Boude bewoordingen

en toen dat niet lukte het Duitse volk aan massasterfte prijsgeven. Alleen de
winners hebben bestaansrecht. Alleen een darwinist kan op de gedachte komen
het eigen volk de vernietiging toe te wensen wanneer het faalt, aldus
Van den Berg. Alle politieke richtingen die in de negentiende eeuw ontstonden
waren het darwinisme toegedaan (p. 159). Politiek en darwinisme
hangen samen. Tussen en binnen politieke bewegingen heerst een struggle
for life. De gelijkenis tussen Darwin en Marx berust hierin dat beide auteurs
de wereld politiseerden.
Uit het principe van gelijktijdigheid volgt dat alle metabletische gebeurtenissen
die plaatshebben op het moment dat Darwin zijn boek publiceert
een gemeenschappelijke betekenis moeten hebben. Die betekenis is,
zo lijkt het, vastgesteld. Alle significante gebeurtenissen hebben betrekking
op egalisering en politisering, op de opkomst van realisme en naturalisme.
Het realisme had de fysiologische banaliteit van het menselijke bestaan tot
onderwerp en legde veel aandacht voor geslachtelijkheid aan de dag, aldus
Van den Berg, en daarin berust de samenhang met Darwin. Het bestaan
van de mens wordt als gedrag, diens seksualiteit als seksueel gedrag beschreven,
in animale termen. Realistische geliefden doen wat dieren doen. Het
accent in het menselijke bestaan verschuift van gedachten en gevoelens
naar fysiologie (p. 186). Het verschil tussen mens en dier vervaagt. De fenomenoloog
Van den Berg beschouwt dit als desastreus. Volgens de fenomenologie
neemt de mens, door zijn denkwereld, zijn gevoelsleven, een
volstrekt eenzame positie in. Dieren denken niet, kennen geen stemmingen,
laten geen inscripties na. De geslachtsgemeenschap vindt bij de mens plaats
van aangezicht tot aangezicht, dat is uniek. Elk verschil tussen mens en dier
wordt door het realisme uitgewist. Deze animalisering van de mens wordt
onderstreept, aldus Van den Berg, door een ontwikkeling op mode-gebied,
namelijk de introductie, in het metabletische jaar 1859, van de crinoline.
Tijdens de Franse Revolutie, ten tijde van het Directoire, droegen Parijse
vrouwen nauwsluitende broeken en een nauwsluitend, diep uitgesneden
lijfje. In 1800 keerde het korset terug. De vrouw veranderde van een
Diana in een wesp. In 1830 was de wespentaille op zijn smalst. Toen de
taille verdween, nam het aantal onderrokken toe. Om deze last te helpen
dragen verscheen de hoepelrok van balein. De crinoline verloste de vrouw
van haar verstikkende massa ondergoed. In 1859 had de crinoline de grootste
afmeting bereikt. Onder haar crinoline was de vrouw zo goed als naakt.
Het was een instrument of seduction. Aan het einde van de jaren zestig werd
de crinoline naar achteren gericht. Aldus ontstond de tournure, de queue de
Paris. Het achterwerk van de vrouw werd benadrukt, uitvergroot. De
wespentaille wilde de vrouw bij elke beweging laten hijgen en bracht een
strikte scheiding aan tussen boven en onder: de hijgende boezem wist niet
wat het passieve onderlichaam deed of wou. De crinoline blies het onder-
178