Boude bewoordingen

tot een partituur of zelfs tot radiogolven te reduceren. Zonder dergelijke
reducties is psychologie onmogelijk. Psychologie zal altijd een ‘krenking’
impliceren van de menselijke zelfwaardering, wil zij tenminste meer zijn
dan wijsgerige antropologie. De empirische psychologie heeft een eigen
taak. Integratie van empirische psychologie en fenomenologie is mogelijk
noch wenselijk. Het is nu eenmaal niet mogelijk de ‘volle werkelijkheid’ te
beschrijven.
In Idolen van de psycholoog (1964) zoekt Linschoten niet langer het compromis,
maar de confrontatie. Dit boek, zijn coming-out als methodoloog,
handelt over de mogelijkheid en noodzaak van een objectieve, kwantificerende
psychologie, aldus het Voorwoord. Hij distantieert zich uitdrukkelijk
van de gedachte dat wetenschap een ‘emotionele aangelegenheid’ is, maar
benadrukt tegelijkertijd dat hij daarmee niet zozeer de opvattingen van
anderen – lees: Van den Berg –, als wel zijn eigen, vroegere opvattingen
bestrijdt (p. 11). In de slotpassage van het Voorwoord schrijft hij echter:
Met genoegen werd dit boek zeker geschreven – soms wel met passie.
In één opzicht is de schrijver het dan ook met Van den Berg
eens: wetenschap is een emotionele aangelegenheid. Maar, moet
daaraan worden toegevoegd, in zoverre is het juist geen wetenschap...
(p. 12)
De uiteenzetting met Van den Berg als concrete persoon, als collega en –
ongetwijfeld – als rivaal, is emotioneel geladen en tot op zekere hoogte
motiverend voor het boek. Ook voor Van den Berg betreft het een gevoelig
dossier: ‘Over Linschoten praat ik liever niet,’ zei hij in het interview
met Breetveld en Hutschemaekers (1990, 534). Idolen van de psycholoog is
ongetwijfeld Linschotens beste publicatie. Het boek is opmerkelijk leesbaar
en actueel, en van meer dan enkel historisch belang. Het is een antwoord
aan Van den Berg, een polemiek.
De afstand tussen de fenomenologische Linschoten uit 1952 en de antifenomenologische
Linschoten uit 1964 is groot. Idolen van de psycholoog is
geen kritiek op de fenomenologie, het is een anti-fenomenologie. Het methodologische
ethos van de fenomenologie wordt met nadruk afgewezen.
De wetenschappelijke psychologie, schrijft Linschoten, moet opnieuw beginnen.
Zij moet zich radicaal losmaken van de alledaagse kennis en ervaring.
Dit doet zij door een kunstmatige vaktaal te ontwikkelen. Niet minder belangrijk
zijn formalisering en kwantificering. De psychologie is erop uit gedrag
meetbaar te maken en te beschouwen in functie van andere kwantificeerbare
variabelen die van invloed kan zijn op het gedrag van de
proefpersoon. Het probleem van de psychologie is echter het gebrek aan
precisie van de voornaamste meetinstrumenten – de onderzoeker en de
147