die de anatomie belemmert. Het is alsof de anatoom
de dode om verlof moet vragen. Bij Vesalius ziet men slechts één persoon: de
anatoom; slechts één gelaat: dat van de anatoom.
§ 4 Het open en het gesloten lichaam
In het eerste deel van Het menselijk lichaam domineert het beginsel van verandering.
Bij het aanwijzen van synchronismen gaat Van den Berg nog
zeer weifelend te werk. Een kwestie van gebrek aan oefening, zo lijkt het.
Hij verontschuldigt zich voor de voorlopige, onzekere indruk die zijn pogingen
maken (p. 154). Een belangrijke metabletische variabele is, naast de
anatomie, de seksualiteit. Een synchronie tussen geslachtelijkheid en anatomie
moet zeker bestaan, meent Van den Berg, maar ‘een geschiedenis
van de seksualiteit bestaat tot op heden niet’ (p. 150). De geschiedenis van
de waardering voor het geslachtelijke lichaam onderging een negatieve
wending en de metableticus is geïnteresseerd in de voorvallen die deze
wending markeren, die het moment aanduiden waarop het geslachtelijke
in diskrediet werd gebracht. Een belangrijk feit, aldus Van den Berg,
vormt De Imitatio Christi van Thomas à Kempis (1379-1471). Het boek
ademde onverbloemd de geest van anti-seksualiteit. Er verschenen duizenden
edities. Dit misogyne boek werd een tweede bijbel, een kleine bijbel.
Het initieerde een puriteinse roes die uiteindelijk in het Victorianisme zou
culmineren. Het boek verwoordde een milde verachting jegens het vrouwelijke,
jegens het geslachtelijke. Het maakte het anti-geslachtelijke standpunt
populair. Bestaat er een verband met de anatomie van Mundinus? De
synchronie is verre van perfect. Het boek van Thomas verscheen een eeuw
te laat. Daarom keert Van den Berg nog één keer terug naar het moment
waarop de eerste snede in het menselijke lichaam werd gezet om de samenhang
tussen anatomie en geslachtelijkheid te vinden.
Mundinus had twee assistenten, schrijft hij, en een van hen was een vrouw:
Alessandra Giliani, zeer bekwaam in het prepareren van bloedvaten met be-
107