T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ​

A h i l i k
A n s i k l o p e d i s i
yer alır. Reşit Rahmeti Arat çevirisinden akı kelimesinin
geçtiği örnek beyitleri aşağıdadır:
akı: cömert, eli açık, âlicenap.
tüzün erdi alçak kılınçı silig
uvutlug bagırsak akı king elig (43. beyit)
(Asil tabiatlı, alçak gönüllü ve güzel tavırlı idi;
hayâ sahibi, şefkatli, cömert ve eli açık idi).
akı bol bagışla içür hem yitür
kalı eksüse ur yana al yetür (2053. beyit)
(Cömert ol, bağışla, yedir ve içir; eğer malın eksilirse,
tekrar vur, al ve eksileni tamamla).
kişi bar kalın bod boguz agrukı
köni çın bagırsak yok ol ay akı (5095. beyit)
(Etrafımda geçinen kalabalık bir insan kütlesi
var; fakat bunlar arasında, ey cömert insan doğru,
dürüst ve sadık kimse yoktur.)
ukuşlug kerek hem biliglig kerek
akılık kerek hem siliglik kerek (1951. beyit)
(Bey bilgili ve akıllı olmalıdır; cömert ve yumuşak
huylu olmak da lazımdır).
akılık kerek begke kodkı köngül
bu kodkı köngül birle kılkı amul (2049. beyit)
(Beye cömertlik ve alçak gönüllülük lazımdır;
alçak gönüllülük ile birlikte tabiatı da sakin olmalıdır).
KAYNAKÇA:
Reşit Rahmeti Arat, Kutadgu Bilig, III, İstanbul 1979, s. 13-14;
II. 1988.
Aziz AYVA
KUTAY, CEMAL
(d. 1909-ö. 2006)
Türk Emek Nuru / İlk Çağlardan Günümüze Esnaf
ve San’atkârlar Tarihi (İstanbul 1975) adlı
eserin yazarı Cemal Kutay, Konya’da doğdu. Babası
Cizre Emiri Bedirhan Bey’in on yedinci çocuğu
Tahir Bey’dir. Babasının vefatı üzerine ailesine
bakmak zorunda kalan Kutay, 1929’da Konya
Lisesi’nin son sınıfından ayrılarak Ankara’ya gitti.
Ortaöğrenimini sonradan Kadıköy Lisesi’nde
tamamladı. Ankara’da Hâkimiyet-i Milliye Gazetesinde
musahhih olarak çalışmaya başladı.
1932 yılında Konya’ya tekrar dönerek Yeni Anadolu
Matbaası’nı kurdu ve Yeni Anadolu gazetesi
(1932-1934) ile Terbiye Postası dergisini çıkardı.
1934 yılında tekrar Ankara’ya dönerek Ulus
adını alacak olan Hâkimiyet-i Milliye gazetesinde
çalışmaya başladı. 1940 yılında İstanbul’a yerleşerek,
Turgut Bayar’la birlikte Halk gazetesini
(1941-1942) çıkardı. Daha sonra sahibi olduğu
Millet Dergisi (1946-1950) ve Hakka Doğru dergilerinde
1944-1951 yılları arasında başyazarlık
yaptı. Ayrıca Çağımız, Tarih Konuşuyor, Tarih
Sohbetleri (1966-1968) gibi dergileri yayımladı.
Fransızca, Arapça ve Farsça bilen Kutay, 4 Şubat
2006 tarihinde İstanbul’da vefat etti. Çeşitli gazete
ve dergilerde yazılar kaleme alan Kutay’ın 187
kitabı vardır
KAYNAKÇA:
Salhadin Gök, Bir Tarihçi Olarak Cemal Kutay, Hayatı ve Eserleri,
Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, Manisa, 1996; Komisyon, “Cemal
Kutay”, Anabiritannica Genel Kültür Ansiklopedisi, XX, İstanbul
1994, s. 48; Komisyon, “Cemal Kutay”, Büyük Larousse Sözlük ve
Ansiklopedisi, XIV, İstanbul 1986, s. 7216.
M. Murat ÖNTUĞ
KÜBREVİYYE
Ahilerle yakın ilişkisi olan Türk tarikatıdır.
Necmeddin-i Kübra (ö. 618 / 1221) tarafından
kuruldu. Otuz beş yaşında medrese eğitimini tamamlayan
Necmeddin-i Kübra, Ammâr Yâsir ve
İsmail el-Kasrî tarafından irşat edildi. Kurduğu
tarikat, XIII ve XIV. yüzyıllarda Orta Asya, İran,
Hindistan ve Irak’ta yayıldı. Sultanü’l-Ulema
Bahaeddin Veled (ö. 1231), Şeyh Necmeddin-i
Kübra’nın büyük halifelerinden biriydi. Kübreviyye
Tarikatı, Anadolu’ya Mevlana Celâleddin-i
Rumi’nin (ö. 1273) babası Sultanü’l- Ulema
Bahaeddin Veled ile geldi. Kübrevilerle Mevleviler
arasındaki temaslar Konya’da Mevlana’nın
sağlığında da devam etti. Kübreviyye’nin kurucusu
Şeyh Necmeddin-i Kübra’nın tasavvufa
dair birçok eseri bulunmaktadır. Mustafa Kara,
Tasavvufî Hayat adını verdiği eserde bunlardan
“Usûlu Aşere”, “Risâle ile’l-Hâim” ve “Fevâihu’l-
Cemâl”i yayımladı., Eserlerinde mutasavvıfların
daha çok dünya nimetlerinden uzak kalmasını
öğütleyen Necmeddin-i Kübra, “Usûlu Aşere” adlı
eserinde “zühd” ve “uzlet” üzerinde ayrıntılı olarak
durdu. Buna karşılık çalışmanın insan için
79