T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
1WQPJ6Jax
1WQPJ6Jax
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
A h i l i k<br />
A n s i k l o p e d i s i<br />
değil nalçacılar olduğunu bu yüzden kürek <strong>ve</strong><br />
kazma akçe <strong>ve</strong>rgisinin ödenmesinde onların da<br />
katılımının gerektiğini söylemişlerdir.<br />
Ahi birliklerinde bir gencin meslek yaşamının ilk<br />
kademesine yamaklık denirdi. Bir esnafa yamak<br />
olabilmek için 10 yasından küçük olmak, <strong>ve</strong>lisi<br />
tarafından işe devamını sağlamak <strong>ve</strong> iki yıl parasız<br />
<strong>ve</strong> sürekli çalışmayı kabul etmek gerekiyordu.<br />
Yamaklara ücret ödenmez, boğaz tokluğuna<br />
çalışırlardı. Bu süreyi tamamlayanlar özel bir<br />
törenle çıraklığa yükselirdi. Yamaklar iş yerinde<br />
meslekî eğitim görürken, zaviyelerde de dinî <strong>ve</strong><br />
sosyal bilgileri alarak eğitimlerini bir bütünlük<br />
içinde devam ettirirlerdi. Yamaklara öncelikle<br />
teşkilatın âdâb <strong>ve</strong> erkânı ile kaçınmaları gereken<br />
tutum <strong>ve</strong> davranışlar öğretilirdi. Yamağın ise devamını<br />
<strong>ve</strong>lisi tarafından sağlanacağının taahhüt<br />
edilmesi de şarttı. Yamaklar <strong>ve</strong>ya diğer bir deyişle<br />
müptediler, iş yerlerinde Sanat öğrenir, ilgili iş<br />
kolunun zaviyesinde ise diğer konularda eğitim<br />
görürlerdi. Günümüzde bu anlamda bazı esnafların<br />
yetiştirmek üzere yanına aldıkları kişilere<br />
yamak denilmektedir.<br />
Osmanlı ordu teşkilatında yamak kavramı ise yeniçeri<br />
ocağında topçu, humbaracı gibi askerî teşkilatlarda<br />
aday olarak bulunanlarla kaleleri koruyan<br />
timarlı asker için kullanılırdı. Önceleri ilk<br />
Osmanlı askerî gruplarından piyade-müsellem<br />
ocaklarının yardımcı, ihtiyat gücü, sonraları da<br />
Yeniçeri Ocağı’nda asker adayları, muhafazada<br />
kalan yardımcı askerler, savaşlara katılan gönüllü<br />
siviller için kullanılmıştır. İlk dönemler nizam<br />
<strong>ve</strong> intizama riayetkâr olan yamaklar sonraları<br />
özellikle 1785 yılından sonra yolsuzluk hareketlerine<br />
bulaşmışlar, ulufeleri biraz gecikse ya da<br />
işlerine gelmeyen bir durum ortaya çıktığında hemen<br />
valiler aleyhine ayaklanmışlardır. Yamaklar<br />
Sultan II. Mahmud döneminde (1808-1839) Boğaz<br />
kalelerindeki esaslı bir teftiş geçirmiş, daha<br />
sonra Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasıyla da tarih<br />
sahnesinden silinmiştir.<br />
KAYNAKÇA:<br />
Ömer Lütfi Barkan, XV <strong>ve</strong> XVI ıncı Asırlarda Osmanlı İmparatorluğunda<br />
Zirai Ekonominin Hukuki <strong>ve</strong> Mali Esasları, İstanbul<br />
2001; Osman Zeki Pakalın, Osmanlı Tarih Deyimleri <strong>ve</strong> Terimleri<br />
Sözlüğü, III, İstanbul 1972, s. 604; Eunjeong Yi, Guild dynamics<br />
in se<strong>ve</strong>nteenth-century Istanbul: fluidity and le<strong>ve</strong>rage, Harvard<br />
2000, s. 105-110; Money, Land and Trade: An Economic History<br />
of the Muslim Mediterranean (ed. Nelly Hana), London 2002, s.<br />
105-106; Engin Çağman, “18. Yüzyılda İstanbul’da Esnaflık-Gıda<br />
Sektörü”, (Marmara Üni<strong>ve</strong>rsitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat<br />
Anabilim Dalı Basılmamış Doktora Tezi), İstanbul 2011, s. 11, 34,<br />
139, 157; Bülent Çelik, “Osmanlı Lonca Sistemi İçinde Yamaklık<br />
Olgusu”, XXIII(2004), Tarih Araştırmaları, s. 63; Feridun Emecen,<br />
“Yamak”, DİA, XLIII, İstanbul 2013, s. 310-311.<br />
Rıza KURTULUŞ<br />
YAREN KIYAFETLERİ<br />
Fütüv<strong>ve</strong>tnâmelerde Ahilerin mavi (gök), beyaz<br />
(ak), siyah (kara) <strong>ve</strong> yeşil renkli elbiseler giydikleri<br />
belirtilir. Müderris <strong>ve</strong> kadı olanlar yeşil;<br />
hafızlar <strong>ve</strong> kalem erbabı ak; henüz Ahilik basamağına<br />
yetişememiş olan yiğitler de kara renkli<br />
elbiseyi tercih ederlerdi. Ahiler arasında hırka<br />
giyinme yaygındı. Törenlerde şalvar giyilir, şed <strong>ve</strong><br />
peştamal kuşanılırdı.<br />
Yaren teşkilatındaki kıyafetlerde, Ahiliğin izlerini<br />
görmek mümkündür. Kütahya / Simav yaren<br />
teşkilâtında geleneksel kıyafetlerin yanında<br />
zaman zaman günlük giysilerin de giyildiği görülmektedir.<br />
Bunlar başta genellikle sarı, yeşil,<br />
kırmızı, mor renklerden oluşan püsküllü bir fes;<br />
bedende iç kısma giyilen açık renkli küçük yakalı<br />
bir gömlek; gömleğin üzerine laci<strong>ve</strong>rt ya da<br />
sarı renkte üzeri işlemeli, önden açık, uzun kollu<br />
bir camadan; bunun üzerine koyu mavi renkli<br />
<strong>ve</strong> üzeri işlemeli bele kadar uzanan kolsuz bir<br />
cepken; altta cepkenle aynı renkte uçkurla bele<br />
bağlanan <strong>ve</strong> diz kapağına kadar uzanan bir don<br />
giyilir. Bele ise gömlek <strong>ve</strong> don üzerine gelecek şekilde<br />
dolgu denilen bir pamuklu kuşak ile onun<br />
üzerine de yünden dokunmuş Darabulus denilen<br />
kuşak kuşanılır. Darabulusun düşmesini önlemek<br />
için de onun üzerine kolan sarılır. Kolanın<br />
üzerine de fişeklik bele takılır. Ayağa ise siyah<br />
deriden yapılmış uzun konçlu bir çizme giyilir.<br />
Akşehirli yarenler sohbet, oyun <strong>ve</strong> eğlencelerine<br />
343
Change language