Boude bewoordingen

dit type. Spoedig worden beeldende teksten niet meer serieus genomen,
niet meer vertrouwd. We leren het af de vraag naar het waartoe te stellen.
Biologische teksten zijn producten van deze intellectuele versterving (p.
211). Op dwangmatige wijze wordt de vraag naar het hoe eindeloos herhaald
en de vraag naar het waartoe tot zwijgen gebracht. In de teksten van
Trembley en anderen is elke verwijzing naar een bedoeling of bestemming
afwezig.
Deze moedwillige intellectuele onthouding heeft de aanvaarding van
de evolutietheorie voorbereid en mogelijk gemaakt, aldus Van den Berg.
Ook de mens zelf wordt op een ontluisterende, animaliserende manier beschreven.
Ik ken geen leerboek psychologie, verzucht hij, waarin alledaagse
menselijke zaken zoals het huis, de tuin, de stad, het uitzicht, het licht,
de schemer of de blik aandacht krijgen (p. 213). Men verdiept zich in de
functie, het experimenteel reageren van het oog, maar wat menselijk zien
is, of wat het zichtbaar zijn van de wereld is, dat zal de tekst niet vertellen.
Over de raadselachtigheid, schrikwekkendheid of luchthartigheid van het
bestaan voert geen psycholoog het woord – althans niet zolang hij in functie
is. Deze verplichte, steriele denksfeer veranderde de psychologie in een
wetenschap van het gedrag. Het eigenlijk menselijke wenst men met alle
geweld uit deze wetenschap te weren. In elke wetenschap heerst intellectuele
ascese. In ascetische teksten verdwijnt het verschil tussen mens en
dier. Niet alleen het menselijke van de mens, ook het dierlijke van het dier
verdwijnt. Biologen schrijven over dieren alsof ze nog nooit een levend
dier gezien hebben.
§ 3 De strijd tegen het gevoel
Linschoten neemt in 1964 een anti-fenomenologisch standpunt in. Wetenschap
begint waar onderzoekers afstand nemen van de common sense,
schrijft hij. De alledaagse ervaring zegt ons dat de zon opkomt en weer
ondergaat, maar wetenschappers durfden zich van deze evidentie te distantiëren.
De common sense heeft zich weliswaar (na een lange periode van
weerstand en gewenning) met het heliocentrisme verzoend, maar in het
alledaagse taalgebruik worden termen zoals ‘zonsopgang’ en ‘zonsondergang’
nog altijd zonder gêne gebezigd, ondanks hun wetenschappelijke incorrectheid.
De aanpassing van de common sense aan wetenschappelijke inzichten
verloopt buitengewoon traag. Voor de alledaagse ervaring is het
opgaan van de zon een realiteit gebleven.
Voorwaarde voor wetenschap is bereidheid tot onthechting. Wie wetenschap
wil beoefenen moet afstand doen van de vooroordelen en bevangenheden
die besloten liggen in de alledaagse wijze van kijken en spreken. Een
207