Boude bewoordingen

• 1956 – Metabletica, of leer der veranderingen. Beginselen van een
historische psychologie
• 1959 – Het menselijk lichaam: een metabletisch onderzoek I
• 1961 – Het menselijk lichaam : een metabletisch onderzoek II
• 1958 – Leven in meervoud: een metabletisch onderzoek
• 1966 – De dingen: vier metabletische overpeinzingen
• 1968 – Metabletica van de materie I
• 1973 – De reflex: metabletische, tegelijk maatschappijkritische studie
• 1977 – Gedane zaken: twee omwentelingen in de westerse geestesgeschiedenis
(Metabletica van de materie II)
• 1979 – Het onderste kakebeen: een metabletische les
• 1984 – Koude rillingen over de rug van Charles Darwin: metabletisch
onderzoek naar de oorzaak van onze verknochtheid aan
de afstammingsleer.
• 1989 – Hooligans: metabletisch onderzoek naar de betekenis van
Centre Pompidou en Crystal Palace.
• 1991 – Pest syphilis aids. Over een metabletische oorzaak van pandemieën.
• 1995 – Metabletica van God: de drie voornaamste veranderingen
• 1996 – Geen toeval: metabletica en geschiedschrijving
De objectwetenschap (psychologie, geneeskunde, wiskunde, biologie) was
een variabele, de subjectwetenschap (metabletica) een constante. Ondanks
het belang van de term ‘metabletica’ stelde Van den Berg een definitie lange
tijd uit. In het boek uit 1956, waarin hij de term introduceert, zegt hij
niet veel meer dan dat de metabletica een antwoord wil geven op de vraag
‘Wat is er met ons gebeurd?’ (p. 22). Een expliciete omschrijving en verantwoording
van de methodologische principes laat tot 1968 op zich
wachten, wanneer de vijfde metabletische studie het licht ziet. En pas in de
tiende metabletische studie (1989) wordt de meest eenvoudige en compacte
definitie van ‘metabletica’ gegeven, namelijk ‘historische fenomenologie’.
Zoals Parabirsing (1974), Van Spaendonck (1974), Peeters (1978) en anderen
vaststelden geeft ook de methodologische verantwoording uit 1968
geen bevredigend antwoord op de vraag wat ‘metabletica’ is. Wie wil weten
wat metabletica is, moet Van den Bergs metabletische geschriften lezen,
zo lijkt het. In plaats van de principes en technieken van metabletisch
onderzoek systematisch uit te werken, geeft Van den Berg de voorkeur aan
terloopse aanwijzingen en methodische asides. Instructies vinden we her en
der door het werk verspreid. In Leven in meervoud uit 1963 wordt een beschouwing
over de geschiedenis van de psychologie onderbroken voor een
methodologisch intermezzo over het metabletisch gebruik van teksten (p.
21). De metableticus, aldus Van den Berg, is vooral alert op uitspraken die
64