Boude bewoordingen

lijk of welk ander terrein dan ook, nauw samenhangen’ (p. 8). Synchrone
gebeurtenissen worden op hun betekenis onderzocht. Het nieuwe van
Gedane zaken is dat ook de toekomst aandacht krijgt in de vorm van een
metabletische futurologie.
In de Westerse geestesgeschiedenis hebben zich twee omwentelingen
voltrokken, aldus Van den Berg. De eerste omwenteling vond kort vóór
1700 plaats, de tweede omstreeks 1900. De gevolgen van die omwentelingen
werden niet onmiddellijk zichtbaar, maar na een tijdsinterval van veertig
jaar en de ‘late’ gevolgen na nog eens een interval van veertig jaar. De
vroege gevolgen van de omwenteling kort vóór 1700 manifesteerden zich
tussen 1733 en 1740, de late gevolgen tussen 1780 en 1800. De ‘late’ gevolgen
van de omwenteling van 1900 moeten zich, op het moment dat Gedane
zaken verschijnt, nog aandienen. Dat rond de millenniumwisseling ‘grote,
afschuwelijke, maar ook heerlijke, herstellende dingen zullen gebeuren’
staat voor Van den Berg vast (p. 9). Dit schema wordt lange tijd volgehouden.
Daarna volgen drie hoofdstukken over muziek en vervolgens vier
problematische slothoofdstukken. Net als in Metabletica benadrukt Van den
Berg dat hij voor zijn plezier schrijft en dat het schrijven van boeken hem
genot verschaft.
In stilistisch opzicht contrasteert het begin van Gedane zaken maximaal
met het einde van Metabletica van de materie. De sfeer is kalm, sereen. De
formuleringen zijn precies. Van den Berg is weer de verteller, de gids die
zijn lezers uitnodigt hem te volgen. Wat hij in het vooruitzicht stelt is een
wandeling langs kunstwerken en boeken, door tuinen en bibliotheken, de
ene anekdote na de andere vertellend. Eerste toneel: de tuinen van Versailles.
Lodewijk xiv, aldus Van den Berg, maakte van zijn leven een affaire
van publiek belang. Hij at onwaarschijnlijk veel. Als een arts bladert Van
den Berg door zijn dossier. Lodewijk xiv had veel last van zijn gebit, in
1683 ontwrichtte hij een elleboog en op 15 januari 1686 ontstond een abces
dicht bij zijn aars dat hem bijna het leven kostte. Van een operatie wilde hij
niet weten. Voorgestelde behandelingen werden eerst op gewone stervelingen
uitgetest. Vier proefpersonen met een fistel werden naar een badplaats
gestuurd. Therapeutische adviezen stroomden binnen en alle aanbevolen
behandelingen werden op gewone patiënten uitgeprobeerd, maar
niemand genas. Het mes was onontkoombaar. De eerste hofarts voerde de
operatie met een speciaal door hem ontworpen mesje uit. Twee maanden
later, in het jaar 1687, het jaar van Newtons Principia, maakte de koning
zijn eerste promenade door de oranjerie van het paleis. Een aantal dagen later
werd een zitting van de Académie Française belegd om het voorspoedige
herstel met voordrachten te vieren. En daar, aldus Van den Berg, vond iets
bijzonders plaats. Charles Perrault, opzichter der koninklijke gebouwen en
auteur van de Sprookjes van moeder de gans, droeg een gedicht voor, een lof-
254