Boude bewoordingen

euren? ‘Niets dan wat redelijk is’. De oude, pijnlijke regel moet worden
hersteld, want er dreigt een ‘omgekeerd racisme’, en dat is gevaarlijk: ‘Zeg
twee zoons die verschillen, dat ze gelijk zijn, niet éénmaal, maar vele malen
elke dag, tien, twintig jaar lang, en ze worden elkaars vijanden’ (p. 372).
Zeg twee mensenvariëteiten dat ze gelijk zijn en een bloedbad van wereldformaat
is het resultaat:
Het is duidelijk wat ons in de jaren 1995-2015 te wachten staat. Een
wereldbrand... Een rassenstrijd, daarmee zal het Armageddon beginnen...
De atonale compositie wordt een kakofonie. Het staccato van de
werelddisharmonie wordt een kataklysma... Een kataklysma. (p. 372)
Maar dan bedenkt de schrijver zich: ‘Geen einde. We zijn nog niet klaar
met deze wereld. Er is teveel goeds in de maak...’ (p. 372/3). De oude
wereld wordt opgeruimd, een nieuwe zal ontstaan. De geplaagde, geteisterde
elementen worden in ere hersteld. De gelijkgemaakten zullen verdwijnen.
Uitsterven. We mogen verlangen naar een nieuw menselijk leven,
met kleine getallen, als ongelijken, bereid de aarde te beschermen:
Niet alles daarvan wordt vernietigd. Er zal ons wat blijven, genoeg
voor een begin. Enkele planten, een aantal dieren. Onbereikbare
sterren. Raadselachtige planeten. De zon elke dag, die onze aarde
met vuur overgiet. Op de nieuwe aarde ligt voor ons de oude, zelfde,
altijd nieuwe taak, onze enige taak: een binnen af te schermen.
Wat telt in deze wereld komt uit de stilte en het duister van dat binnen
voort. (p. 373)
Deze woorden kunnen de schade niet herstellen. Het cataclysme dat Van
den Berg voorspelde en op de toekomst projecteerde, trof in werkelijkheid
zijn eigen boek. Hij heeft een enorme ravage aangericht. Zijn roekeloze
gedrag veroorzaakte een woordlawine. Terwijl Gedane zaken implodeert,
maakt de auteur zich uit de voeten, als een geëxalteerde, heftig gebarende
acteur die de geruïneerde sprookjestuin in paniek ontvlucht. Wanneer
niets het resultaat is, moeten we opnieuw beginnen. Is de metabletica nog
te redden? Zullen lezers nog bereid zijn een volgend boek van zijn hand te
lezen? Waar het zijn lezers betreft gaat zijn wens in vervulling: de massale
aanhang en de enorme oplage maakt plaats voor het kleine getal.
Het onrustbarende schuilt niet zozeer in de politieke ‘incorrectheid’
van Van den Berg, als wel in de mate waarin hij zich richt naar zijn object.
Als hij gelijk heeft wanneer hij zegt dat het ‘omgekeerde racisme’ van de
jaren zeventig luidruchtig, intolerant, onwetenschappelijk en vooringenomen
is, dan geldt dit voor zijn ‘weerwoord’ evenzeer. Hij is zijn eigen tijd
271