T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ​

A h i l i k
A n s i k l o p e d i s i
kim hak eder diye sorulunca derler ki, Allah hepsine
rahmet etsin, kimde Adem’in özür getirmesi,
Nuh’un sebatı, İbrahim’in vakarı, İsmail’in doğruluğu,
Musa’nın ihlası, Eyyub’un sabrı, Davud’un
ağlayışı, Muhammed’in cömertliği varsa, yine
Allah hepsinden razı olsun, kimde Ebubekir’in
acıması, Ömer’in hamiyeti, Osman’ın utangaçlığı,
Ali’nin bilgisi bulunursa, sonra da bütün bunlarla
beraber nefsini horlar, ayıplarını görürse o
kimse fütüvvet sahibidir, fetâ adını hak eder.”
Halide ÖZÜDOĞRU ERDOĞAN
İSTANBUL ESNAF VE
SANATKÂRLAR ODALARI
BİRLİĞİ (İSTESOB)
Fatih Sultan Mehmed’in 1453’de İstanbul’u feth
etmesi, yeni bir çağın başlangıcı oldu. Bu yeni
çağda İstanbul, hem idarî ve siyasî hem de dinî,
ticarî, ekonomik ve kültürel yönden önemli bir
merkez haline geldi. Bu bağlamda İstanbul, esnaf
ve sanatkârlığın da güçlü ve fiilî bir merkezi
oldu. Osmanlı esnafının en önemli özelliği, mal
ve hizmet üretimi ile ilişkili her iş, mal ve hizmet
için ayrı birer birim oluşturmasıydı. Bu birimler,
un ve un mamulleriyle uğraşanların kendi içinde
uncu, ekmekçi, börekçi, simitçi, çörekçi dallarına
ayrılmasına benzer bir şekilde esnafın her
dalda uzmanlaşması ve örgütlenmesi anlamına
gelmekteydi. Örgütlenme içinde kuralları uygulamak
üzere bir idare heyeti mevcuttu. İlgili esnafın
ileri gelen ustalarından teşkil edilen bu idare
heyetinde, başkan olarak esnafın seçtiği kethüdanın
önemli bir yeri vardı. Kethüdanın yardımcısı
durumunda olan görevli ise yine ilgili esnaf
mensubu arasında seçilen yiğitbaşıdır. Bunların
yanında Ahi Baba, duacı, çavuş gibi görevliler de
bulunur.
İstanbul esnafı, bu klâsik yapılanması içinde İmparatorluğun
diğer bölgelerindeki esnaf grupları
ve zümresi için her zaman bir model olmuştur.
Bu örnek model içinde XX. yüzyılın başlarında
İstanbul’da kethüdalıklara bağlı çeşitli esnaf birimlerinin
sayısı 300 civarındaydı. Kısa bir süre
sonra İstanbul esnafı, çeşitli cemiyetler halinde
teşkilatlanmaya başladı. Benzer teşkilatlanmalar,
Cumhuriyetin ilk yıllarında da devam etti.
Ancak kısa bir süre sonra esnaf ve sanatkârlar,
yerel yönetimden alınarak merkezî yönetime
bağlandı (1925). 1943 yılına kadar devam eden
bu bağlılık, çok sıkı bir bağlılık değildi. 1943’te
kabul edilen bir kanunla Esnaf Odaları, Ticaret
ve Sanayi Odaları düzeyindeydi. Bu bağlamda İstanbul
esnaf ve sanatkârları, mesleklerine göre
yeniden gruplandırıldı. Daha sonra Abdullah
Caner’in gayretleriyle Esnaf Dernekleri ve Esnaf
Birlikleri yasası çıkarıldı (1949) ve yeni bir
döneme girildi. Bu bağlamda İstanbul Esnaf ve
Sanatkârlar Dernekleri Birliği kuruldu (1951).
Kurucu Başkanlığa Berberler Derneği Başkanı
Adil Vardarlı getirildi. Aynı yıl Adil Vardarlı’nın
görevden çekilmesiyle yerine Mahmut Erbil geldi.
1953’te lokantacılardan Yusuf İncegüzel, 1957’de
Abdullah Özaydın ve yine aynı yıl Hüseyin Kiremitçi,
1958’de Yusuf İncegüzel, 1960’da Şeref
Özenç, bunu takiben Adil Vardarlı, 1962’de
Mecit Çetinkaya, 1969’da Hüsnü Çınar, 1984’te
Suat Yalkın ve 23 Ocak 2009 tarihinde Yönetim
Kurulu kararı ile Faik Yılmaz başkanlığa getirildi.
9 Mayıs 2010 tarihinde gerçekleşen 33. Genel
Kurul’da yeniden Birlik Başkanlığı’na seçilen Yılmaz,
11 Mayıs 2014 tarihinde yapılan 34. Genel
Kurul’da tekrar Birlik Başkanlığına getirildi.
Türkiye’nin en eski sivil toplum ve meslek kuruluşlarından
olan İSTESOB’un 1950’li yıllardan
itibaren gelişmesinde ve halkla bütünleşmesinde
Abdül Ersuna’nın himmet ve gayretleri oldu. Bu
gelişme içinde İSTESOB, bugün emeğini sermayesi
ile birleştirmiş esnaf ve sanatkârların üye olduğu
İstanbul genelindeki 152 meslek odasının
bağlı bulunduğu bir birliktir. Kısa adı İSTESOB
olan bu birlik, gıda, tekstil, metal, ahşap ürünleri,
taşımacılık ve ulaştırma gibi sektörlerin
hizmet ve imalat erbabının bağlı olduğu, aileleri
ile birlikte 2 milyon insanı İstanbul genelinde
temsil etmektedir. Üyelerinin ticarî ve teknik ge-
35