T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
1WQPJ6Jax
1WQPJ6Jax
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
A h i l i k<br />
A n s i k l o p e d i s i<br />
de karşılıklı iki sıra dükkânlı arastalı külliyeler<br />
grubu içinde değerlendirilirken; Mustafa Cezar,<br />
arastayı üstü açık sokaklı gruba yerleştirmektedir.<br />
Dükkânların her biri 5.30x4.55m ölçülerindedir.<br />
59 dükkândan oluşan arastadan günümüze 32<br />
dükkân ulaşmıştır. Kuzey-güney doğrultusunda<br />
uzanan beşik tonozla örtülü dükkânlara giriş<br />
yuvarlak kemerli birer kapı ile sağlanmıştır. Dua<br />
kubbesi arastanın merkezinde cami mihrabı ile<br />
aynı aks üzerine yerleştirilmiş olup, 9.00x9.00m<br />
ölçülerinde kare bir alanın üzerini örten dört<br />
sivri kemer üzerine oturmaktadır. Sekizgen bir<br />
kasnak üzerindeki kubbe geçişleri pandantiflerle<br />
sağlanmıştır. Dua kubbesinin güney kemeri<br />
cami <strong>ve</strong> medreseye, kuzey kemeri kervansaraya,<br />
doğu kemeri hamam <strong>ve</strong> arasta dükkânlarına,<br />
batı kemeri ise yine arasta dükkânları ile köprüye<br />
açılmaktadır. Kubbenin kuzey <strong>ve</strong> güney duvarlarında<br />
yuvarlak kemerli büyük boyutlu birer<br />
niş açılmıştır. Dua kubbesinin kervansaraya <strong>ve</strong><br />
cami-medrese bütünlüğüne açılan iki taç kapısı<br />
üzerine birer yapım kitâbesi konmuştur. Bu<br />
kitâbelerde külliyenin banisi <strong>ve</strong> yapım yılı vurgulanmaktadır.<br />
Çarşı esnafının her sabah bu kubbe<br />
altında bir araya gelerek dua ile işlerine güçlerine<br />
ayrılması sebebiyle dua kubbesi olarak anılmaktadır.<br />
Süsleme açısından oldukça sade olan yapının<br />
cephelerinde en dikkat çekici bölümü yüksekliği<br />
<strong>ve</strong> yapıya hâkimiyetiyle dua kubbesi oluşturmaktadır.<br />
Dua kubbesi <strong>ve</strong> arasta yapıları tamamen<br />
kesme taş <strong>ve</strong> tuğla malzemeden inşa edilmiştir.<br />
KAYNAKÇA:<br />
Gündüz Özdeş, Türk Çarşıları, İstanbul, 1953, s.55-58; Yılmaz<br />
Önge, “Türk Çarşılarında Dua Kubbeleri”, Önasya, sy. 63, 1970,<br />
s.4-5; Metin Sözen, Türk Mimarisinin Gelişimi Ve Mimar Sinan,<br />
İstanbul 1975, s.178,183,222,232; Mustafa Cezar, Tipik Yapılarıyla<br />
Osmanlı Şehirciliğinde Çarşı <strong>ve</strong> Klasik Dönem imar Sistemi,<br />
İstanbul 1985, s. 191-193; Oktay Aslanapa, Osmanlı Devri Mimarisi,<br />
İstanbul 1986, s.245; Ali Saim Ülgen, Mimar Sinan Yapıları,<br />
(haz. Filiz Yenişehirlioğlu- Emre Madran), I, Ankara 1989, s.27-<br />
28, Lev. 90-94; Doğan Kuban, Osmanlı Mimarisi, İstanbul 2007,<br />
s. 400: M. Fatih Muderrisoğlu, 16.yuzyil Osmanlı İmparatorluğunda<br />
İnşa Edilen Menzil Külliyeleri, HÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü<br />
Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 1993, s. 557-559; Gülçin<br />
Küçükkaya, “Mimar Sinan Dönemi İstanbul-Belgrad Arası Menzil<br />
Yapıları”, VD, XXI, Ankara 1990, s. 204-206, 232-233, 249.<br />
Ahmet YAVUZYILMAZ<br />
Niğde: Niğde Kalesi ile Sungurbey Camii arasında<br />
kalan alanda, ayna adla anılan caminin<br />
kuzeydoğusunda yer almakta olup güney kapısı<br />
alınlığında bir kitâbe yuvası bulunmakla birlikte<br />
içi boştur. Banisinin Sokullu Mehmed Paşa olduğu,<br />
981 (1574) tarihli vakfiyeden anlaşılmaktadır.<br />
İnşa tarihi olarak vakfiyeye göre 1574 yılı<br />
kabul edilmektedir.<br />
Sadrazam Bayram Paşa tarafından 1047 (1637)<br />
yıllarında tamir ettirilerek harap durumdan<br />
kurtarıldı. Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından<br />
2007 yılında onarım kapsamına alınmış, önceki<br />
tamiratlardan kalan örtü sistemleri üzerindeki<br />
sıva, beton <strong>ve</strong> asfalt kalıntıları temizlenerek eski<br />
haline getirilmiştir.<br />
Bedesten olarak da anılan yapı, aslında arasta<br />
tipine uygun bir tasarıma sahiptir. En uzun<br />
arastalar arasında yer alan <strong>ve</strong> dıştan dışa yaklaşık<br />
15x80 m ölçülerindeki yapının güney ucu,<br />
bu yönde yer alan caminin konumundan dolayı<br />
doğuya bir mikdar kırılarak konumlandırılmıştır.<br />
Yapının duvarlarında, sarı <strong>ve</strong> siyah renkli<br />
ince <strong>ve</strong> kaba yonu kesme taş, kemerlerinde <strong>ve</strong><br />
örtü sistemlerinde tuğla; kuzey, güney <strong>ve</strong> doğu<br />
tarafındaki cümle kapılarında ise siyah <strong>ve</strong> sarı<br />
renklerde düzgün yonu taş kullanılmıştır. Örtü<br />
sistemi son tamirlerde kurşunla kaplanan arasta<br />
sokağının üzeri, dükkânların dam seviyesinden<br />
yaklaşık üç metre kadar yüksek tutulmuş beşik<br />
tonozlarla örtülüdür. Doğu-batı doğrultusunda<br />
eğimli bir arazinin tesviye edilmesiyle elde edilen<br />
düzlükte inşa edilen arastanın doğu cephesi,<br />
yol kotunun zamanla yükselmesine bağlı olarak<br />
Sungur Ağa Camii’yle birlikte yol seviyesinden<br />
aşağıda kalmıştır. Bugün, girişlere merdi<strong>ve</strong>nlerle<br />
ulaşılmaktadır.<br />
Yapı dışta, kuzey cephenin doğu ucunda <strong>ve</strong> güney<br />
cephenin batı ucunda birer <strong>ve</strong> içte arasta sokağına<br />
açılan elli iki adet olmak üzere toplam elli<br />
dört adet dükkân gözüne sahiptir.<br />
229
Change language