T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
1WQPJ6Jax
1WQPJ6Jax
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
A h i l i k<br />
A n s i k l o p e d i s i<br />
174<br />
138-200; İbn Kemâl, Tevârîh-i ÂI-i Osman, Ankara 2000, s. 5-191;<br />
İdrisi,Heşt Bihişt, (haz. M. Kartaş-S.Kaya, Y. Baş), Ankara 2008, I,<br />
s. 186-212; Hoca Sadeddin, Tacü’t-Tevarih,(haz. İ. Parmaksızoğlu),<br />
İstanbul 1996, s. 131,145,169-70; Solakzade, Tarih, (haz. V. Çubuk),<br />
İstanbul 1996,s.45; İbn Battuta, Seyahatnâme (trc. A. Sait<br />
Aykut), İstanbul 2004, I, 430; Ahmedî, Dâstân <strong>ve</strong> Tevârîh-i Mülûk-i<br />
Âl-i Osmân (haz. Çiftçioğlu N. Atsız, Osmanlı Tarihleri I içinde),<br />
İstanbul 1949, s. 10-14; Şükrullah Çelebi, Behcetü’t-Tevârîh (trc.<br />
Nihal Atsız, a.e. içinde), İstanbul 1980, s. 53-54; M. Fuad Köprülü,<br />
Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu, Ankara 1959, s. 120; aynı yazar,<br />
“Abdal Musa”, TK, XI/124 (1973), s. 6-15; K. M. Setton, The Papacy<br />
and the Levant (1204-1571), Philadelphia 1976-84, I-VI; E.<br />
Zachariadou, Trade and Crusade. Venetian Crete and the Emirates<br />
of Menteshe and Aydin (1300-1415), Venice 1983, s. 7-12; G. Soulis,<br />
The Serbs and Byzantium during the Reign of Tsar Stephen<br />
Duķan (1331-1355) and his Successors, Washington 1984,s. 120-<br />
180; J. V. A. Fine, The Late Medieval Balkans, Ann Arbor 1987,s.<br />
23-89; Cemal Kafadar, Between Two Worlds: The Construction of<br />
the Ottoman State, Berkeley 1995, s. 13-90; H. W. Lowry, The Nature<br />
of the Early Ottoman State, Albany 2003, s. 10-90; Feridun<br />
M. Emecen, İlk Osmanlılar <strong>ve</strong> Batı Anadolu Beylikler Dünyası,<br />
İstanbul 2005, s. 23-79; M. Tayyib Gökbilgin, “Orhan”, İA, IX, s.<br />
399-408; Halil İnalcık, “Orhan”, DİA, XXXIII, s. 386; P. Wittek,<br />
Menteşe Beyliği, Ankara 1944, s. 7; J. Von Hammer Purgstal, Büyük<br />
Osmanlı Tarihi, İstanbul 2010, I, s.101-149; İ. H. Uzunçarşılı, Osmanlı<br />
Tarihi I, Ankara 1972, s. 60-150; H. Mustafa Eravcı-Mustafa<br />
Korkmaz, Saruhanoğulları, Manisa 1999,s. 21-34.<br />
H.Mustafa ERAVCI<br />
Eserleri: Bursa Orhan Camii: Cami’nin inşası<br />
taç kapısı üzerinde yer alan onarım kitâbesine<br />
göre, Sultan Orhan Bey (1326-1360) tarafından<br />
740 (1339-40)’ta emredilmiştir. Caminin mimarı<br />
hakkında herhangi bir bilgi mevcut değildir.<br />
Zâviyeli cami; 8.75 x 9.64 m ölçülerinde mihraplı<br />
hacim <strong>ve</strong> önündeki sofaya (kapalı avlu) açılan yan<br />
mekânlar ile beş bölümlü bir son cemaat revağından<br />
meydana gelmektedir. Yan mekânların kuzey<br />
kısımlarına, doğu-batı doğrultusunda uzunlamasına<br />
dikdörtgen plânlı küçük odalar yerleştirilerek,<br />
sofanın önünde bir giriş mekânı düzenlenmiştir.<br />
Mihraplı hacim, üçgen prizmalı tromplarla<br />
geçilen oval kubbe, sofa <strong>ve</strong> yan mekânlar ise pandatifli<br />
kubbelerle örtülüdür. Ortada sofaya açılan<br />
birer eyvan niteliğindeki bu mekânların zemin<br />
kotları, mihraplı bölümde biraz daha yüksektir.<br />
Caminin kuzeydoğu köşesinde, yapı bünyesine<br />
dahil edilmiş tek şerefeli minare yer almaktadır.<br />
KAYNAKÇA:<br />
Hans Wilde, Brussa Eine Entwickelungsstätte Türkischer Architektur<br />
In Kleinasien Unter den Ersten Osmanen, Berlin 1909, s.11-12;<br />
Sedat Çetintaş, Türk Mimari Anıtları-Osmanlı Devri-Bursada İlk<br />
Eserler, İstanbul 1946, s.17-22; Albert Gabriel, Une Capitale Turque<br />
Brousse Bursa, I Texte, Paris 1958, s.46-49; Semavi Eyice, “İlk<br />
Osmanlı Devrinin Dini-İçtimai Bir Müessesi Zâviyeler <strong>ve</strong> Zâviyeli-<br />
Camiler”, İÜİFM, XXIII/1-2, Ekim 1962-Şubat 1963, s. 37-38; Aptullah<br />
Kuran, İlk Devir Osmanlı Mimarisinde Cami, Ankara 1964,<br />
s. 67-71; Ekrem Hakkı Ay<strong>ve</strong>rdi, “Orhan Gazi Devrinde Mimârî”,<br />
Yıllık Araştırmalar Dergisi, I, Ankara 1957, s.127-131; aynı yazar<br />
İstanbul Mi’mârî Çağının Menşe’i Osmanlı Mi’mârîsinin İlk Devri<br />
I 630-805 (1230-1402), İstanbul 1966, s. 61-89; Sedat Emir, Erken<br />
Osmanlı Mimarlığında Çok İşlevli Yapılar: Kentsel Kolonizasyon<br />
Yapıları Olarak Zaviyeler, II, İzmir 1994, s.37-50; Doğan Kuban,<br />
Osmanlı Mimarisi, İstanbul 2007, s. 83-85.<br />
Tolga BOZKURT<br />
ORTA SANDIK<br />
Ahi birliklerinin Ahilik düşüncesine uygun şekilde<br />
iktisadî hayatın düzenlenmesi, ekonomik<br />
faaliyetlerin devam ettirilebilmesi, esnaf<br />
<strong>ve</strong> sanatkârlar arasında dayanışmanın sağlanabilmesi<br />
<strong>ve</strong> esnafın ihtiyacı olan desteğin karşılanabilmesi<br />
için bir araç olarak kullanılmak<br />
üzere kurulan <strong>ve</strong> işletilen birime Orta Sandık<br />
denilmekteydi. Eskiden beri Anadolu’da Türklerin<br />
yaşadığı yerlerde her esnafın “Esnaf vakfı”,<br />
“Esnaf sandığı” <strong>ve</strong> “Esnaf kesesi” adıyla bilinen<br />
karşılıklı yardımlaşma <strong>ve</strong> sosyal gü<strong>ve</strong>nlik sandığı<br />
mevcuttu. Bu bağlamda Ahilik teşkilatı yardımlaşma<br />
sandığı da denilen orta sandık oluşturmuştu.<br />
Orta Sandık, bir şehirde <strong>ve</strong> kasabada<br />
her ana meslek kolu için ayrı ayrı kurulurdu.<br />
Sandık, esnaf şeyhinin yönetiminde, kethüda <strong>ve</strong><br />
yiğitbaşı gözetim <strong>ve</strong> denetimi altında faaliyetlerini<br />
sürdürürdü. Orta sandığın temsilcisi olan bu<br />
görevliler loncaya karşı sorumluydu. Lonca, her<br />
zaman esnaf sandığının hesaplarını inceler, sandık<br />
mevcudunu sayardı. Bununla birlikte lonca,<br />
arzu eden her meslek ustasının istediği zaman<br />
loncaya gelerek inceleme yapmasına <strong>ve</strong> bilgi almasına<br />
müsaade ederdi. Orta sandığın esnafı<br />
tefecilerden korumak, hammadde temin etmek,<br />
esnafın yaşayabileceği olumsuzluklar karşısında<br />
zararının telafisi, hasta <strong>ve</strong> çalışamayacak durumdakilere<br />
yardım etmek gibi önemli işlevleri vardı.<br />
Her esnaf birliğinin sandığında altı kese (torba)<br />
mevcuttu. Atlas kese; esnaf vakfının değerli evrak<br />
<strong>ve</strong> senetleri bunun içinde saklıdır. Yeşil kese,<br />
esnafa ait mülkler ile vakıf tapuları muhafaza<br />
edilmektedir. Örme kese, ihtiyaç halinde kullanılmak<br />
üzere muhafaza edilen nakit paraya mahsustu.<br />
Kırmızı kese, işletmeye <strong>ve</strong>rilen paraların<br />
senetleri konulurdu. Ak kese; tüm gider senetleri<br />
<strong>ve</strong> geçmiş yıllara ait onaylanmış sandık hesapları<br />
yer alırdı. Kara kese, zamanında ödenmemiş senetler<br />
ile bunlarla ilgili evraklar saklanırdı.<br />
Orta sandığın gelir kalemleri arasında esnaftan<br />
alınan aidatlar, Padişahlar için düzenlenen alaylar,<br />
esnafın mülk kiraları, sandıkta biriken paranın<br />
neması, bağışlar, çırak, kalfa <strong>ve</strong> ustaların terfi<br />
ettiklerinde iş yeri sahipleri ya da ustalarının