Boude bewoordingen

markeerd. De metabletische vraag is dan wat het verband is tussen de nieteuclidische
meetkunde, waartoe auteurs als Hume en Saccheri de aanzet
gaven, en de neostijlen die juist op dat moment hun intrede deden. Om
deze vraag te beantwoorden kan de metableticus zich niet tot de jaren
1733-1740 beperken. Integendeel, hij dient wiskunde en spiritualiteit met
elkaar te vergelijken vanaf het begin van de Westerse geschiedenis tot en
met het heden. Het onderzoek mag zich niet tot één dossier, één jaartal,
één metabletische gebeurtenis beperken. Het gaat om overzicht. Het gevolg
is dat Metabletica van de materie uitgroeit tot een grootschalige onderneming,
een hooggebergte, een project van lange adem.
§ 3 Markers
Van den Berg volgt in zijn betoog de belangrijke jaartallen uit de geschiedenis
van de architectuur, waarin hij vier tijdvakken en zeven perioden
onderscheidt:
tijdvak I periode 1 basiliek 200 – 1000
periode 2 romaans 1000 – 1130
periode 3 gotiek 1130 – 1429
tijdvak II periode 4 renaissance 1429 – 1540
periode 5 barok 1540 – 1740
tijdvak III periode 6 neostijlen 1740 – 1906
tijdvak IV periode 720e eeuw 1906 – nu
De basiliek uit de eerste periode was ooit het woonhuis van gegoeden.
Missen waren samenkomsten in het atrium. Terwijl de Griekse tempel
stralend en schitterend in het landschap stond en de rots waarop hij rustte
uit zijn doffe logheid tevoorschijn haalde, zoals Heidegger (1957) het formuleerde,
was de buitenzijde van de basiliek een blinde muur. Zij was naar
binnen gekeerd en gaf het buiten prijs. Er was geen rapport tussen binnen
en buiten. Gods Rijk was niet van deze wereld. Het buiten had geen betekenis
meer. Binnen heerste stilte, rust, contemplatie. De buitenmuur was
een zwijgende muur.
In de Romaanse stijl (tweede periode) overheerste de indruk van zwaarte.
De gigantische Derde Kerk van Cluny, waar tien miljoen uur arbeid in
stak, aldus Van den Berg, stortte in 1125 in. Zwaarte, moeite, dat was in de
Romaanse kerk allesoverheersend. In 1130 werd echter de spitsboog geïntroduceerd,
waarmee een ongekende hoogte bereikt kon worden. De
zwaarte werd om zo te zeggen opgeheven. Er ontstond een stijl die uitdrukking
gaf aan een verlangen naar hoogte. Alles in de gotiek wees omhoog.
237