T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı

Recommendations

Info

A h i l i k A n s i k l o p e d i s i 230 Yapıya giriş kuzey, güney ve doğu cephe ortalarında yer alan sivri kuşatma kemerlerli üç kapıdan sağlanmıştır. Bütün kapıların giriş açıklıkları basık kemerli ve sövelidir. Doğudaki kapı, dışa çıkıntılı olup, kapı sövesi yekpare blok taşlardan teşkil edilmiştir. Arasta’nın, kuzey-güney doğrultusunda, yedi takviye kemeriyle desteklenen sivri beşik tonozla örtülü, 6.70 m genişliğindeki koridorunda yirmi beşi batıda ve yirmi üçü de doğuda sıralanan toplam 48 dükkân vardır. Ana tonoza dik doğrultulu tonozlarla örtülü dükkân hacimleri, zeminden bir basamak kadar yüksektir. Kuzey ve güney girişlerinin iki yanına simetrik yerleştirilen birer hücre, yine dükkân olarak değerlendirilmiştir. KAYNAKÇA: Halil Edhem (Eldem), Niğde Kılavuzu, İstanbul 1936; Oktay Aslanapa, Osmanlı Devri Mimarisi, İstanbul 1986; Mustafa Cezar, Typical Commercial Buildings of The Ottoman Classical Period and The OttomanConstruction System, İstanbul 1983; Albert Gabriel, Monuments Turcs D’Anatolie: Kayseri-Niğde, I, Paris 1931; Mehmet Özkarcı, Niğde’de Türk Devri Mimarisi, Ankara 2001; Enver Behnan Şapolyo, “Bedestenler”, Önasya, III/32 (Nisan 1968), s. 12-13; Nusret Çam, “Arasta”, DİA, III, İstanbul 1991, s. 335-336; Semavi Eyice, “Bedesten”, DİA, V, İstanbul 1992, s. 302-311. Mehmet EKİZ Bor: Niğde’nin Bor ilçesinde Sokullu Mehmed Paşa Camii’nin alt katında doğu-batı yönünde iki koridor halinde uzanır. Kitâbesi bulunmayan eserin banisinin Sokullu Mehmed Paşa olduğu 981 (1574) tarihli vakfiyesinden anlaşılmaktadır. Mimarı da belli olmayan yapının inşa tarihi, yine söz konusu vakfiyeden hareketle 1574 yılı civarı olarak kabul edilmektedir. Beşik ve çapraz tonozlarla örtülmüş yan yana iki mekândan oluşan bina çeşitli onarım ve değişikliklerle günümüze kadar gelmiştir. Yapıyı meydana getiren iki bölümden; güneydekinin tamamı, kuzey taraftakinin ise bir kısmı sağlam olarak günümüze ulaşmıştır. Kuzeyde yer alan arastanın batı tarafının bir kısmı 1938 yılında yol ve çay bahçesi yapmak için yıkılmıştır. Bazı kaynaklarda ve vakfiyesinde bedesten olarak adlandırılan yapı aslında tam da bir arasta kimliği sergilemektedir. Çünkü arastalar genellikle bir veya iki koridorla sokak gibi düzenlenmiş küçük boyutlu kapalı çarşılar olarak tarif edilmektedir. Hem kuzeydeki hem de güneydeki bölümler birer arasta sokağı şeklinde düzenlenmiş, ancak kuzey taraftaki tek sıra hücrelerden teşkil edilmiştir. Kuzeydeki bölümde içte altı ve dışta üç dükkân, güneydeki kısımda ise içte on sekiz ve dışta iki dükkân bulunmaktadır. Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore edildiği sırada batı cephesine bir kapı yerleştirilmiş ve iç mekândaki dükkânların duvarları kireç badanayla sıvanmıştır. Ahşap doğramalar tamamen yenidir. Arastanın caddeye açılan beşik tonozlu sokağının iki ucuna kapı ve pencereler yerleştirilerek kapatılmıştır. Genel olarak binanın bütün kemerlerinde ve örtü sisteminde tuğla, beden duvarlarında ise kesme ve kaba yontu taş malzeme kullanılmıştır. Güneybatıda yer alan çapraz tonozlu hacmin sondaki takviye kemeri kesme taş örgülüdür. Çarşıyı oluşturan bitişik iki arastadan güneydeki, kuzeydekine göre daha büyüktür. Doğu ve kuzey cephelerde orijinal iki adet ve batı cephede sonradan açılan bir adet olmak üzere toplam üç kapısı vardır. Batıdaki muhdes kapı, kuzey bölüm yıkılırken ortaya çıkan kemer açıklığından dönüştürülmüş olmalıdır. Basık kemerli giriş açıklığı, sivri kemerli derin bir niş içerisine yerleştirilmiş, kuşatma kemerleri siyah ve sarı renkteki taşların nöbetleşe kullanılmasıyla hareketlendirilmiştir. Yapının doğu cephesinde yer alan ve yine sivri kemerli geniş bir niş içerisine yerleştirilen esas giriş açıklığı basık kemerlidir. Kavsara kemeri siyah ve sarı renkteki taşların nöbetleşe kullanılmasıyla hareketlendirilmiştir. Giriş açıklığının yukarısına onarımlar sırasında enine dikdörtgen formlu bir pencere açılmıştır. Kapının iki yanında; ikisi kapının ana giriş mekânına, diğer ikisi de dışarıya açılan toplam dört dükkân yer almakta, ayrıca bu kapının iç kısmında simetrik olarak yerleştirilen ve sokağa açılan iki küçük dükkân daha bulunmaktadır. Bütün dükkânlar beşik tonozlarla
A h i l i k A n s i k l o p e d i s i örtülmüştür. Arastanın doğu-batı yönünde uzanan 7.20x27.40 m ölçülerindeki koridorunun iki tarafına simetrik olarak yerleştirilen ve doğrudan buraya açılan toplam on dokuz dükkân yer almaktadır. Bu dükkânlardan dokuzu güneyde, sekizi kuzeyde olup, buranın batı ucundaki dokuzuncu mekân giriş açıklığı olarak değerlendirilmiştir. Sokağın batı kapısının açıldığı bölümün üzeri çapraz, diğer kısmı ise beşik tonozla örtülmüştür. Dükkânların sokağa açılan kemerlerinin alınlıklarında küçük pencereler açılmıştır. Güneydeki büyük arastanın koridoru, beşik tonozun güney eteğine açılan dört mazgal pencereyle aydınlatılmaktadır. Üst kotta yer alan caminin son cemaat bölümü altına rastlayan kuzeydeki arasta, 6.20 x 23.75 m ölçülerindeki koridora açılan altı dükkândan oluşmaktadır. Zeminden bir basamak yüksek tutulan dükkânlar ve arasta sokağı beşik tonozlarla örtülmüş, dükkânların kemer alınlıkları tuğlalarla örülmüştür. Arastanın kuzey dış cephesinde yer alan ve camiye çıkışı sağlayan merdivenin altında, beşik tonozlu üç dükkân daha yer almaktadır. KAYNAKÇA: Evliya Çelebi, Seyahatnâme, (çev. Z. Danışman), V, İstanbul 1973; Albert Gabriel, Monuments Turcs D’Anatolie: Kayseri-Niğde, I, Paris 1931; Avram Galanti, Niğde ve Bor Tarihi, İstanbul 1951, s. 64; Mustafa Cezar, Typical Commercial Buildings of The Ottoman Classical Period and The Ottoman Construction System, İstanbul 1983; Mesut Dündar, “Niğde-Bor’da Türk Mimari Eserleri”, (AÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2001, s.142; Nusret Çam, “Arasta”, DİA, III, İstanbul 1991, s. 335-336; Semavi Eyice, “Bedesten”, DİA, V, İstanbul 1992, s.302-311; Mehmet Tunçel, “Osmanlı Mimarisinde Bedestenler”, (AÜ Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayımlanmamış doktora tezi), Ankara 1980; aynı yazar, “Osmanlı Mimarîsinde, Makedonya’daki Arasta ve Bedesten Binaları”, Prof. Dr. Halûk Karamağaralı Armağanı, Ankara 2002, s. 322. Mehmet EKİZ Payas: Payas’ta bulunan Sokullu Mehmed Paşa Külliyesi, camii, medrese, han, arasta, tabhane, imaret, medrese, sıbyan mektebi, iki çeşme ve köprüden oluşmaktadır. Arastadan kervansaray mekânına girişi sağlayan kapı üzerindeki kitâbede 982 (1574) tarihi bulunmaktadır. Ancak arasta, cami ve hamamın giriş kapıları üzerinde bulunan kitâbelik yerleri boş bırakılmıştır. Evliya Çelebi, seyahatnâmesinde külliyenin 1007 (1598) yılında tamamlandığını belirtir. Sokullu Mehmed Paşa’nın 1574 tarihli vakfiyesi ve kervansarayın kitâbesi dikkate alındığında bu tarihten sonraki yıllar içerisinde yaptırıldığı söylenebilir. Gündüz Özdeş, arastayı zemin katla yapılan, tek sıra üzerinde karşılıklı iki sıra dükkânlı arastalı külliyeler grubu içinde değerlendirmektedir. Doğusunda han, imaret ve tabhane; batısında ise cami, medrese, sıbyan mektebi ve hamam bulunmaktadır. Arasta bu iki birimin arasına yerleştirilmiştir. Kuzey-güney doğrultusunda uzanan arasta 115.00 x 15.00 m ölçülerindedir. Arastanın kuzey ve güney yöne açılan birer adet giriş kapısı bulunmaktadır. Üzeri tonozla örtülü olan 48 dükkân karşılıklı olarak yerleştirilmiştir. Arastanın kuzey ve güneyinden basık kemerli birer adet kapı açılmıştır. Arastanınaydınlatılması tonoz tepelerinde, doğu ve batı yüzeylerde açılan üst pencerelerle sağlanmıştır. Arastanın ortasında sivri kemerler üzerine oturan pandantiflerle geçilen dua kubbesi bulunmaktadır. Dua kubbesinin batıya açılan girişi üzerinde bir adet dikdörtgen pencere yerleştirilmiştir. Kubbe içeriden sıvalı olup malakarî tarzı süslemeleri mevcuttur. Külliyenin önemli bir ünitesini oluşturan arasta da diğerleri gibi Sokullu Mehmed Paşa tarafından Mimar Sinan’a veya onun ekibinde çalışan mimar ve ustaların elinde şekillenmiş önemli yapılar arasındadır. KAYNAKÇA: Gündüz Özdeş, Türk Çarşıları, İstanbul 1953, s.55-58; Yılmaz Önge, “Türk Çarşılarında Dua Kubbeleri”, Önasya, S. 63, Ankara 1970, s.4-5; Metin Sözen, Türk Mimarisinin Gelişimi ve Mimar Sinan, İstanbul 1975, s.178,183,222,232; Mustafa Cezar, Tipik Yapılarıyla Osmanlı Şehirciliğinde Çarşı ve Klasik Dönem İmar Sistemi, İstanbul,1985, s.194-197; Oktay Aslanapa, Osmanlı Devri Mimarisi, İstanbul 1986, s.267-270; Ali Saim Ülgen, Mimar Sinan Yapıları (haz. Filiz Yenişehirlioğlu- Emre Madran), I, Ankara 1989, s.27-28, lev. 90-94; Doğan Kuban, Osmanlı Mimarisi, İstanbul 2007, s.400; M. Fatih Müderrisoğlu, 16. Yüzyil OsmanIı İmparatorluğunda İnşa Edilen Menzil Külliyeleri, (HÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi) Ankara 1993, s.615-617; aynı yazar, ‘Osmanlı İmparatorluğunun Doğu Akdeniz’deki İskelesi Payas ve Sokullu Mehmet Paşa Menzil Külliyesi”, 9. Milletlerarası Türk Sanatları Kongresi II, Ankara 1995, s. 517. Ahmet YAVUZYILMAZ SOSYAL GÜVENLİK ÖNCÜSÜ AHİ EVRAN VELİ ve AHİLİK Adil Gülvahaboğlu’na ait eser, 1991 yılında yayımlandı. Toplam 341 sayfadan oluşan eserin giriş bölümünde, Ahi Evran-ı Velî’nin yaşamı ile 231
Page 3:
Sahibi T.C. Gümrük ve Ticaret Bak
Page 6 and 7:
BAKAN Nurettin CANİKLİ BAKAN YARD
Page 11 and 12:
kısaltmalar AKÜ : Afyon Kocatepe
Page 14 and 15:
A h i l i k A n s i k l o p e d i s
Page 16 and 17:
Page 18 and 19:
Page 20 and 21:
Page 22 and 23:
Page 24 and 25:
Page 26 and 27:
Page 28 and 29:
Page 30 and 31:
Page 32 and 33:
Page 34 and 35:
Page 36 and 37:
Page 38:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 86 and 87:
Page 88 and 89:
Page 92 and 93:
Page 94 and 95:
Page 96 and 97:
Page 98 and 99:
Page 100 and 101:
Page 102 and 103:
Page 104 and 105:
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Page 110 and 111:
Page 112 and 113:
Page 114:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Page 163:
Page 167 and 168:
Page 169 and 170:
Page 171 and 172:
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 179 and 180: A h i l i k A n s i k l o p e d i s
Page 196: A h i l i k A n s i k l o p e d i s
Page 281 and 282:
Page 283 and 284:
Page 285 and 286:
Page 287 and 288:
Page 289 and 290:
Page 291 and 292:
Page 293 and 294:
Page 295 and 296:
Page 297 and 298:
Page 299 and 300:
Page 301 and 302:
Page 303 and 304:
Page 305 and 306:
Page 307 and 308:
Page 309 and 310:
Page 311 and 312:
Page 313 and 314:
Page 315 and 316:
Page 317 and 318:
Page 320 and 321:
Page 322 and 323:
Page 324 and 325:
Page 326:
Page 329 and 330:
Page 332 and 333:
Page 334 and 335:
Page 338:
Page 341 and 342:
Page 343 and 344:
Page 345 and 346:
Page 347 and 348:
Page 349 and 350:
Page 351 and 352:
Page 353:
Page 357 and 358:
Page 359 and 360:
I-X
Page 361 and 362:
Page 363:
Page 366 and 367:
Page 368 and 369:
Page 370 and 371:
Page 372 and 373:
Page 374 and 375:
Page 376 and 377:
Page 378 and 379:
Page 380 and 381:
Page 382 and 383:
Page 384 and 385:
Page 386 and 387:
Page 388 and 389:
Page 390 and 391:
Page 392 and 393:
Page 394 and 395:
Page 396 and 397:
Page 398 and 399:
Page 400 and 401:
Page 402 and 403:
Page 404 and 405:
Page 406 and 407:
Page 408 and 409:
Page 410 and 411:
Page 412 and 413:
Page 414 and 415:
Page 416 and 417:
Page 418 and 419:
Page 420 and 421:
Page 422 and 423:
Page 424 and 425:
Page 426 and 427:
Page 428 and 429:
Page 430 and 431:
Page 432 and 433:
Page 434 and 435:
Page 436 and 437:
Page 438:
Page 441:
show all

T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ​

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı