T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
1WQPJ6Jax
1WQPJ6Jax
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
A h i l i k<br />
A n s i k l o p e d i s i<br />
İBRÂHİMİYE MEDRESESİ<br />
Şanlıurfa şehir merkezinde, Debbakhane mahallesinde<br />
Dabbakhane Camii avlusunun kuzey<br />
tarafında yer aldığı için Dabbakhane Medresesi<br />
olarak da bilinmektedir. Medresenin cami avlusu<br />
kapısında bulunan Arapça kitâbesinde 1136<br />
(1723) yılında Hacı Kasımoğlu Hacı İbrahim<br />
Efendi tarafından yaptırıldığı anlaşılmaktadır.<br />
Medreseye, Hacı İbrahim Efendi 1139 (1726-27)<br />
tarihinde vakfiye hazırlamış, 1142 (1729) tarihinde<br />
ise vakfiyeye zeyl eklenmiştir.<br />
Vakfiyeye göre, Dabbakhane Camii’nin kuzeyinde<br />
bulunan binaların yıkılarak arsasına bir medrese<br />
bina ettirilmiştir. Avlusunun batı tarafında,<br />
üst katta bir kubbeli dershane, altında bir oda<br />
<strong>ve</strong> bir eyvan, eyvanın bitişiğinde iki oda <strong>ve</strong> önlerinde<br />
bir havuz, kıble tarafında ise yedi adet oda<br />
<strong>ve</strong> bunların devamında iki tuvalet, bu bölümün<br />
üst katında da bir daru’l kurrrâ yaptırıldığı anlaşılmaktadır.<br />
Vakfiye şartlarına göre, Hacı İbrahim<br />
Efendi’nin oğlu Mehmed Fazlı Efendi günlük<br />
on akçeyle vakfın müte<strong>ve</strong>llisi olup, daha sonraki<br />
müte<strong>ve</strong>llilerin de kendi neslinden olmasını, müderrislik<br />
görevi için varsa kendi neslinden ehil<br />
birinin olmasını, yoksa âlim <strong>ve</strong> faziletli bir kişinin<br />
gece gündüz dershanede kalmak kaydıyla görevlendirmesini<br />
şart koşmuştur.<br />
Eyvanlı, açık avlulu tipte olan İbrahimiye medresesi,<br />
kesme taşlardan iki katlı olarak inşâ edilmiştir.<br />
Halen mevcut olan Şanlıurfa medreseleri<br />
içinde iki katlı tek örnektir. Medreseye güney<br />
cephesindeki yuvarlak kemerli ana kapıdan girilip<br />
beşik tonozlu bir koridorla avluya ulaşılır. Giriş<br />
koridorunun batısında çapraz tonozla örtülü,<br />
zemini avlu zemininden 0.30 metre kadar yüksek<br />
bir eyvan yer almaktadır. Eyvanın batısında,<br />
girişi eyvanın içinden olan çapraz tonozlu odanın<br />
güney cepheye bir penceresi bulunmaktadır. Bu<br />
odanın bitişiğindeki, medrese avlusunun batısında<br />
bulunan, birer kapı <strong>ve</strong> pencere ile avluya<br />
açılan çapraz tonozlu iki oda, günümüzde tuvalet<br />
<strong>ve</strong> banyo olarak düzenlenmiştir. Medreseye<br />
giriş koridorunun doğusundaki ocaklı <strong>ve</strong> çapraz<br />
tonozlu oda, medresenin mutfağıdır. Kuzey tarafında<br />
bulunan pencere şeklindeki kemer açıklığı<br />
sonradan kapatılmıştır. Mutfağın doğusundaki<br />
iki oda <strong>ve</strong> bir geniş salon yenidir. Bânî Hacı<br />
İbrahim Efendi’nin vakfiyesinde bahsettiği yedi<br />
oda, iki tuvalet <strong>ve</strong> üzerindeki dâru’l kurrâ olarak<br />
yapılan büyük odanın bu yapıların yerinde<br />
olduğu anlaşılmaktadır. Bugünkü büyük salonun<br />
kuzey doğusunda, eski yapıdan kalan bir oda<br />
daha vardır ki medresenin doğu hududunu da<br />
belirleyen yaklaşık 2.00 x 2.50 m boyutlarındaki<br />
beşik tonozlu bu oda, bu bölümde bugün mevcut<br />
olmayan yapılar hakkında da fikir <strong>ve</strong>rmektedir.<br />
Doğudaki bir yapı ile batı taraftaki odalar<br />
arasında kalan medrese avlusu 28.70 m olup,<br />
doğu batı yönünde medresenin toplam cephesi<br />
yaklaşık 35.00 m’dir. Avlunun kuzey batı köşesinde<br />
bulunan merdi<strong>ve</strong>nlerden medresenin üst<br />
katına çıkılmaktadır. Merdi<strong>ve</strong>n başında yer alan<br />
güney kuzey yönünde 4.45 x 5.00 m ölçülerindeki<br />
dikdörtgen planlı büyükçe oda yenidir. Bu<br />
odanın içinden, güney batı köşesindeki kubbeli<br />
dershaneye geçilmektedir. Dershane girişinin iç<br />
tarafında derince bir kemer vardır. Kubbeye geçişlerin<br />
pandantiflerle sağlandığı dershane, ikisi<br />
güneyde ikisi batıda, birisi doğuda, birisi de kuzeydeki<br />
odaya açılan altı pencere ile aydınlatılmıştır.<br />
Dershanenin içinden, doğusundaki diğer<br />
kubbeli mekâna geçilmektedir. Güney <strong>ve</strong> kuzey<br />
taraflarındaki iki küçük pencereyle aydınlatılmış<br />
olan 3.40 x 3.30 m ebadındaki kare planlı bu oda<br />
medresenin kütüphanesidir.<br />
İbrahimiye (Dabbakhane) Medresesi’nde talebelere<br />
ayrılan odaların her birinde ihtiyaç halinde<br />
iki kişi kalacak <strong>ve</strong> bunların masrafları için de<br />
günde dörder akça ücret <strong>ve</strong>rilecektir. Talebeler<br />
tercihen şehir dışından, yoksa şehirden kabiliyetli<br />
<strong>ve</strong> bekâr olanlardan alınacaktır. Bunlar<br />
23
Change language