Boude bewoordingen

zich uit de arbeidersklasse los te maken en aan de machine, waarvan zij volgens
Marx ein blosses Zubehör waren, te ontsnappen. Nooit eerder in de geschiedenis
wist zo’n omvangrijke groep mensen zoveel sociale vooruitgang
te boeken, in een samenleving die rechtvaardiger was dan welke andere samenleving
ook. In de jaren zeventig, aldus Van den Berg, dreigt zich deze
situatie te herhalen. Nooit eerder werden zoveel individuen (met en zonder
talent) toegelaten tot de universiteit. Omdat men competitie onrechtvaardig
acht en elke vorm van discriminatie wil uitbannen, wordt de universiteit ‘gedebiliseerd’.
Wetenschappen veranderen in pseudo-studies voor pseudo-studenten.
Dit alles getuigt volgens Van den Berg van de aloude lust om te vernietigen.
Daar waar deze lust van bovenaf getolereerd, gelegitimeerd, zelfs
aangemoedigd wordt, verschijnt de hooligan ten tonele.
De vraag Wat gebeurde er nog meer? wordt door Van den Berg vervolgens
ook ten aanzien van de vrouwenmode opgeworpen. The Great Exhibition
van 1851 werd bezocht door een aantal Amerikaanse vrouwen in broekpak,
in een bifurcated costume zoals dat destijds heette. Het initiatief tot dit
opzienbarende gedrag werd genomen door Amelia Bloomer. De rok, het
kledingstuk waarmee de vrouw zich eeuwenlang van de man had onderscheiden,
raakte in het defensief. Dat was betreurenswaardig, aldus Van
den Berg, want de rok is een verleidingsinstrument dat de fantasie prikkelt.
De broek daarentegen ontluistert (p. 202). Vanaf dat moment werd de
vrouw het doelwit van twee concurrerende, nauwelijks te stuiten processen:
seksualisering en masculinisering. Dit blijkt volgens Van den Berg uit
een eigentijdse afbeelding van een vrouw die, gehuld in een aerobics-kostuum
en met een uitdagende blik, in de ringen hangt. Voor de vraag wat
metabletica is, is dit terzijde van belang. Voor degenen die de broek, en zeker
de ultieme broek: de jeans, niet minder legitiem of verleidelijk achten
dan de rok (om maar te zwijgen van de hoepelrok) is Van den Berg met
zijn typische smaak, met zijn esthetische voorkeuren en erotische voorstellingen,
al te nadrukkelijk aanwezig in de tekst. De auteur beschouwt zijn
beeld, zijn respons op de stimulus als leidraad, als vertrekpunt voor zijn
oordeelsvorming. Uit een immense hoeveelheid visualiseringen van
(vrouwelijke) lichamelijkheid selecteert hij die ene afbeelding die zijns inziens
het proces van seksualisering een gezicht geeft en in één oogopslag
zichtbaar maakt. In Metabletica schreef hij al dat de emotie de maatstaf voor
het oordeel is (p. 250), maar hoe betrouwbaar is dit procédé? Wordt hier
niet te gemakkelijk een zekere Dignität verleent aan subjectieve, zelfs excentrieke
gevoeligheden en irritaties? Deze vraag wordt niet alleen opgeroepen
wanneer Van den Berg over vrouwenkleding en coitus a tergo
spreekt, maar dringt zich ook op waar het zijn case studies, zijn dossier- en
gevalstudies van vooraanstaande hooligans betreft. Is het legitiem zoveel gewicht
te hechten aan de onmiddellijke indruk die een afbeelding maakt?
189