Boude bewoordingen

heden en verleden op een bepaalde wijze (namelijk als contrastbeelden) doet
verschijnen: de Renaissance als beloftevolle aanvang, de actualiteit als crisis.
Dat Husserls crisisgevoel was ingegeven door de feitelijke politieke en economische
malaise waarin Europa op dat moment verkeerde is een causale,
psychologistische verklaring die door Husserl zelf wordt afgewezen. En
ook bij de term filosoof moeten we niet aan een werkelijk bestaande beroepsgroep
denken. Het gaat om een (door eidetische reductie gezuiverde)
idee – functionarissen der mensheid. Zij zullen bepalen hoe de beslissing
uitvalt. De huidige crisis kan het begin zijn van herstel. Husserls oproep is
alleen dan pathetisch als we de idee ‘functionarissen der mensheid’ met een
werkelijk bestaande beroepsgroep identificeren. Het gaat, aldus Husserl,
om een opdracht, een oproep. Alleen door te overstijgen wat zij feitelijk
zijn (academische specialisten) kunnen filosofen worden wat zij eigenlijk
zijn (functionarissen der mensheid). Om de feitelijke crisis in de filosofie te
overstijgen is een radicale, kritische bezinning, een Rückbesinnung of Rückfrage
noodzakelijk, een fundamentele bezinning op het verleden. Deze bezinning
zal ons herinneren aan datgene wat alle grote, via de geschiedenis
met elkaar communicerende filosofen eigenlijk gewild hebben. Zij zal ons
terugvoeren naar het eigenlijke begin, de oorspronkelijke motivatie van de
filosofie, haar oorspronkelijk apodicticiteit en oorsprongsechtheid. In deze
historische reductie of herneming zal de verborgen zin van de filosofie zich
openbaren. Veronachtzaamde vragen en mogelijkheden zullen zich aandienen,
nieuwe dimensies en vergezichten zullen zich openen. Een nieuwe
apodicticiteit zal mogelijk worden wanneer wij ons spiegelen aan deze onvoltooid
verleden tijd.
Dit is de stijl van denken die ook aan het metabletische onderzoek van
Van den Berg ten grondslag ligt. Metabletica is een concrete uitwerking
van Husserls gedachtegang. Concrete wetenschappelijke praktijken worden
vanuit Husserls diagnose geanalyseerd. Deze betrokken wetenschappen
lijken te floreren. Vanaf 1870 maakten zowel de geneeskunde als de
psychologie een indrukwekkende progressie door. Pas vanaf dat moment is
sprake van een wetenschappelijke geneeskunde, een wetenschappelijke
psychologie. De handelingsbekwaamheid van medici en psychologen nam
drastisch toe. En toch bevinden deze wetenschappen zich in een crisis, die
niet hun wetenschappelijke resultaten betreft, maar de zin ervan voor het
menselijke bestaan. Ondanks het ogenschijnlijke succes van de testpsychologie
kan zij geen bevredigend antwoord geven op de vraag naar de betekenis
van de psychologische test voor het bestaan, voor beroepspraktijk of
seksualiteit. Ondanks de exponentiële groei van het aantal behandelingsopties
is de vraag naar de betekenis van medisch-technische ingrepen voor het
concrete bestaan problematisch geworden. Dit misnoegen is aanvankelijk
geen massale ervaring, maar een stemming die zich bij enkelingen manifes-
87