T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı

Recommendations

Info

A h i l i k A n s i k l o p e d i s i 236 veren Sultan Veled, Lârende (Karaman)’da dünyaya geldi. Babası, Mevlana Celâleddin-i Rumî, annesi Şerafeddin Lala’nın kızı Gevher Hatun’dur. Gelenek olarak ilk erkek torunlarına dedelerin isimlerini aynen verdikleri için, Mevlana da ona babasının adını vermiştir. Mevlana ve yakınları, Bahaeddin diye çağırırdı. Ancak daha çok Sultan Veled olarak bilinmektedir. Çocukluğunun ilk yıllarını dedesi Bahaeddin Veled ile birlikte geçiren Sultan Veled, ilk eğitimini babasından aldı. Konya’da ve Şam’da çeşitli âlimlerden, özellikle babasından medrese ilimlerini öğrendi. Seyyid Burhaneddin Tirmizî, Şems-i Tebrizî, Hüsameddin Çelebi’ye kadar birçok büyük sûfîyle ve zamanın âlimleri ve şairleriyle sürekli münasebetlerde bulunarak, ilim ve sülûk yönünden yükseldi. Onun yetişmesinde, inanış ve duyuş tarzı ile düşüncelerinin şekillenmesinde, babasının büyük etkisi vardır. Sultan Veled gençliğinde Şems’e mürid, sonra da babasının ölümünün ardından Hüsameddin Çelebi’nin müridi oldu. Şeyh Salâhaddin-i Zerkûbî’nin ölümünden sonra Mevlana, mürîdlerinden Hüsameddin Çelebi’yi halife seçti. Mevlana’dan gerekli dinî ve tasavvufî bilgileri elde eden Sultan Veled, bunları yalnız öğretmekle yetinmeyip, bilgilerini başkaları için faydalı bir hale getirmeğe ve öğretmeğe de çalışmıtı. Selâhaddin-i Zerkûbî’nin kızı, Fatma Hatun’la evlendi. Hanefilere dair tabakat kitaplarında, Sultan Veled fakihlerin en meşhurları arasında yer alır. Eserlerini, Farsça yazmakla birlikte, Türkçe şiirleri de bulunmaktadır. Bu açıdan O, Ahmed Fakîh ile birlikte Anadolu Türk edebiyatında bir öncü durumundadır. Sultan Veled Mevleviliğin sistemli bir tarikat haline getirilmesini sağladı. Nitekim Mevlevi mukabelesinde semâhânenin üç defa devredilmesinden ibaret, “Devr-i Veledî” zikrinin yapılması ona izâfe edilmektedir. Tarikatın ilk şeyhi de Hüsâmeddin Çelebi oldu, 1284 yılında vefat etmesi üzerine yerine Sultan Veled geçti. 1312 tarihinde vefat eden Sultan Veled, az da olsa gerçek manada Türkçe gazel yazan ilk şairdir. İlk olması bakımından bazı aksaklıklar bulunsa da bu şiirler, edebî yönden önemlidir. O, gazellerinde daha ziyade babasının etkisi altında, topluma hitap eder. Sultan Veled’in eserleri, Mevlana’nın eserleri gibi manzum ve mensur olmak üzere ikiye ayrılır. Babası gibi bir divan, üç mesnevi ve bir de mensur Maârif’i yazmıştır. Manzum eserlerinin, toplam beyit sayısı 30.000’e ulaşan Sultan Veled’in, devrinde çok eser veren bir şair olduğu anlaşılmaktadır. KAYNAKÇA: M. Fuad Köprülü, Türk Edebiyatında ilk Mutasavvıflar, Ankara 1991, s. 216, 235-239; Reşat Öngören, “Mevlâna Celâled- dîn-i Rûmî”, DİA, XXIX/444; Nuri Özcan, “Mevlevî Âyini”, DİA, XXIX/464; Barihüda Tanrıkorur, “Mevleviyye”, DİA, XXIX/468; Veyis Değirmençay “Sultan Veled”, DİA, XXXVII, s. 521-522; Divan-ı Sultan Veled, nşr. Feridun Nafiz Uzluk, Ankara 1941, s. 78-82; Sultan Veled, Maârif, Çev. Meliha Anbarcıoğlu, Konya 2002, s. 18. Bekir ŞAHİN SÛRNÂME Törenlerde esnaflara dair bilgilerin bulunduğu eserlere verilen addır. Farsça festival, şenlik, ziyafet ve davet anlamındaki “Sûr” kelimesi ile mektup ve tarihî belge manasına gelen “nâme” kelimesinin birleşimden meydana gelen bir terimdir. Eser türü olarak Sûrnâme, Osmanlı sarayındaki düğün, ziyafet, velime, kutlama, eğlence merasimleri hakkında bilgi veren eserlerdir. Manzum ve mensur yazılan bu eserler o törenlere katılanlar hakkında ayrıntılı bilgi vermektedir. Bu eserler Osmanlı sarayının ve mensuplarının
A h i l i k A n s i k l o p e d i s i gündelik yaşamları ve eğlence tarihi açısından olduğu kadar esnafın iktisadî ve sosyal işlevi ile görevlerini açıklayan temel kaynaklardan birdir. Osmanlı padişahları ve devlet adamları önünde yapılan törenlerde yılda bir kere esnafın da bu toplantılara katılımı sağlanmıştır. Esnaf, padişahların fetih dönüşlerinde, ordunun sefere çıkışında, yabancı elçilerin kabullerinde ve veliahtların ilanı merasimlerinde davet ediliyordu. Özellikle yabancı devletlerin temsilcileri önünde yapılan törenlere ekonominin bir unsuru olarak esnafların katılımı, devletin ekonomik kuvvet ve gücünü göstermesi açısından önem arzetmekteydi. Her esnaf kendilerine ait elbiselerle İstanbul’daki törenlere katılırdı. Sûrnâmelerin saray törenlerini genel olarak açıklamaları yanında esnaf ve diğer meslek erbabının bu merasimlerdeki yeri ve işlerini anlatması onları esnaf tarihi açısından da birer önemli kaynak haline getirmiştir. Nitekim Sûrnâmeler, yazıldığı dönemin esnaf ve sanatkârlarını tanıtan tarihî öneme haiz geniş bilgi vermektedirler. Mesela Seyyid Lokman’ın Sûrnâmesi minyatür ve tezhiple süslenerek esnafın geçiş töreni esnasında giyimleri ve taşıdıkları eşyaları mükemmel bir şekilde tasvir etmiştir. Bu da eserin dönemin esnaf kıyafet ve eşyalarını tanımak açısından temel görüntülü kaynak olma özelliğini yansıtmıştır. Ayrıca eserlerdeki “âmeden-i cemâ‘at-i delvfuruşan” yani kova satıcılarının gelişi gibi Farsça tanım ve ibareler bu eserlerdeki Farsça’nın etkisini göstermesi açısından da önemlidir. Sûrnâmelere esnaf tanımları açısından bakıldığında kendi döneminde revaçta olan sanatkâr ve esnafların öne çıktığı görülür. Esnafın devlet törenlerinde sultanın önünden geçiş yeri ve hangi esnafın daha önce geçtiği yönünde protokolden de bahsedilmiştir. Mesela II. Murad (1421-1444; 1446-1451) zamanında geçiş öncülüğü ayakkabıcılarda idi. Bu eserler iktisat tarihinde esnaf ve sanatkârların siyasî ve sosyal yönlerini ortaya koymaları açısından değerlendirilmişlerdir. Esnaf ve sanatkârların böyle törenlere ne kadar sık ve düzende katıldıkları net bilinmese de XVIII. yüzyıldan sonra yapılan şenliklerde özellikle yer aldıkları görülmektedir. Törenlerde esnaf alaylarının geçitleri arasında 1582’de yapılan şenliklerin önemli bir yeri vardır. İstanbul At Meydanı’nda III Murad’ın oğlu Mehmed için yaptığı ve elli iki gün süren bu törende esnaf yaptıkları işleri ve hünerlerini sergilemiş, meslekleriyle ilgili gösteriler yapmışlardı. 1582 şenliği üzerine yazılmış iki sûrnâme metninde de, esnaf alaylarının geçişi, anlatılanların önemli bir kısmını oluşturmuştur. Bu alaylarda esnaf birbiriyle üstünlük yarışına çıkmışlardı. Her biri kendi meslekleriyle ilgili daha güçlü ve teknolojik bakımdan en şaşırtıcı, akıl almaz buluşları göstermeye çaba sarf etmişlerdi. Bu bakımdan esnaf alaylarının incelenmesi o yüzyıllarda Osmanlılar’ın gerek sanat gerekse teknoloji bakımından ne aşamada olduklarını göstermesi bakımından önem taşımaktadır. Törenin sonunda her esnaf grubu padişaha meslekleriyle ilgili verdikleri değerli pîşkeşleri/armağanları daha önceden belirlenen bir ölçü ve biçime göre verilmiştir. Mahlası İntizamî olan Bosnalı bir yazar tarafından kaleme alınan Sûrnâme-i Hümâyûn’da törenlere iştirak eden esnafın sayısı 148 olarak gösterilmiştir. Süslü bir metinle yazılan bu Sûrnâme’de esnafın 110’u minyatürle resmedilmiştir. Esnaf padişahın önüne geldiğinde onlara iyi dilekte bulunup dua eder, imkânlarına göre sundukları hediyelere karşılık sultan da onlara yüz akçe değerinde armağan veya para verirdi. Bir hocanın esnafın sözcüsü olarak sultana seslendiği, yandakilerin “Amin” sesleriyle buna katıldığı ve bu şekilde esnaf ve sanatkârın geçidinin tamamladığı bilinmektedir. Sûrnâmeler özellikle bir kronik olarak değil ahlak ve terbiye amaçlı yazılmıştır. XVI. yüzyılın ortalarından itibaren yazılmaya başlanan bu eser türleri arasında Sûrnâme-i Hümayun, Feyzullah Arif Çelebi’nin Sûrnâmesi, Sûrnâme-i Seyyid Lokman, Sûrnâme-i Hüseyin Vehbi ve Abdi’nin Sûrnâmesi bu konuda yazılanların en önemlileridir. Sûrnâmelerin bilgi verme metodu tamamen yazarın bakışına bağlıdır. KAYNAKÇA: Esin Atıl, Levni ve Sûrnâme: Bir Osmanlı Şenliğinin Öyküsü, İstanbul 1999; Metin And, Osmanlı Şenliklerinde Türk Sanatları, Ankara 1982; Gisela Procházka-Eisl, “Guild Parades in Ottoman Literature:The Sûrnâme of 1582”, Crafts and Craftsmen of the Middle East: Fashioning the Individual in the Muslim Mediterranean, (ed. Randi Deguilhem, Suraiya Faroqhi), London 2005, s. 41-54; Mehmet Arslan, Türk Edebiyatında Manzum Sûrnâmeler (Osmanlı Saray Düğünleri ve Şenlikleri), Ankara 1999; Nurhan Atasoy, 1582 Sûrnâme-i Hümayun. An Imperial Celebration, İstanbul 1997; Aslı Göksel, The Sûrnâme of ‘Abdî as a Sample of Old Turkish Prose, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1983; Mehmet Zeki Pakalın, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Sözlüğü, III, İstanbul 1971, s. 279-280; Hatice Aynur, “Sûrnâme”, DİA, XXXVII, s. 565-567. Rıza KURTULUŞ 237
Page 3:
Sahibi T.C. Gümrük ve Ticaret Bak
Page 6 and 7:
BAKAN Nurettin CANİKLİ BAKAN YARD
Page 11 and 12:
kısaltmalar AKÜ : Afyon Kocatepe
Page 14 and 15:
A h i l i k A n s i k l o p e d i s
Page 16 and 17:
Page 18 and 19:
Page 20 and 21:
Page 22 and 23:
Page 24 and 25:
Page 26 and 27:
Page 28 and 29:
Page 30 and 31:
Page 32 and 33:
Page 34 and 35:
Page 36 and 37:
Page 38:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 86 and 87:
Page 88 and 89:
Page 92 and 93:
Page 94 and 95:
Page 96 and 97:
Page 98 and 99:
Page 100 and 101:
Page 102 and 103:
Page 104 and 105:
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Page 110 and 111:
Page 112 and 113:
Page 114:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Page 163:
Page 167 and 168:
Page 169 and 170:
Page 171 and 172:
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183 and 184:
Page 185 and 186: A h i l i k A n s i k l o p e d i s
Page 196: A h i l i k A n s i k l o p e d i s
Page 287 and 288:
Page 289 and 290:
Page 291 and 292:
Page 293 and 294:
Page 295 and 296:
Page 297 and 298:
Page 299 and 300:
Page 301 and 302:
Page 303 and 304:
Page 305 and 306:
Page 307 and 308:
Page 309 and 310:
Page 311 and 312:
Page 313 and 314:
Page 315 and 316:
Page 317 and 318:
Page 320 and 321:
Page 322 and 323:
Page 324 and 325:
Page 326:
Page 329 and 330:
Page 332 and 333:
Page 334 and 335:
Page 338:
Page 341 and 342:
Page 343 and 344:
Page 345 and 346:
Page 347 and 348:
Page 349 and 350:
Page 351 and 352:
Page 353:
Page 357 and 358:
Page 359 and 360:
I-X
Page 361 and 362:
Page 363:
Page 366 and 367:
Page 368 and 369:
Page 370 and 371:
Page 372 and 373:
Page 374 and 375:
Page 376 and 377:
Page 378 and 379:
Page 380 and 381:
Page 382 and 383:
Page 384 and 385:
Page 386 and 387:
Page 388 and 389:
Page 390 and 391:
Page 392 and 393:
Page 394 and 395:
Page 396 and 397:
Page 398 and 399:
Page 400 and 401:
Page 402 and 403:
Page 404 and 405:
Page 406 and 407:
Page 408 and 409:
Page 410 and 411:
Page 412 and 413:
Page 414 and 415:
Page 416 and 417:
Page 418 and 419:
Page 420 and 421:
Page 422 and 423:
Page 424 and 425:
Page 426 and 427:
Page 428 and 429:
Page 430 and 431:
Page 432 and 433:
Page 434 and 435:
Page 436 and 437:
Page 438:
Page 441:
show all

T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ​

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı