Boude bewoordingen

zoveel tijd doorgebracht als in deze bibliotheek, schrijft Eribon (p. 56). Een
van zijn docenten is Georges Gusdorf, wiens publicaties we regelmatig aantreffen
in de literatuurlijsten van Van den Berg. Onder diens begeleiding
bezoekt Foucault regelmatig het Hôpital Saint-Anne voor patiëntendemonstraties
en voordrachten door psychiaters als Henry Ey en Jacques Lacan,
die een decennium eerder door Van den Berg werden bijgewoond.
Hij gaat in psychoanalyse, net als Van den Berg, maar houdt dit maar een
paar weken vol – al zal de vraag of hij niet alsnog in analyse moet gaan hem
nog jaren achtervolgen. Hij maakt kennis met de experimentele psychologie
– met name de testpsychologie – en is bijzonder enthousiast over de
Rorschachtest. In deze periode raakt hij ook bevriend met het echtpaar
Georges en Jacqueline Verdeaux. Met laatstgenoemde brengt Foucault een
bezoek aan Binswanger te Kreuzlingen, zoals ook Van den Berg kort na de
oorlog had gedaan. Samen vertalen ze diens Traum und Existenz en Michel
Foucault (1954) schrijft er een uitvoerige inleiding bij over fenomenologische
psychotherapie. In diezelfde periode introduceert Jacqueline hem bij
Gaston Bachelard. Onder haar begeleiding is hij enige tijd actief als testpsycholoog
in Saint-Anne en in de jaren vijftig is hij werkzaam als psychologie-docent,
onder meer in Lille, waar hij college geeft over Gestalt-psychologie,
Rorschachtest, Binswanger en Pavlov – thema’s die ook in het
onderwijs en onderzoek van Van den Berg een grote rol spelen. Een activiteitenoverzicht
uit 1953 vermeldt publicaties over de geschiedenis van de
psychologie, over existentiële en fenomenologische psychiatrie en over
’conflictpsychologie’ – de titel van de leeropdracht die Van den Berg in
1954 aanvaardt. In 1954 verschijnt Maladie mentale et personnalité, waarin
niet alleen werk van Freud, Minkowski, Heidegger, Binswanger, Durkheim
en Benedict wordt besproken, maar waarin ook aandacht wordt geschonken
aan de geschiedenis van de geestesziekten. Deze indicaties geven
aan dat de biografieën van Foucault en Van den Berg op dat moment een
opvallende mate van gelijkenis vertonen.
Begin jaren vijftig voegt Foucault echter een hoofdstuk toe aan zijn
biografie dat bij Van den Berg met nadruk ontbreekt: hij wordt lid van de
communistische partij. Vanaf dat moment zullen hun biografieën steeds
verder divergeren. Halverwege de jaren zestig bijvoorbeeld doet Foucault
opnieuw iets wat Van den Berg nooit gedaan zou hebben: hij treedt toe tot
een commissie die zich bezig houdt met onderwijshervorming, schrijft notities,
woont urenlange vergaderingen op het ministerie van onderwijs bij.
Belangrijker is nog dat Nietzsche, die hij in 1953 ontdekt, zijn favoriete
auteur wordt; een auteur die in het werk van Van den Berg ontbreekt –
met nadruk ontbreekt.
In 1956 aanvaardt Foucault een functie bij het Maison de France te
Uppsala, waar hij de grote, oude bibliotheek Carolina Redicica ontdekt die
294