T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ​

A h i l i k
A n s i k l o p e d i s i
mıştır. 5.50 m yükseklik ve 3.70 m genişlikteki
üç cepheli çeşmenin kuzey, güney ve batı cephelerinde
sivri kemerli birer niş bulunmaktadır.
Doğu cephesi sade tutulmuştur.
Yapının batı cephesindeki caddeye açılan asıl
yüzü 1.30 m genişliği ve 0.35 m derinliği olan
sivri kemerli bir niş şeklinde düzenlenmiştir. Kemer
kilit taşında kabartma bir rozet motifi yer
almakta niş içinde de mermerden yapılmış ayna
taşı bulunmaktadır. Batı cephedeki su yalağı
yükselen yol seviyesi nedeniyle ortadan kaldırılmış,
şimdiki su yalağı nişin önüne beton kalıptan
bir set çekilmesiyle oluşturulmuştur. Çeşmenin
kuzey ve güney cepheleri de batı cephenin tekrarı
şeklindedir.
Çeşmede saçağın hemen altında tüm cepheleri
dolaşan ve yatay eksende yan yana sıralanan sivri
kemerli sağır nişler bulunmaktadır. Saçak düz
ve profilli silmelerle hareketlendirilmiştir. Hazne
örtüsü piramidal taş çatılı olan yapının doğu cephesine
saçağa yakın bir yerde 0.50 x 0.50 m ölçülerinde
gözetleme penceresi açılmıştır.
Cephe nişleri içinde bulunan ayna taşlarındaki
süsleme kompozisyonlarında farklılıklar görülmektedir.
Batı cephedeki ayna taşının ortasında
dilimli sağır kemer gözü yer almakta, merkezinde
de büyük bir rozet bulunmaktadır. İki yanı
üzümlü asma dallarıyla bezeli rozetin altında,
üzümlü asma dallarının arasına sonradan modern
musluk lülesi yerleştirilmiş, sağır kemer
köşeliklerine ise sekiz kollu birer yıldız motifi işlenmiştir.
Ayna taşını çevreleyen yan bordürlerde
dikey eksende birbirine eklenen kartuşlar olup,
üstteki tepelikle tamamlanmıştır. Ayna taşının en
üstünde görülen bordürde palmet ve lotüslerin
dönüşümlü sıralanmasıyla oluşturulmuş bitkisel
kompozisyon bulunur.
Mülkiyeti Edirne Belediyesine ait olan çeşme,
günümüzde akar vaziyettedir. Üç cepheli bir
meydana çeşmesi konumundaki yapıya belediye
tarafından yeraltı su şebekesine bağlı olarak su
verilmiş ve iki cephesine musluk takılarak akar
hale getirilmiştir.
KAYNAKÇA:
Murat Karademir, Edirne Çeşmeleri, Edirne 2008, s. 160-165;
Neriman Meriç Köylüoğlu, Edirne’de Osmanlıdan Günümüze Su
Yapıları, Edirne 2001, s.84.
Murat KARADEMİR
SARAÇHANE KÖPRÜSÜ
Edirne’de Saraçhane yakınlarında bulunan köprü
II. Murad ve Fatih Sultan Mehmed dönemi
vezirlerinden Şahabeddin Paşa tarafından 855
(1451) yılında Tunca nehri üzerinde yaptırılmıştır.
Bu sebepten dolayı bânisine binaen Şahabeddin
Paşa Köprüsü olarak bilinir. Biri inşa, biri de
tamir kitâbesi olmak üzere iki kitâbesi bulunan
yapının inşa kitâbesi yerinden alınarak müzeye
kaldırılmıştır. Müzede bulunan inşa kitâbesinin
okunuşu şu şekildedir:
-Büniye hazihil-kantarati’l- meymuneti’l mubareketi,
sahibü’l hayrati
-ve’l-hasenat el vezirul-azam ve’d düsturül-muazzam
-el müştehirul medevvu bi Şahabeddin Paşa Edrekehullahu
ma-yeşa.
-Min zamani’s-Sultani’l-mücahid el-gazi Murad
Han
-İbn-i Muhammed han min nesl-i Osman.
-Senete hamse ve hamsine ve semâne mietin
-hicriyetin hilaliyetin 855
Yapının üzerinde yer alan onarım kitâbesi ise
1113 (1702) tarihlidir. Kitâbede köprünün II.
Sultan Mustafa (1695-1703) tarafından tamir
edildiği yazılıdır. Bu tamir sırasında köprünün
inşa kitâbesi kaldırılmış ve esere Sultan Mustafa
Köprüsü denilmiştir. Köprünün tamir kitâbe ise
şöyledir:
-Padişahı Heft kişver şehriyari bahr-u-ber
-Hazreti Han Mustafa Şahinşehi Nusret Liva
-Edirne şehrine teşrif idecek emreyledi
-Çün bu cisri yapmağa ol daveri ferman reva
-Hamdü-lillah bir metanet üzre bünyad oldu kim
-Çeşmi Dünya görmemiştir böyle bir muhkem
bina
219