Boude bewoordingen

Hoofdstuk 1
Een medisch-ethische bestseller
§ 1 Inleiding
Halverwege de jaren zestig verkeerde de medische ethiek in Nederland in
een toestand van opvallende rust. Er was eigenlijk maar één kwestie die
beroering wekte: de abortus-problematiek. Het volgende citaat uit Medisch
Contact geeft een indruk van de wijze waarop de medische beroepsgroep in
die tijd hierover schreef en dacht:
We hebben gezien dat het menselijk bestaan een ‘zelf-zijn’ betekent.
Dit ‘zelf’ vertegenwoordigt een metafysische categorie. Het menselijke
wordt bepaald door metafysische categorieën. De ongeborene
vegeteert op biologisch niveau. Hij existeert nog niet. Een biologisch
zijnsniveau kan nooit drager zijn van metafysische waarden.
Doordat de neonaat wordt opgenomen binnen een mensengemeenschap,
participeert hij aan een metafysische zijnswijze. Eerst nu presenteren
zich de potentieel-metafysische categorieën en vervolmaken
zij de reeds bestaande biologische zijnswijze, welke als zodanig
‘gevoelig’ is voor dit ‘hogerop’, maar het als zodanig niet tegenwoordig
stelt. De neonaat gaat existeren. De partus vormt de overgang
van leven-in-stof naar geest-in-stof. Nogmaals anders gezegd:
de biologische fase presenteert niets metafysisch, ook niet potentieel.
Voor zover er potentieel metafysische categorieën zijn, bestaan deze
binnen de vigerende samenlevingsverbanden, en niet intra-uterien,
ook niet potentieel.
Hier is geen hoogleraar metafysica aan het woord die zich, tamelijk onwennig,
op het terrein van de medisch-ethische casuïstiek begeeft, maar
J.L. Baggen, huisarts te Brunssum, die met enige regelmaat in Medisch Contact
publiceert (1966, p. 724). De metafysica behoort op dat moment tot
het standaardcurriculum van de medische opleiding. De auteur drukt zich
41