Boude bewoordingen

Er zijn nog andere publicaties die bijdragen aan wat ik de actualisering
of rehabilitering van Van den Berg zou willen noemen, zoals Les particules
élémentaires van Houellebecq (1999). De ingrediënten van deze controversiële
roman zijn opvallend Vandenbergiaans. Dit geldt met name voor de
wijze waarop de auteur afrekent met het gedachtegoed van de jaren zestig,
vooral op seksueel gebied. Ook Houellebecq geeft af op de generatie die,
zoals Van den Berg (1991) het formuleerde, haar slijmvliezen ‘ostentatief’
blootgaf. Een ‘vergelijkende anatomie’ tussen de teksten van Sloterdijk,
Houellebecq en Van den Berg zou te ver voeren, maar deze publicaties
geven aan dat Van den Berg eerder Europees is dan excentriek. Dat zijn
rehabilitatie omstreeks het jaar 2000 plaatsvindt is ook al geen toeval. In het
werk van Van den Berg speelt de millenniumwisseling een belangrijke rol.
Hij sprak in eerdere publicaties al de verwachting van een wending ten
goede, van een Kehre uit.
Deze studie is zelf geen metabletisch boek. Hoewel Van den Berg als
auteur vaak een getergde indruk maakt, benadrukt hij in interviews hoeveel
plezier hij beleeft aan het schrijven van boeken. Hij is wat Nietzsche
een wetenschappelijke heer noemde, die voor eigen rekening schrijft en
zichzelf in methodologisch opzicht de nodige vrijheden en voorrechten
aanmeet. Hij is productief, maar ook ongedisciplineerd. Ik reken mezelf
eerder tot de wetenschappelijke arbeiders. Voor mij was het schrijven van
deze studie travail, meer dan repos.
Dankwoord
Ik wil een aantal mensen danken. Degenen die mij hebben aangemoedigd
dit boek te schrijven, zoals Richard Zaner, Henk ten Have en Paul Moyaert
– al weet ik niet of ze het zich nog zullen herinneren. Degenen die het
manuscript (geheel of gedeeltelijk) lazen, corrigeerden en van commentaar
voorzagen, zoals Peter Heij, Anke Sonnemans en Pieter Lemmens. Laatstgenoemde
maakte ook de foto die op blz. 62 werd afgedrukt. Bewerkte
versies van Hoofdstuk 1 en van een aantal paragrafen uit Hoofdstuk 6 verschenen
in de tijdschriften Filosofie & Praktijk en De Uil van Minerva. Zonder
de steun van Jacques De Visscher had ik dit boek niet kunnen schrijven.
Hij voorzag mij regelmatig van commentaar, van documentatiemateriaal,
van aansporingen en advies. Hij functioneerde, bij wijze van spreken, als
promotor. Tot slot dank ik het echtpaar Van den Berg voor hun gastvrijheid
en de waardevolle gesprekken die we voerden.
322