T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ​

A h i l i k
A n s i k l o p e d i s i
Tahiriler Samerra’da Halife Mu’temid-Alellah’ı Yakub
b. Leys aleyhinde kışkırttılar ve Horasan’da
yeniden hâkimiyet tesis etmek için çalıştılar. Bunun
üzerine Halife Horasan’ın idaresini Yakub’a
vermediğini açıkladı ve Muhammed b. Tahir’e
karşılık Yakub’un ileri gelen adamları 261 (875)
yılında tutuklandı. Muhammed b. Tahir tekrar
262 (876) yılında Horasan valiliğine tayin edildi.
Halife, Yakub’un Fars’ı istilası ve giderek
hâkimiyet alanlarını genişletmesinden korkup
onu Bağdat sahibü’ş-şurtalığına tayin etti. Ancak
o Vasıt’ı ele geçirmek isteyince Abbâsî ordusunun
muhalefetiyle karşılaştı ve yenilip Huzistan’a çekilmek
zorunda kaldı. Bu olayın intikamını almak
için hazırlanırken hastalanan Yakub b. Leys
iki hafta sonra 14 Şevval 265 (9 Haziran 879)
tarihinde Cündişapûr’da vefat etti. Ölümünden
kısa bir süre önce huzura gelen Abbâsî elçisine
“Halifeye deyin ki, eğer ölürsem sen benden ben
de senden kurtulmuş olurum. Eğer hayatta kalırsam
bil ki, aramızda bu kılıçtan başka bir şey
olmayacaktır” demiştir.
Çocuğu olmadığı için yerine kardeşi Amr geçti.
Dindar, cesur, akıllı, ileri görüşlü ve adil bir
hükümdar, kahraman bir askerdi. Sırlarını hiç
kimseyle paylaşmazdı. Kaynaklar yeryüzünde askerleri
ve halkı tarafından onun kadar sevilen bir
hükümdarın daha mevcut olmadığını kaydeder.
Çok geniş bir bölgede hâkimiyet tesis etmek istiyordu.
Bazı tarihçiler onun cihan hükümdarı olmak
istediğini söyler. Ayyârlar bazı dönemlerde
ve bazı yörelerde çapulcu ve yağmacı topluluklar
olarak şöhret bulmuşlarsa da Yakub b. Leys’in
yaşadığı bölge ve dönemde Hariciler’le ve Şiiler’le
Allah rızâsı için cihad eden gönüllü mücahitler
ve Sünni İslâm gazileri olarak tanınıyordu. Bazı
eserlerde Yakub Abbâsîler’le mücadele etmesi sebebiyle
şiîlikle, haksızlıklara karşı isyankâr olması
sebebiyle de sözlük anlamıyla “haricilikle”
itham edilmiştir. Aslında ister şiî olsun ister harici
hemen her gruptan insanlar haksız servet edinen
zenginlere karşı onun etrafında toplanmıştır.
Yakub b. Leys zâhidane bir hayatı tercih ederdi.
Bir emir veya hükümdar gibi hareket etmezdi.
Kalkanını yastık yapar yatardı. Dünya lezzetlerine
değer vermezdi. Sert tabiatlıydı. Güldüğü
veya tebessüm ettiği görülmemiştir. Her zaman
düşünceliydi. Hiç kimse onun ne yapacağını bilmezdi.
Yapacağı işler konusunda hiç kimseye
bilgi vermezdi. Düşmanı Hasan b. Zeyd el-Alevî
savaşlardaki sebat ve mahareti sebebiyle ona “es-
Sindân” lakabını vermişti.
KAYNAKÇA::
Taberi, Tarih, IX, (yay. Ebü’l-Fazl İbrahim), Kahire 1979, s. 255,
382, 384, 409, 476, 502, 507, 512, 514-520, 527, 530, 531, 533,
543, 544; Mesûdî, Mürûcü’z-zeheb, IV, (yay. Muhammed Muhyiddin
Abdülhamid), Kahire 1385/1965, s. 200-205; Tarih-i Sistan
(nşr. Bahâr), Tahran, t.y, s. 192-233; Hamza el-Isfahanî, Tarîhu
sini mülûki’l-arz ve’l-enbiya, Beyrut 1961, s. 176-177; İbnü’l-
Esîr, el-Kâmil fi’t-Tarih, VII, Beyrut 1969, s. 64, 130, 184, 185,
191, 193, 247-248, 261-262, 268, 276-277, 280, 288, 296, 300,
310, 321, 325, 327, 367; Yakut el-Hamevî, Mu’cemü’l-büldan,
IV, (yay. Ferid Abdülaziz el-Cündî), Beyrut 1410/1990, s. 379-
380; İbn Hallikân, Vefeyâtü’l-a’yan, VI, (yay. İhsan Abbâs), s.
402-424; Nüveyrî, Nihayetü’l-ereb fî fünûni’l-edeb, XXV, Kahire
1404/1984, s. 373-386; Clifford Edmund Bosworth, The History
of the Saffarids of Sistan and the Maliks of Nimruz (247/861 to
949/1542-43), New York 1994, s. 67-180; İbrahim Bâstâni Bârizî,
Ya‘kub b. El-Leys eSaffâr, Kahire t. y.; Hasan Kerim Elcâf,
Mevsû‘atü Tarihi İran es-Siyâsî, Beyrut 1428/2008, s. 9-24; Erdoğan
Mercil, “Saffâr, Yakup b. Leys”, DİA, XXXV, s. 463-464;
T. W. Haig, “Saffârîler”, İA, X, s. 59-60; C. E. Bosworth, “Ya‘kub
b. Al-Layth”, EI 2 (İng.), XI, s. 254-255; Kahtan Abdüssettâr el-
Hudeynî, “Ya‘kub b. el-Leys es-Saffâr, Müessesisü’l-imâreti’s-
Saffâriyye”, Mecelletü Külliyeti’l-âdâb fi câmi‘ati’l-Basra, VIII
(Basna 1393/1973), s. 124-172; D. G. Tor, “Historical Representations
of Ya‘qub b. Layth: A Reappraisal”, Journal of the Royal Asiatic
Societhy, III-12-3 (Cambridge 2002), s. 247-275; W. Barthold
“Saffârîler Tarihi Hakkında” (çev. Mehmet Altay Köymen), Belleten,
VII/26 (1943), s. 319-340; Hasan Kurt, Türk-İslâm Dönemine
Geçişte Tahiroğulları, Ankara 2002, s. 96-98, 109-116, 161-164.
Abdülkerim ÖZAYDIN
YALKIN, SUAT
(d. 1928-ö. 2009)
Esnaf ve sanatkârın temelini teşkil eden Ahiliğin
araştırılması ve uygulamalı olarak ortaya konulması
için pek çok organizasyona imza atan Suat
Yalkın, 1928 yılında Sakarya’nın Geyve ilçesine
bağlı Alifuatpaşa beldesinde doğdu. İlkokulu
Adapazarı, ortaokulu İstanbul, liseyi de İstanbul
Sankt Georg Avusturya Koleji’nde tamamladıktan
sonra İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesini
kazandı. Askerlik yaşı nedeniyle son sınıfta
iken yedek subay olarak askere gitti. Vatani görevini
tamamladıktan sonra siyasete atıldı.
Esnaflıkla başlayan iş hayatıyla birlikte esnaf teşkilatlarının
çeşitli meslek dallarına ait odalarda
başkanlıklar ve İstanbul Birlik Başkan Vekilliği
yaptı. 1984 yılında İstanbul Esnaf ve Sanatkârlar
Odaları Birliği Başkanlığı’na seçildi. Vefat tarihi
olan 14 Ocak 2009’a kadar bu görevini sürdürdü.
Ayrıca Esnaf ve Sanatkârlar Kredi Kefalet
Kooperatifleri İstanbul Bölge Birliği Başkanlığı
görevini vefatına kadar devam ettirdi. 28 Hazi-
341