T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ​

A h i l i k
A n s i k l o p e d i s i
İshak Kâzerûnî’ye nisbet edilen Kâzerûniyye,
Abdülkadir-i Geylânî’ye nisbet edilen Kadiriyye,
Ahmed er-Rifâî’ye nisbet edilen Rifâiyye,
Şehâbeddin es-Sühreverdî’ye nisbet edilen Sühreverdiyye,
Ebû Meyden Şuayb b. Hüseyin’e nisbet
edilen Medyeniyye, Muînüddin Hasan el-Çiştî’ye
nisbet edilen Çiştiyye, Sa‘deddin Cebâvî’ye nisbet
edilen Sa‘diyye, Ebü’l-Hasan eş-Şâzilî’ye nisbet
edilen Şâziliyye, Ahmed el-Bedevî’ye nisbet edilen
Bedeviyye, Burhaneddin İbrâhim ed-Desûkî’ye
nisbet edilen Desûkiyye, Ahmed Yesevî’ye nisbet
edilen Yeseviyye, Hacı Bektaş-ı Velî’ye nisbet edilen
Bektaşiyye, Bahâeddin Nakşibend’e nisbet
edilen Nakşibendiyye, Necmeddîn-i Kübrâ’ya
nisbet edilen Kübreviyye, Mevlana Celâleddin-i
Rumî’ye nisbet edilen Mevleviyye, Ömer el-
Halvetî’ye nisbet edilen Halvetiyye, Hacı Bayrâm-ı
Velî’ye nisbet edilen Bayramiyye ve bunlardan ayrılan
onlarca kol ve şubeler vasıtasıyla tasavvuf
kültürü İslâm dünyasının her tarafına yayılmış,
bir taraftan Müslümanların canlı bir dinî hayat
yaşamasına sebep olurken diğer taraftan pek çok
yerde ihtidalara vesile olmuştur.
KAYNAKÇA:
Hakîm et-Tirmizî, Hatmü’l-velâye, Beyrut 1999, s. 32-36; Ebu
Nasr es-Serrâc, el-Luma‘, (yay. Abdülhalim Mahmud-Taha
Abdülbakî Sürur), Kahire 1960, s. 33-34, 40-48, 511-555; Muhammed
b. İbrahim el-Kelâbâzî, et-Taarruf li mezhebi ehli’ttasavvuf,
Kahire 1960, s. 5-12, 58-64; Hargûşî, Tehzîbü’l-esrâr,
Beyrut 2006, s. 11-26; Ebu Abdurrahman es-Sülemî, Menâhicü’lârifîn
(Tasavvufun Ana İlkeleri Sülemî’nin Risâleleri içinde, yay.
Süleyman Ateş), Ankara 1981, s. 3-19; Ebû Nuaym el-Isfahanî,
Hilyetü’l-evliyâ, I, Kahire 1974, s. 17-28; Abdülkerîm el-Kuşeyrî,
er-Risâletü’l-Kuşeyriyye, (yay. Abdülhalim Mahmud-Mahmud
b. Şerîf), I, Kahire 1972, s. 52-53; Ebu’l-Hasan Ali b. Osman
el-Hücvîrî, Keşfü’l-mahcûb: Hakikat Bilgisi (çev. Süleyman Uludağ),
İstanbul 1982, s. 111-124, 283-387; Muhammed Gazzâlî,
İhyâu Ulûmi’d-dîn, III, Beyrut, s. 18-26, 74-79, 404-407; aynı
yazar, Mişkâtü’l-envâr (nşr. Abdülazîz İzzeddîn es-Seyrevan),
Beyrut 1986, s. 119, 135-139, 142-144; aynı yazar, el-Munkızu
mine’d-dalâl (çev. Ahmet Suphi Furat), İstanbul 1972, s. 59-66;
Şehâbüddin es-Sühreverdî, Avârifü’l-maârif (İhyâu Ulûmi’d-dîn
içinde), Beyrut, s. 62-66; Muhyiddin İbnü’l-Arabî, el-Fütûhâtü’l-
Mekkiyye, Kahire, I, 51-91; İbn Haldun, Şifâü’s-sâil li tehzîbi’lmesâil
(yay. Muhammed b. Tâvit et-Tancî), İstanbul 1957; Afifüddin
Abdullah Yâfiî, Neşrü’l-mehâsin, Kahire 1961, s. 394-398;
Zeynüddîn Hâfî, Menhecü’r-reşâd, Süleymâniye Ktp., İsmihan
Sultan, nr. 283, vr. 76a-b; aynı yazar, el-Vasâya’l-Kudsiyye,
Süleymâniye Ktp., Murad Buhârî, nr. 210, vr. 22a, 33a; İmam-ı
Rabbânî, Mektûbât, Fazilet Neşriyat, I, İstanbul, Mektup no: 272,
291; Ömer Ferrûh, el-Fikru’l-Arabî, Beyrut 1966, s. 269-273,
307-334; Annemarie Schimmel, “Sufism and the Islamic Tradition”,
Mysticism and Religious Traditions (ed. Steven T. Katz), Oxford
1983, s. 130-147; Ali Sâmî en-Neşşâr, Neş’tü’l-fikri’l-felsefî
fi’l-İslâm, III, Kahire 1978; Mustafa Tahralı, “Fransız Müslüman
Abdülvâhid Yahyâ (Rene Guenon)’nın Eserinde Tasavvuf ve Mistisizm
Farkı”, Kubbealtı Akademi Mecmuası, IV (1981), s. 21-36;
İbrahim b. Muhammed el-Berîkân, “et-Tasavvuf fî mîzâni’n-nakli
ve’l-akl”, Mecelletü’l-buhûsi’l-İslâmiyye, XLI (1414-1415/1994),
s. 139-234; Ebü’l-Yezîd el-Acemî, “Nahvu kırâetin menheciyyetin
li’t-türâsi’s-sûfî el-İslâmî”, Havliyyâtu külliyeti dâri’l-ulûm, XVI
(1994), s. 219-287; Peter J. Awn, “Sufism”, Encyclopedia of Religion,
New York 1987, XIV, 104-123; Ömer et-Tûmî eş-Şeybânî,
“el-Hareketü’s-sûfiyye fî müctemai’l-Arabiyyi’l-müslim”, Mecelletü
Külliyeti’d-da‘veti’l-İslâmiyye, X (1993), s. 214-247;
Nâcî Hüseyin Cevdet, “Usûlü’t-târihiyye li nazariyyeti’t-tarîki’ssûfî:
Bahsün fî neş’eti mefâhîmi’t-tasavvuf ve usûlih”, Mecelletü
Âdâbi’l-Mustansıriyye, XXVI (1995), s. 574-599; William
C. Chittick, “Sufism” [Sufi Thought and Practice], The Oxford
Encyclopedia of the Modern Islamic World (ed. John L. Esposito),
New York-Oxford 1995, IV, 102-109; Âdil Avvâ-Abdülhamîd
Sâlih, “et-Tasavvuf”, el-Mevsûatü’l-Arabiyye, VI, Dımaşk 2002,
s. 513-517; Velîd Münîr, “et-Tasavvuf ve sîkûlûciyyeti’l-hudûri’lmütesâmî
beyne’d-dâfi‘ ve’l-gâye”, İslâmiyyât el-Ma‘rife,
XXXVI (1425/2004), s. 123-158; Reşat Öngören, “Osmanlılar
[Tasavvuf ve Tarikatlar]”, DİA, XXXIII, İstanbul 2007, s. 542-
543; aynı yazar, “Sûfî”, DİA, XXXVII, İstanbul 2009, s. 471-
472; Cemil Hamdâvî, “et-Tasavvufu’l-İslâmî ve merâhiluhu”,
et-Tesâmuh, XVIII (1428/2007), s. 108-125;
Reşat ÖNGÖREN
TATCI, MUSTAFA
(d. 1961).
Denizli ’de doğdu. İlk ve orta okulu Kızılcabölük’te,
liseyi Denizli Lisesi’nde bitirdi (1978).
Uludağ Üniversitesi Necati Bey Eğitim Fakültesi,
Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nden mezun oldu
(1984). Gazi Üniversitesi’nde Hayretî Dîvânı’nda
Din ve Tasavvuf konusunda yaptığı teziyle Yüksek
lisansını (1986); Yûnus Emre Dîvânı-İnceleme-
Tenkitli Metin adlı teziyle doktorasını tamamladı
(1990). Silvan E. Meslek Lisesi’nde Edebiyat
öğretmenliğinden (1985-1986) sonra Gazi
Eğitim Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi
Bölümü’ne öğretim görevlisi olarak atandı. Halen
aynı bölümde öğretim üyesi olarak çalışmaktadır.
MEB Yayınlar Dairesi’nde yayın kurulu üyeliğinde
bulundu. TRT’de belgesel danışmanlığı da
yapan yazarın klasik Türk edebiyatı ve özellikle
Türk tasavvuf edebiyatı sahasında yayınladığı
pek çok araştırma bulunmaktadır.
KAYNAKÇA:
http://www.mustafatatci.com/ (Erişim: 26.05.2014).
http://websitem.gazi.edu.tr/site/tatci (Erişim: 26.05.2014).
Bekir ŞAHİN
TEKKE
Ahilerin de teşkilatlanma yeri olan tekke, tasavvuf
literatüründe dervişlerin toplanıp zikir, âyin
ve ibâdet ettikleri, nefis terbiyesi gördükleri,
ruhen ve ahlâken eğitilip olgun ve yektin kişiler
hâline geldikleri yere verilen isimdir.
293