T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
1WQPJ6Jax
1WQPJ6Jax
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
A h i l i k<br />
A n s i k l o p e d i s i<br />
konumuna değinilir. Osmanlı Devleti’nde kadıların<br />
belediye başkanı olarak görevlendirildiği<br />
dönemden, 1855’te modern belediyeciliğin başlamasına<br />
kadar geçen süreçte belediyenin özellikle<br />
esnafla olan ilişkisi <strong>ve</strong> bu anlamdaki düzenlemeler<br />
açıklanır. Kadının âdeta icra memuru konumunda<br />
olan <strong>ve</strong> doğrudan esnaflarla ilgilenen<br />
muhtesibin görevleri <strong>ve</strong> nitelikleri açıklığa kavuşturulur.<br />
Ayrıca narh uygulamasının başlatılması,<br />
İhtisap Ağalığı Nizamnâmesi (Belediye Yasası),<br />
İstanbul’da nüfusun artmasına karşı alınan tedbirler<br />
<strong>ve</strong> bu meyandaki uygulamalar, İhtisap Rüsumu<br />
(Belediye Gelirleri), Kanunnâme-i İhtisâb-ı<br />
Bursa (Bursa Belediyesi Kannu), esnaf - toplum<br />
ilişkisi hususu <strong>ve</strong> Esnaf Alayı açıklanır.<br />
İkinci bölümde melâmet <strong>ve</strong> melâmilik kavramları<br />
tanıtılır. Melâmilik ile esnaf teşkilatı arasında<br />
tasavvufi ahlak öğretisine dayalı bir bağ kurulur.<br />
Fütüv<strong>ve</strong>t <strong>ve</strong> Fütüv<strong>ve</strong>tnâme terimlerini tarif ettikten<br />
sonra bu kavramlarla Ahi teşkilatı arasında<br />
var olan ilişki açıklanır. Bu arada Ahi teşkilatının<br />
sosyal, ekonomik <strong>ve</strong> dinî boyutu irdelenir <strong>ve</strong> bu<br />
teşkilatın bir esnaf örgütü olduğu <strong>ve</strong> kaynağının<br />
daha çok fütüv<strong>ve</strong>t anlayışından geldiği belirtilir.<br />
Bunun yanında Ahi teşkilatının zamanla Loncalara<br />
dönüşümü anlatılır <strong>ve</strong> batıdaki esnaf teşkilatları<br />
(Corporation) tahlil edilerek bu çerçe<strong>ve</strong>de<br />
bir mukayese yapılır <strong>ve</strong> ayrıca Loncaların doğuş<br />
nedenleri <strong>ve</strong> loncalardaki yönetim anlayışı ile<br />
müslüman tüccarların ahlakî fazilet <strong>ve</strong> meziyetleri<br />
belirtilir. Devamında ise Osmanlı Devleti dönemindeki<br />
esnaf nizamnâmelerinin esas noktaları<br />
tespit edilir. Buna ila<strong>ve</strong>ten 1964’te çıkarılan<br />
507 Sayılı Esnaf <strong>ve</strong> Küçük Sanatkârlar Kanunu<br />
ile esnaflarla ilgili çıkarılan diğer kanunlar tahlil<br />
edilir.<br />
Sonuç bölümünde, Fütüv<strong>ve</strong>t <strong>ve</strong> Ahilik teşkilatlarına<br />
dayalı geleneği <strong>ve</strong> buna bağlı esnaf yetiştirme<br />
anlayışını özetlenir <strong>ve</strong> 1970’li yıllarda belediye ile<br />
ilgili cari olan kanunların yönetim mekanizmasının<br />
işlerliği anlamındaki eksiklikler dile getirilir.<br />
Müteakiben Ahilik teşkilatının faziletleri ile gedik<br />
<strong>ve</strong> narh uygulamasının kısıtlayıcılığı çerçe<strong>ve</strong>sinde<br />
geçmişin bir muhasebesi yapılır. Günümüzde de<br />
geçmişin nitelikli uygulamalarından örnek alınması<br />
<strong>ve</strong> bunların eksik taraflarından da dersler<br />
çıkarılması ifade edilerek esere son <strong>ve</strong>rilir.<br />
Yakup KAYA<br />
USTA<br />
(bk. USTALIK MERASİM)<br />
USTALIK MERASİMİ<br />
Ahilikte en önemli mertebelerden biri “ustalık”tır.<br />
Bu mertebeye geleneksel usta-kalfa-çırak sistemi<br />
içinde ulaşılır. Bu bağlamda yaş ortalaması<br />
12-13 olan çocuk, <strong>ve</strong>lisi tarafından kabiliyetleri<br />
doğrultusunda, herhangi bir sanat dalında faaliyet<br />
gösteren bir ustanın yanına belli bir süre çalışmak<br />
<strong>ve</strong> mesleği öğrenmek üzere çırak olarak<br />
<strong>ve</strong>rilir. Usta, işyerinde ya da atölyesinde yeni bir<br />
çırağa ihtiyacı varsa önce çocuğun fizikî kabiliyetini<br />
<strong>ve</strong> moral karakterini anlamak için geçici bir<br />
süre çalışmasına müsaade eder. Böylece yanında<br />
çalışmaya başlayan çocuğun başarısını, kabiliyetini<br />
küçük işler yaptırmak suretiyle gözlemleyen<br />
usta, yeni çırağın dürüstlüğü hakkında da kanaat<br />
sahibi olmak ister. Bu arada ustalar, yanlarında<br />
çalışan çırak <strong>ve</strong> kalfaların arkadaş seçimine de<br />
dikkat ederler. Çünkü iyi arkadaşların, iyi bir<br />
sanatkâr olmada olumlu katkıları olacağına inanılır.<br />
Bu kısa gözlemlerden sonra çocuk kabiliyetli,<br />
çalışkan, dürüst <strong>ve</strong> gü<strong>ve</strong>nilir bulunursa, o<br />
iş yerinde çırak olarak çalışmasına izin <strong>ve</strong>rilir.<br />
Böylece üç yıldan beş yıla kadar değişen bir zaman<br />
zarfında ustası, çırağın hem meslekî hem<br />
de manevî hocası olur. Ayrıca usta, o sanat dalındaki<br />
manevî liderleri, meşhur şahsiyetleri <strong>ve</strong><br />
onların hayat hikâyelerini, zaman zaman çocuğa<br />
aktararak, çocuğun bu sanatkâr grubunun bir<br />
üyesi olmasına yardımda bulunur<br />
Ahilikte esnaf <strong>ve</strong> sanatkârlara işyerinde yamak,<br />
çırak, kalfa <strong>ve</strong> usta hiyerarşisi ile mesleğin in-<br />
323
Change language