T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı

Recommendations

Info

A h i l i k A n s i k l o p e d i s i 244 ile Kemâliyye, Ahmed ed-Dımeşkî ile Ahmediyye kolları meydana gelmiştir. Murtazâ ez-Zebîdî Zerkûbiyye kolundan Ebü’l-fütûh Tâvusî’ye (Nûreddin Ahmed b. Abdullah, ö.861/1457 civarı) ulaşan bir silsileyi, Harîrîzâde de Kemâliyye kolundan Cebertiyye tarikatının kurucusu Yemenli İsmâil b. İbrâhim Cebertî’ye (ö. 806 / 1403), Ahmediyye kolundan Gavsiyye tarikatının kurucusu Hindistanlı Muhammed Gavs’a (ö. 970 / 1563) ulaşan birer silsileyi kaydetmiştir. Hicaz ve Yemen bölgesinde yayılan Abdullah b. Es’ad el-Yâfiî’nin (ö. 768 / 1367) kurduğu Yâfiiyye, esasen Kâdiriyye’nin önemli kollarından biri olduğu halde, kurucusunun birkaç tarikatla birlikte Sühreverdiyye’den de icazetli olması sebebiyle, Sühreverdiyye’nin kolları arasında da sayılmıştır. Öte yandan Şehâbeddin es-Sühreverdî’nin birçok halifesi vasıtasıyla Sühreverdiyye’de ayrı ayrı silsileler devam etmiş ve bunlardan pek çok önemli kimse hırka giymiştir. Mesela Şeyh Şehâbeddin’in halifelerinden İbnü’n-Nakîb el-Makdisî ile devam eden silsileden Ebû Hayyân el-Endelüsî, Radıyyüddin Ebû Muhammed Hüseyin b. Abdülmü’min et-Taberî, İbnü’l-Mülakkın gibi zatlar hırka giymişlerdir. İbnü’l-Mülakkın ayrıca Şeyh Şehâbeddin’in halifeleri İzzeddin Ahmed el-Fârûsî, Cemâleddin Ebû Hâmid Muhammed b. Ali, Ahmed b. İshak el-Eberkûhî, Necmeddin Ebü’l-Fazl Abdullah b. Ebü’l-Vefâ, Şeyh Ukkâşe ile devam eden silsilelerin her birinden hırka giymiştir. Ebû Hayyân el-Endelüsî Şeyh Şehâbeddin’in bir diğer halifesi Kutbuddin Ebû Bekir Muhammed b. Ahmed el- Kastallânî’den de (ö. 686 / 1287) hırkası vardır. Kutbuddin Ebû Bekir Muhammed’le devam eden silsileden Zebîdî de hırka giydiğini belirtmektedir. Ünlü seyyah İbn Battûta ise Sühreverdiyye hırkasını Şehâbeddin es-Sühreverdî’nin bir başka halifesi Şehâbeddin Ali er-Recâ ile devam eden silsileden 14 Cemaziyelahir 727 (7 Mayıs 1327) tarihinde İsfahan’da Şeyh Kutbüddin Hüseyin b. Şemseddin Muhammed’in elinden giymiştir. Sühreverdiyye son zamanlarda Suriye başta olmak üzere bazı Ortadoğu ülkelerinde ortadan kaybolmuşsa da Irak’ta varlığını sürdürmektedir. Ayrıca Afganistan’da etkisinin devam ettiği, Hindistan’ın Keşmir gibi bazı bölgelerinde müntesiplerinin olduğu görülmektedir. Sühreverdiyye’de Ebü’n-Necîb es-Sühreverdî’nin müridlerin uyması gereken kurallardan bahseden eseri Âdâbü’l-mürîdîn’i, Şehâbeddin es- Sühreverdî’nin Sünnî tasavvuf esaslarını anlattığı Avârifü’l-maârif ile Ehl-i sünnet inançlarını kaydettiği A‘lâmü’l-hüdâ ve akîdetü erbâbi’t-tüka isimli eserleri tarikatın âdâbı ve erkanı için temel kaynaklardır. Özellikle Avârifü’l-maârif’in Şehâbeddin es-Sühreverdî’den itibaren okunması ve okutulması için icazet alınması gelenek olmuştur. Bu sayede tarikatta Ehl-i sünnet çizgisi büyük ölçüde bozulmadan devam ettirilmiş, mensupları Hindu, Budist vb. dinlerin tesirlerden korunabilmiştir. Sühreverdiyye şeyhleri tasavvufta dünya nimetleri ve imkânlarına hiç sahip olmama ya da sahip olup sevgisini gönle sokmama şeklinde anlaşılan zühd prensibinden genellikle ikincisini benimsemiş, bu çerçevede zenginliğe karşı çıkmadıkları gibi makam-mevki sahipleriyle de yakın ilişkiler geliştirmişlerdir. O yüzden tarikatta oldukça fazla üst düzey yönetici, entelektüel ve varlıklı kimseler kendilerine yer bulabilmiştir. Ancak bu anlayışları sebebiyle Hindistan’da Çiştiyye mensupları tarafından ciddî şekilde eleştirilmişlerdir. Sühreverdiyye’nin kurucusu Şehâbeddin es- Sühreverdî’nin gerek Avârifü’l-maârif’te fütüvvete yer vermesi ve gerekse fütüvvet ile ilgili risaleler kaleme alması tarikatın âdâb ve erkanı açısından oldukça önemlidir. Zira tarikat mensupları kurucu şeyhlerinin görüşlerini ve tavsiyelerini kendileri için birer hayat düsturu haline getirmekte, dolayısıyla tarikatta âdab ve erkân çoğunlukla buna göre şekillenmektedir. Bu çerçevede Sühreverdiyye tarikatının âdab ve erkânı aynı zamanda fütüvvet kuralları çerçevesinde şekillenmiştir denilebilir. Sühreverdiyye tarikatında zikir, oturarak (kuûdî) sesli (cehrî/celî) tevhid (Lâilâhe illallah) çekmekten ibarettir. Bazı istisnalar dışında tarikatta semâ uygulaması yoktur. Tarikatın Zeyniyye- Vefâiyye kolunda ise devranî zikir uygulanmıştır. Sühreverdiyye şeyhlerinden Yûsuf el-Acemî, Harîrîzâde’nin Tibyan’da kaydettiği Reyhânetü’lkulûb fi’t-tevassul ile’l-mahbûb isim eserinde zikrin yapılış şekli ve âdâbı üzerinde durmuştur. Buna göre mürid bütün günahlarına tövbe ettikten sonra abdestli olarak temiz ve tercihen karanlık bir odada kıbleye dönük bir şekilde bağdaş kurar. Ellerini uylukları üzerine koyup gözlerini yumarak kendisini şeyhinin huzurunda hayal eder ve onun himmetini talep eder. Sonra hareketsiz bir şekilde kalbiyle “Allah” zikrini çekmeye başlar. Ardından diliyle kelime-i tevhid (Lâilâhe illalah) zikrine geçer. Kelime-i tevhid
A h i l i k A n s i k l o p e d i s i zikrinin yapılış şekli de bazı Sühreverdî şeyhleri tarafından şu şekilde tarif edilmiştir: Müridin başı kalbi üzerine eğik bir vaziyette iken zikre “Lâ” sözüyle başlar ve başını hızlı bir şekilde sol omuzuna doğru kaldırır. Baş sol omuz üzerinde iken kelime-i tevhidin “Lâ ilâhe” kısmı bitmiş olur. Ara vermeden başını tekrar hızlıca kalbine doğru indirir ve tam kalbi üzerine geldiğinde vurgulu bir şekilde “İllallâh” der. Bu arada kalbinden Allah’ın dışındaki her şeyi atmaya niyet eder. Kelime-i tevhîd kalbine nakşoluncaya kadar farz ve sünnet namazlar dışında gün boyu bu zikirle meşgul olur. Ayrıca namazlardan sonra ve gece ve gündüzün belli vakitlerinde okunacak duâlar, Hicrî takvim usulüne göre her aya mahsus zikirler ve duâlar vardır. Özellikle Hindistan’daki Sühreverdiyye mensuplarının genellikle sabah namazından sonra Allah’ın doksan dokuz ismi ile Hz. Peygamber’in (a.s.) doksan dokuz ismini okumaları söz konusudur. Şehâbeddin es-Sühreverdî’nin vefatından sonra her ölüm yıl dönümünde onu yâd etmek için “urs ihtifali” yapılmaktadır. KAYNAKÇA: Takıyyüddin Abdurrahman Vâsıtî, Tiryâku’l-muhibbîn fî tabakâti hırkati’l-meşâyihi’l-ârifîn (Kitâbu tabakâti hırkati’s-sûfiyye), Kahire 1305, s. 49, 58-61; İbnü’l-Fuvatî, el-Havâdisü’l-câmia ve’ttecâribü’n-nâfia fi’l-mieti’s-sâbia (yay. Mehdî en-Necm), Beyrut 2003, s. 72, 231; İbn Battûta, Tuhfetü’n-nüzzâr, I, 221-222; II, 451- 452, 544-545; Cüneyd-i Şîrâzî, Şeddü’l-izâr (yay. Muhammed-i Kazvînî-Abbas İkbal), Tahran 1328 hş., s. 176, 236, 352-353, 392, 394-395, 415, 419, 444, 461-462; İbnü’l-Mülakkın, Tabakâtü’levliyâ (yay. Nûreddin Şerîbe), Beyrut 1986, s. 262-265, 494-495, 497-499, 504, 506, 509; Molla Abdurrahman Câmî, Nefehâtü’lüns min hazarâti’l-kuds, s. 417-418, 472-475, 480-482, 504, 588; Cemâleddin Hulvî, Lemezât-ı Hulviyye, Süleymaniye Ktp., Halet Efendi, nr. 281, vr. 129b-132a; Murtazâ Zebîdî, İkdü’l-cevheri’ssemîn, Yazma fotokopi, İSAM Kütüphanesi, s. 41-42, 61, 68-69, 75, 87; aynı yazar, İthâfü’l-asfiyâ, Yazma fotokopi, İSAM Kütüphanesi, s. 202, 206-209, 244; Rızâ Kulı Han Hidâyet, Tezkire-i Riyâzü’l-ârifîn, Tahran 1305 hş., s. 65; Kemâleddin Harîrîzâde, Tibyanu vesâili’l-hakâik fî beyâni selâsili’t-tarâik, Süleymaniye Kütüphanesi, İbrahim Efendi, nr. 430, I, 108b-109a; II, 148b-160a; III, 264a-b; Lois Rinn, Marabouts et Khouan, Adolphe Jourdan 1884, s. 202-210; Hocazâde Ahmed Hilmî, Hadîkatü’l-evliyâ’dan Silsile-i Meşâyih-i Sühreverdiyye ve Kübreviyye, İstanbul 1318 h., s. 4-34; Hüseyin Vassâf, Sefîne (haz. Mehmet Akkuş-Ali Yılmaz), İstanbul 2006, I, 143, 283-288, 311; Haliq Ahmad Nizami, Some Aspects of Religion and Politics in India During The Thirteenth Century, Delhi 1978, s. 177-178, 220-229; J. Spencer Trimingham, The Sufi Orders in Islam, Oxford 1971, s. 14, 20, 22, 29, 32-37, 39, 64-66, 233; Saiyid Athar Abbas Rizvi, A History of Sufism in India, New Delhi 1986, I, 190-226; a.mlf., “Jaunpûr”, DİA, XXIII, 578; Gulam Server Lâhûrî, Hazînetü’l-asfiyâ, (trc. M. Zahîrüddin Batî), II, Lahor 1994; Abdülhak Muhaddis Dihlevî, Ahbâru’l-ahyâr (trc. Sübhan Mahmud-Muhammed Fâdıl), Delhi 1994; Kameru’l-Hudâ, Şihâbeddin Ömer Sühreverdî Hayatı Eserleri Tarikatı (çev. Tahir Uluç), İstanbul 2004; Reşat Öngören, Tarihte bir Aydın Tarikatı Zeynîler, İstanbul 2003; aynı yazar, “Necîbüddin b. Büzgaş”, DİA, XXXII, İstanbul 2006, s. 489-490. Reşat ÖNGÖREN SÜLEMÎ, MUHAMMED b. HÜSEYİN (ö. 412 / 1021) İlk Fütüvvetnâme yazarı olarak bilinen Sülemî, Horasan’ın Nîşâbur şehrinde 325 (937) yılında doğdu. Annesinin mensup olduğu kabilenin nisbesiyle Sülemî diye tanınır. Yetişme çağında babasını kaybeden Sülemî’yi Nîşâbur’un âlim ve sûfîlerinden dedesi İbn Nüceyd himayesine aldı. Servet sahibi olan İbn Nüceyd vefat ettiğinde servetinin önemli bir kısmı Sülemî’ye kaldı. Sülemî bu sayede geçim sıkıntısı çekmediği gibi zengin bir kütüphane kurdu. Başta dedesi olmak üzere dönemin tanınmış âlimlerinden hadis ve fıkıh okudu. Tasavvufun yanı sıra zâhirî ilimleri de iyi bilen Sülemî, bir yandan sûfîler ve tasavvuf hakkında eserler yazarken öte yandan Nîşâbur’daki zâviyesinde irşad faaliyetini sürdürdü. Sohbetine katılan ve ondan hırka giyenler arasında Ebû Saîd-i Ebü’l-Hayr, Abdülkerim el-Kuşeyrî, Ebû Nuaym el-İsfahânî gibi ünlü mutasavvıflar vardır. Sülemî 3 Şubat 412’de (12 Kasım 1021) Nîşâbur’da vefat etti. Yaşadığı dönemde ilim ve devlet adamları tarafından takdir edilen Sülemî’nin 100’ü aşkın eseri bulunmaktadır. Eserlerinin bir kısmı zâhid ve sûfîlerin hayatına, bir kısmı da sohbet, melâmet, fütüvvet gibi tasavvufî konulara ve zümrelere aittir. Ancak kitaplarının çoğu günümüze ulaşmamıştır. Sülemî fütüvvet konusunda eser yazan ilk müelliftir. Kitâbü’l-fütüvve adını taşıyan bu eserinde fütüvvetle ilgili âdâb, ahlâk ve özellikleri genişçe ele alır. Sülemî fütüvveti, “Âdem gibi özür dilemek, Nuh gibi iyi, İbrahim gibi vefalı, İsmail gibi sabırlı, Davud gibi cömert, Hz. Muhammed gibi merhametli, Ebû Bekir gibi hamiyetli, Ömer gibi adaletli, Osman gibi hayâlı, Ali gibi bilgili olmaktır” şeklinde tarif eder. Ona göre fütüvvet, bir kimsenin, başkalarının hak ve menfaatlerini kendi hak ve menfaatinden üstün tutması, başkalarına katlanması, hatalarını görmezden gelmesi, özür dilemeyi gerektirecek davranışlardan sakınması, kendini aşağılarda, başkalarını ise yükseklerde görmesi, sözünde durması, sadakat göstermesi, olduğundan başka türlü görünmemesi, kendini başkalarından üstün saymamasıdır. Güzel ahlâk, terbiye ve nezaketi ifade eden bu vasıflar aynı zamanda bir sûfîde bulunması gereken özelliklerdir. 245
Page 3:
Sahibi T.C. Gümrük ve Ticaret Bak
Page 6 and 7:
BAKAN Nurettin CANİKLİ BAKAN YARD
Page 11 and 12:
kısaltmalar AKÜ : Afyon Kocatepe
Page 14 and 15:
A h i l i k A n s i k l o p e d i s
Page 16 and 17:
Page 18 and 19:
Page 20 and 21:
Page 22 and 23:
Page 24 and 25:
Page 26 and 27:
Page 28 and 29:
Page 30 and 31:
Page 32 and 33:
Page 34 and 35:
Page 36 and 37:
Page 38:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 86 and 87:
Page 88 and 89:
Page 92 and 93:
Page 94 and 95:
Page 96 and 97:
Page 98 and 99:
Page 100 and 101:
Page 102 and 103:
Page 104 and 105:
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Page 110 and 111:
Page 112 and 113:
Page 114:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Page 163:
Page 167 and 168:
Page 169 and 170:
Page 171 and 172:
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183 and 184:
Page 185 and 186:
Page 187 and 188:
Page 189 and 190:
Page 191 and 192:
Page 194 and 195: A h i l i k A n s i k l o p e d i s
Page 196: A h i l i k A n s i k l o p e d i s
Page 295 and 296:
Page 297 and 298:
Page 299 and 300:
Page 301 and 302:
Page 303 and 304:
Page 305 and 306:
Page 307 and 308:
Page 309 and 310:
Page 311 and 312:
Page 313 and 314:
Page 315 and 316:
Page 317 and 318:
Page 320 and 321:
Page 322 and 323:
Page 324 and 325:
Page 326:
Page 329 and 330:
Page 332 and 333:
Page 334 and 335:
Page 338:
Page 341 and 342:
Page 343 and 344:
Page 345 and 346:
Page 347 and 348:
Page 349 and 350:
Page 351 and 352:
Page 353:
Page 357 and 358:
Page 359 and 360:
I-X
Page 361 and 362:
Page 363:
Page 366 and 367:
Page 368 and 369:
Page 370 and 371:
Page 372 and 373:
Page 374 and 375:
Page 376 and 377:
Page 378 and 379:
Page 380 and 381:
Page 382 and 383:
Page 384 and 385:
Page 386 and 387:
Page 388 and 389:
Page 390 and 391:
Page 392 and 393:
Page 394 and 395:
Page 396 and 397:
Page 398 and 399:
Page 400 and 401:
Page 402 and 403:
Page 404 and 405:
Page 406 and 407:
Page 408 and 409:
Page 410 and 411:
Page 412 and 413:
Page 414 and 415:
Page 416 and 417:
Page 418 and 419:
Page 420 and 421:
Page 422 and 423:
Page 424 and 425:
Page 426 and 427:
Page 428 and 429:
Page 430 and 431:
Page 432 and 433:
Page 434 and 435:
Page 436 and 437:
Page 438:
Page 441:
show all

T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ​

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı