T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
1WQPJ6Jax
1WQPJ6Jax
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
A h i l i k<br />
A n s i k l o p e d i s i<br />
dü <strong>ve</strong> burayı fethetti (628). Hz. Peygamber’in kuzeye<br />
gönderdiği elçilerden bazılarının Bizans’ı destekleyen<br />
kabileler tarafından öldürülmesi üzerine İslam<br />
ordusu ile Bizans <strong>ve</strong> bölgede oturan Bazı Arap kabilelerinden<br />
oluşan kalabalık ordu arasında Mute’de<br />
savaşı oldu (629). Bu savaşta İslam kumandanları<br />
birer birer şehit oldular. Hâlid b. Velîd’in kumandanlığa<br />
getirilmesi üzerine Müslümanlar en az zayiatla<br />
geri çekilerek Medine’ye döndüler. Hudeybiye<br />
Antlaşması, üzerinden henüz iki yıl geçmeden Mekke<br />
müşriklerince bozuldu. Hz. Peygamber, müşriklerin<br />
ciddi bir direniş göstermesine fırsat <strong>ve</strong>rmeden<br />
10.000 kişilik bir orduyla Mekke’yi fethetti (630) <strong>ve</strong><br />
burada genel af ilan etti. Fetihten hemen sonra Taif<br />
çevresinde yaşayan Hevazin kabilesi <strong>ve</strong> onunla işbirliği<br />
yapan Sakif kabilesinin direnişi ile karşılaştı.<br />
Huneyn <strong>ve</strong> ardından Evtas’ta gerçekleşen savaşlar,<br />
Hevazin kabilesinin kesin yenilgisiyle sonuçlandı.<br />
Huneyn zaferinin ardından yapılan Taif kuşatması<br />
başarısızlıkla sonuçlandıysa da, Sakif kabilesi<br />
bir yıl kadar sonra kendiliğinden Müslüman oldu.<br />
Hz. Peygamber, 630 yılında Bizans imparatorunun<br />
Hıristiyan Arap kabilelerinin de desteğini sağlayarak<br />
Müslümanlar üzerine yürüyeceğine dair haber<br />
alması üzerine Tebük’e bir sefer düzenledi. Sefer<br />
esnasında Bizans’la sıcak bir çatışma yaşanmadı<br />
ancak civardaki Hıristiyan <strong>ve</strong> Yahudiler hâkimiyet<br />
altına alındılar.<br />
Hz. Muhammed, 632 yılı hac mevsiminde 120.000’ni<br />
aşkın Müslüman’ın katıldığı <strong>ve</strong>da haccında, hac ibadetini<br />
uygulamalı olarak yerine getirdi. İslam dininin<br />
tamamlandığına dair ayet de bu hac esnasında<br />
nazil oldu. Hz. Peygamber burada, mesajının özeti<br />
mahiyetinde olan; tevhid, Allah’a itaatin gerekliliği,<br />
emanete riayet, faizin yasaklanması, can, mal <strong>ve</strong><br />
ırz gü<strong>ve</strong>nliği, kan davalarının kaldırılması, eşlerin<br />
birbirleri üzerindeki hakları, müminlerin kardeş<br />
oldukları <strong>ve</strong> iç çekişmelerden sakındırılması gibi<br />
hususları içeren ünlü konuşmasını yaptı. Veda haccından<br />
sonra Medine’ye döndü <strong>ve</strong> 13 Rebiülev<strong>ve</strong>l 11<br />
(8 Haziran 632) Pazartesi günü <strong>ve</strong>fat etti.<br />
KAYNAKÇA:<br />
İbn Hişam, es-Sîretü’n-nebeviyye, I-II, Kahire 1955; İbn Sa‘d,<br />
Kitâbü’t-Tabakâti’l-kebîr: et-Tabakâtü’l-kübrâ, IV, Kahire 2001,<br />
s. 241; Muhammed Hamidullah, İslam Peygamberi: Hayatı <strong>ve</strong> Faaliyeti,<br />
I, (çev. Salih Tuğ), İstanbul 1993; Muallim Cevdet, İslam<br />
Fütüv<strong>ve</strong>ti <strong>ve</strong> Türk Ahîliği: İbn Battûta’ya Zeyl, (çev. Cezair Yarar),<br />
İstanbul 2008, s. 338; Hasan İbrahim Hasan, Siyasî-Dinî-Kültürel-<br />
Sosyal: İslam Tarihi, I, (çev. İsmail Yiğit-Sadreddin Gümüş), İstanbul<br />
1985, s. 99-263; İsmail Yiğit-Raşit Küçük, Hz. Muhammed (S.A.V):<br />
Siyer-i Nebî, İstanbul 2007; İbrahim Sarıçam, “Hz. Peygamber Dönemi”,<br />
İslama Giriş, Evrensel Mesajlar, Ankara 2008, s. 381-393; Ahmet<br />
Turan Yüksel, “Bir Tacir Olarak Hz. Peygamber”, Diyanet İlmi<br />
Dergi[Peygamberimiz Hz. Muhammed (S.A.V) Özel Sayısı], Ankara<br />
2003, s. 137-148; Mustafa Fayda, “Muhammed [Hayatı]”, DİA,<br />
XXX, Ankara 2005, s. 408-423; M. Yaşar Kandemir, “Muhammed<br />
[Şahsiyeti/İsimleri, Şemâili <strong>ve</strong> Üstünlükleri, Ahlâkı, Günlük<br />
Hayatı <strong>ve</strong> İbadeti, Eşleri <strong>ve</strong> Çocukları]”, DİA, XXX, Ankara 2005,<br />
s. 423-428.<br />
Mehdin ÇİFTÇİ<br />
MUHAMMED b. SEYYİD<br />
ALİYÜDDÎN<br />
FÜTÜVVETNÂMESİ<br />
Millet Kütüphanesi nr. 1009/3’de kayıtlı olup,<br />
müellifi Muhammed b. Seyyid Aliyüddin’dir.<br />
Fütüv<strong>ve</strong>tnâme, kısa bir hamdele <strong>ve</strong> sal<strong>ve</strong>leden<br />
sonra müellifin ismiyle başlar. 12b-13b’de bir<br />
nevi sebeb-i telif bölümü vardır. Müellif, eserinde<br />
fütüv<strong>ve</strong>tdarlar arasında söylenmiş <strong>ve</strong> işitilmiş<br />
erkânın önemli olanlarını yazdığı, bu erenlerin<br />
sözlerinin en sağlam rivayetlerini <strong>ve</strong> sünnete uygun<br />
olanlarını aldığını söyler <strong>ve</strong> okuyanlardan<br />
Fatiha ister. Fütüv<strong>ve</strong>tnâmede ayet <strong>ve</strong> hadislere,<br />
ayrıca çeşitli sorulara cevap <strong>ve</strong>rilir.<br />
KAYNAKÇA:<br />
Fütüv<strong>ve</strong>tname, Millet Kütüphanesi, nr. 1009/3, 12a-62a.<br />
Bekir ŞAHİN<br />
MUHTESİB<br />
Anadolu şehirlerinde esnafın, çarşı-pazar fiyatlarının,<br />
ölçü <strong>ve</strong> ağırlıkların denetlenmesi işini Padişah<br />
adına kazalarda görev yapan kadılar üstlenmişlerdi.<br />
Kadılara bu konuda en çok yardımcı<br />
olan kişisi ise muhtesib idi. Osmanlılarda daha<br />
ziyade “İhtisab Ağası” <strong>ve</strong>ya “İhtisab Emini” denilen<br />
muhtesib, kadının şehirdeki ahalinin kamu<br />
yaşamında <strong>ve</strong> alış<strong>ve</strong>rişlerinde hukuk kurallarına<br />
uygun davranmalarını kontrol ederdi Muhtesib<br />
özellikle çarşı bölgesinde faal olup, ağırlık <strong>ve</strong> ölçüleri,<br />
malların fiyat <strong>ve</strong> kalitesini kontrol yapardı.<br />
Kazanın kadısına bağlı olan bu devlet görevlisi, a<br />
ulaşan malların fiyat <strong>ve</strong> kalitesini denetlemek <strong>ve</strong><br />
düzenlemekten de sorumluydu.<br />
Muhtesibin üstlendiği sorumluluğun ağırlığı,<br />
göre<strong>ve</strong> atanması için bazı şartlara haiz olmasını<br />
gerekli kılıyordu. Bunlar arasında Müslüman<br />
127
Change language