T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ​

A h i l i k
A n s i k l o p e d i s i
102
mayarak yine Selânik’e ilticaya zorlandı. Sonunda
imparator onları Sultan I. Mehmed hayatta olduğu
müddetçe hapiste tutma hususunda anlaştı
ve bunun karşılığında padişahdan yıllık 300.000
akçe tazminat almayı kabul etti.
Rumeli’de Mustafa’ya karşı savaşırken I. Mehmed
aynı zamanda Batı Anadolu ve Rumeli’de Şeyh
Bedreddin tarafından düzenlenen ayaklanmayla
uğraşmak zorunda kaldı. Şeyhi koruyan ve
bilfiil destekleyen Eflak beyi Mircea, Rumeli’de
Deliorman bölgesini işgal etti. I. Mehmed Şeyh
Bedreddin’i Zağra’da yakalatarak Serez’de idam
ettirdi. Onun Rumeli’deki bu meşguliyeti sırasında
Anadolu beyleri yine hareketlenmeye başladılar.
Bunun üzerine I. Mehmed önce şeyhin Eflak’e
geçmesine yardım eden İsfendiyar Bey’e karşı yürüdü
İsfendiyar’ın I. Mehmed’in hükümranlığını
kabul etmesi üzerine barış sağlandı.
Fetret döneminde Balkanlar’daki Osmanlı
hâkimiyetine karşı en önemli rakip olarak belirginleştiği
için Eflak Voyvodası Mircea, Macaristan
Kralı Sigismund tarafından desteklendi. I.
Mehmed’in 822’de (1419) Mircea’ya karşı seferi
Sigismund’un Balkanları işgal etme planıyla alakalıdır.
Diğer taraftan I. Mehmed’in Anadolu’daki
vasattan Karamanlı ve Candaroğulları beyleri bu
büyük sefere oğullarının kumandasında destek
kuvvetler gönderdiler. I. Mehmed, bu seferde,
Yeni Yergöğü Kalesini Tuna’nın sağ kıyısında inşa
ettirip, ardından Macaristan vilâyetinde Severin
Kalesi’ni aldı. Bu sefer sonunda Eflak Voyvodası
Mircea teslim oldu ve üç oğlunu sultana rehin olarak
gönderip haraç ödemeyi kabul etti.
Hayatının son yıllarında I. Mehmed’in en büyük
amacı, büyük oğlu Murad’ın herhangi bir krize
sebebiyet vermeksizin tahta çıkmasını temin etmek
olmuştur. Süleyman’ın oğlu Orhan kör edilip
zindanda tutulmasına rağmen Mehmed’in kardeşi
Mustafa ciddi bir rakipti ve bazı Osmanlı liderleri
tarafından sultan olarak tanındığı için Bizans
imparatoru onu uygun bir zamanda serbest
bırakabilirdi. Şehzade Murad’ı destekleyenler,
Mustafa’nın öldüğü ve taht iddiasında bulunanın
Düzmece Mustafa olduğu dedikodusunu yaydılar.
Buna göre Murad Edirne’de kendisinin halefi
olacak; oğlu Mustafa Anadolu’da kalacak; iki küçük
oğlu Yusuf ve Mahmud Bizans imparatoru II.
Manuel’in yanında rehine olarak İstanbul’a gönderilecek
ve buna karşılık imparator da Mustafa’yı
serbest bırakmayacaktı. İmparator bu iki Osmanlı
şehzadesinin muhafazası için yıllık bir para
alacaktı. Çelebi Mehmed 23 Cemâziyelahir 824
(25 Haziran 1421) tarihinde Edirne’de vefat ettiğinde
Murad Bursa’da tahta çıktı ve kardeşlerini
imparatora göndermeyi reddetti.
Çelebi Mehmed, bedenî sporlardaki mahareti ve
bedenin zindeliği bağlı olarak diğer lakaplarından
başka “Güreşçi Çelebi” unvanını almıştır. I.
Mehmed tavırlarına hareketlerindeki sürate vakarına
ait kişisel özelliklerinden başka, Osmanlı
müverrihleri gibi Bizans tarihçileri de onun adaleti,
şefkati, civanmerdliği, dostluğu ve sebatını
hayırhahla bahsederler. Yalnız Müslüman tebaanın
değil gayr-i müslim halkında gönüllerini feth
etmiştir.
I. Mehmed’in saltanatı boyunca en temel meselesi,
Osmanlı Devleti’nin fetret devri sonrası kaybolan
otoritesini Anadolu ve Balkanlar’da yeniden
tesis etmek olmuştur. İlk önce Ankara Savaşı’nın
ardından askerî çöküntüye rağmen Osmanlılar
her iki bölgede de büyük askerî güç olmaya devam
ettiler. İkinci olarak Osmanlı hanedanı, feodal
beyler ve bölgedeki diğer hanedanlar üzerinde
tek meşruiyet kaynağı olan emperyal geleneği
tesis edebildi. Öyle ki Sırp prensleri arasındaki
iç çekişmeye müdahil olduğu gibi sipahiler, yaya,
müsellem, kapıkulları ve köylülerin statülerinin
ve toprak hukukunun Osmanlı merkezî hükümetinin
varlığı ile doğrudan orantılı olduğunun
algısının oluşmasıydı. Bundan dolayı Osmanlı
tahrir ve timar sistemi bu dönemde geliştirilmiş
ve yaygın olarak uygulanmıştır.
I. Mehmed’in Murad, Mustafa, Kasım, Ahmed
ve Yûsuf ile Mahmud adında oğulları ve ayrıca
yedi kızının olduğu bilinmektedir. Hayır hasenat
sahibi olan Çelebi Mehmed Bursa’da cami (822
/ 1419), medrese, imaret ve türbe (824 / 1421)
yaptırmış, bunlara vakıflar tahsis etmiştir. Ayrıca
Edirne’de Eskicami onun zamanında tamamlanmış
(816 / 1413) ve buraya vakıf olmak üzere bir
bedesten inşa ettirmiştir.
KAYNAKÇA:
Nizâmeddîn-i Şâmî, Zafernâme, Ankara 1987, s. 301-324;
Esterâbâdî, Bezm ü Rezm, Ankara 1990, s.56, 70-112; Enverî,
Düstûrname, I, İstanbul 1976, 87-91; Âşıkpaşazâde, Tevarih-i Al-i
Osman, (haz. Y. Saraç-K. Yavuz),İstanbul 2007, 106-124-138,;
Dukas, Bizans Tarihi, İstanbul 1956, s. 8-9, 26-43; Oruç b. Âdil,
Oruçbey Tarihi, (haz. N. Ötürk), İstanbul 2007, s.20,24-26; Neşrî,
Kitab-ı Cihannümâ, (haz.K. Köymen-R. Unat), Ankara 1987,
I, s.351-53, 369-419; İbn Kemâl, Tevârîh-i ÂI-i Osman, (Haz.
Koji İmazawa),Ankara 2000, s.5--191; İdrisi,Heşt Bihişt, (haz.
M. Kartaş-S.Kaya, Y. Baş), Ankara 2008, I, s.292-370, II, s. 25-
150;Hoca Sadeddin,Tacü’t-Tevarih,(haz. İ. Parmaksızoğlu), İstanbul
1996, c.I. s. 262, 268, 299, 302, 307-323, 332-336;Solakzade,
Tarih, (haz. V. Çubuk), İstanbul 1996,.c. I. s.99,112-189; P. Wittek,
Menteşe Beyliği, Ankara 1944, s. 7;J. Von Hammer Purgstal, Bü-