T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
1WQPJ6Jax
1WQPJ6Jax
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
A h i l i k<br />
A n s i k l o p e d i s i<br />
<strong>ve</strong> ücretleri, Haremeyn vakıfları, surre alayları,<br />
merkez <strong>ve</strong> taşra teşkilatları, Gayrimüslim vakıfları<br />
mevcuttur.<br />
Tafsil Defterleri: Vakfın hayrat kurumları,<br />
gelir kaynakları, tahsisatları, görevli ücretleri <strong>ve</strong><br />
diğer harcama kalemleri, tayin <strong>ve</strong> terfi işlemleri,<br />
mevkufatla ilgili işlemler, vakfiyenin kayıtlı olup<br />
olmadığı hakkında teferruatlı bilgiler mevcuttur.<br />
Tafsil defterleri başlıca şu serilerden oluşmaktadır:<br />
Anadolu Tafsilleri (229-314); Dersaadet<br />
Tafsilleri (955-963); Tafsil-i Nizâmât (932-952);<br />
Hicaz Tafsili (816-833); Rumeli Tafsili (992-994).<br />
Ayrıca serinin içerisinde birer Zeyl-i İlamat <strong>ve</strong> Teberrukat<br />
Defteri bulunmaktadır.<br />
Berât <strong>ve</strong> Şürût Defterleri: Beratların kaydedildiği<br />
defterler olup 24 adettir. Bunlar Şürût<br />
<strong>ve</strong> Kuyûd-ı Berevât-ı Âlîşân, Şürût-ı Haremeyn,<br />
Şürût-ı Berevât (780-809) serilerinden oluşmaktadır.<br />
Feraşet Defterleri: Hicaz, Arabistan <strong>ve</strong><br />
Haremeyn-i Şerifeyn serisi içinde Şürût-ı Haremeyn<br />
(nr. 797, H. 1268), Defter an-Hazîne-i<br />
Haremeynü’ş-Şerifeyn İm ü Haber (nr. 798),<br />
Defter-i Mekâtib tâbi‘-i Kalem-i Haremeyn (nr.<br />
801, H. 1202), Ahkâm-ı Mekke <strong>ve</strong> Medine (nr.<br />
813, H. 1299), Hicaz Tafsili (nr. 819-833, H.<br />
1285-1335), Mekke Ahâli-i Vezâif <strong>ve</strong> Cevâli vs.<br />
serisinin devamı olarak Feraset-i Şerîfe-i Mekke<br />
(I-III/840-842) <strong>ve</strong> Feraset-i Şerîfe-i Medine (I-IV,<br />
nr. 843-846) adlarında yedi defter bulunmaktadır.<br />
Bu defterlerde Haremeyn-i Şerifeyn’deki vakıf<br />
hayrat kurumlarında çalışan hizmetlilerin kayıtları<br />
tutulmuştur. Bunların yazım usulü beratlar<br />
gibidir. Bu seri, Haremeyn’e ait Surre-i Kadîme<br />
Defterleri (nr. 847-848), Mekke <strong>ve</strong> Medine Esas<br />
Defterleri (nr. 849-855) ile devam etmektedir.<br />
Duâgûy Defterleri: Duâgû olarak görev yapan<br />
vazifelilerin isimleri, görev yeri <strong>ve</strong> mahalli,<br />
tayin, terfi <strong>ve</strong> azil halleri <strong>ve</strong> bağlı oldukları vakıflar<br />
ile aldıkları ücret kayıtlarının tutulduğu esas<br />
defterler olup, 12 adettir. Bunların Mekke, Medine<br />
<strong>ve</strong> Hicaz Defterleri serisi olan Haremeyn’e ait<br />
Surre Defteri (nr. 863) <strong>ve</strong> Tevcihata Ait Hulâsa<br />
Defterleri (nr. 864-871, 1282-1300) ile devam<br />
etmektedir.<br />
Hülâsa Defterleri: Müte<strong>ve</strong>lli, nâzır, kâtip<br />
<strong>ve</strong> câbî olmak üzere vakfın hayratında çalışan<br />
görevlilerin tayin, terfi <strong>ve</strong> azillerine dair özet kayıtların<br />
tutulduğu defterlerdir. 1282-1329 (1865-<br />
1911) yılları arasında düzenlenen bu defterler<br />
toplam 42 adettir. Çoğunluğu İstanbul’daki vakıf<br />
kurumlarına ait olmakla birlikte Anadolu, Rumeli,<br />
Arabistan <strong>ve</strong> Haremeyn vakıfları içinde ayrı<br />
seriler de bulunmaktadır. Bazı Hulâsa Defterlerinde,<br />
Dersaadet, Anadolu, Rumeli <strong>ve</strong> Arabistan<br />
kayıtları karışık bir şekilde birlikte yazılmıştır.<br />
Hüccet <strong>ve</strong> İlâm Defterleri: 24 adet olan<br />
hüccet defterlerinin içinde yer yer ilamlara <strong>ve</strong> ilmühaber<br />
kayıtlarına rastlamak mümkündür.<br />
İlmühaber Defterleri: Evkaf-ı Hümayun<br />
Nezareti’nde yazılan İlmühaberler, söz konusu<br />
ilmühaber defterlerinde yıllara göre toplanmış<br />
olup 79 adettir. Bunlar Arşivde İlmühaber defterleri;<br />
Anadolu İlmühaber (nr. 295), Suret İlmühaber<br />
(nr. 296), Tafsil-i Asker (nr. 297) <strong>ve</strong> Anadolu<br />
Muhasebe İlmühaber Tafsili (nr. 298) gibi isimlerle<br />
kayıtlıdır.<br />
Mühür Tatbik Defterleri: Vakıf müte<strong>ve</strong>llilerin<br />
mühürlerinin bulunduğu defterler olup, üç<br />
adettir.<br />
Köye Devir Defterleri: Hayrat <strong>ve</strong> mevkûfâtı<br />
aynı köy sınırları içinde bulunan vakıfların o köyün<br />
ihtiyar heyetine devrine dâir muamelelerin<br />
kayıtlı olduğu defterler olup üç adettir. Bilhassa<br />
Cumhuriyet sonrası köy ihtiyar heyetlerine devredilen<br />
köy camileri <strong>ve</strong> bunlara ait akarlarla ilgilidir.<br />
Fodûla Defterleri: Fatih, Sultan Selim, Süleymaniye,<br />
Mihrimah Sultan fodula defterleri gibi<br />
müstakil olarak adlandırılmaktadır.<br />
İntifa Hakkı Defterleri: Mazbut vakıflarda<br />
vakfiye şartları gereği hizmetleri yerine getirildikten<br />
sonra vakıftan faydalanan kimselere ait<br />
kayıtlarla ilgili Cumhuriyet sonrası düzenlenen<br />
defterler olup, birisi klasör şeklinde olmak üzere<br />
üç adettir.<br />
Maaş Defterleri: Tanzimat sonrası tutulan<br />
muhtacîn maaş <strong>ve</strong> yardım defterleri olup, Cumhuriyet<br />
sonrasında da bir müddet bu gelenek<br />
devam ettirilmiştir. Defterlerde yardım alan kişilerin<br />
kimlik bilgileri <strong>ve</strong> yaşadıkları yerlerle ilgili<br />
bilgiler bulunmaktadır.<br />
Tercüme Defterleri: Cumhuriyetin ilk yıllarından<br />
itibaren Arapça vakfiye, zeyl ilâm belgelerinin<br />
Türkçe’ye tercümeleri ile Osmanlıca<br />
vakfiyelerin yeni harflere aktarılarak yazıldığı<br />
defterler olup, toplam 43 adettir.<br />
Tesis Defteri: 2762 sayılı Vakıflar Kanunu’nun<br />
neşrinden sonra Medeni Kanun hükümleri-<br />
333
Change language