T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı

Recommendations

Info

A h i l i k A n s i k l o p e d i s i men), Ankara 1995, 130-131; İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, I, Ankara 1988, s. 117. İsmail ÇİFTCİOĞLU ŞEYH MEHMED Germiyanoğulları döneminin ileri gelen Ahilerindendir. Kütahya şehir merkezinde Paşam Sultan mahallesinde hâlen ayakta olan ve halk arasında Kurşunlu Camii olarak bilinen cami, Şeyh Mehmed tarafından inşa edilmiştir. Caminin 779 (1377) tarihli kitâbesinde fütüvvet ehlinden olduğu belirtilen Şeyh Mehmed’in babasının ismi Şeyh Alâeddin, dedesinin ismi ise Şeyh Nureddin olarak kaydedilmiştir. Şeyh Mehmed’in ismine Kurşunlu Cami’nin yakınındaki Paşam Sultan (Seyyid Nureddin) Türbesi’nin içinde bulunan bir kitâbede de rastlanmaktadır. Bazı araştırmalarda isminin 796 (1393) tarihli bir mezar taşı kitâbesinde geçtiği de belirtilir. söz konusu unvana sahip olanlara rastlanıyor. Şeyh-i seb‘alar, esnaf içinde oldukça etkili idi. Bu bağlamda onlar, kalfa ve ustalıkla ilgili törendeki uygulamalar esnasında; şeyh, nakip ve yiğitbaşı tayininde etkili idiler. Ayrıca Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde hacca gidip gelen esnafı uğurlayan ve karşılayan heyete başkanlık da ederlerdi. KAYNAKÇA: BOA, C.BLD., 50/2466; İE. TCT., 4/483, 6/744, 10/1196, 14/1575; AE.SAMD.III., 16/1498, C. EV., 405/20529; C. BLD., 4/197; İ. HUS., 11/ 1310 L-073; DH. MKT., 2343/26; BEO, 2912/218326; Neşet Çağatay, Bir Türk Kurumu Olan Ahilik, Ankara 1997; Musa Çadırcı, Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, Ankara 1997; Halil İnalcık, Osmanlı İmparatorluğu, İstanbul 2007; Mehmet Genç, Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Ekonomi, Ankara 2007; Mehmet Demiryürek, Kıbrıs Esnaf Teşkilatı (Şeyh-i Seb‘a, Esnaf Grupları ve İhtisab Rüsûmu 1750-1850), Lefkoşa 2011; Mehmet Akif Erdoğru, “Kıbrıs’ta İlk Osmanlı Esnaf ve Zanaatkârları Üzerine Notlar”, Osmanlı Öncesi ile Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemlerinde Esnaf ve Ekonomi Semineri, İstanbul 2003; M. Zeki Pakalın, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, III, İstanbul 2004, s. 134. Ayşe DEĞERLİ 268 KAYNAKÇA: İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Kütahya Şehri, İstanbul 1932, s. 77, 86- 87; Hamza Güner, Kütahya Camileri, Kütahya 1964, s. 12; A. Osman Uysal, Germiyanoğulları Beyliği’nin Mimarî Eserleri, Ankara 2006, s. 178, 182-183; M. Mustafa Kalyon, Kütahya’da Selçuklu- Germiyan ve Osmanlı Eserleri, Kütahya 2000, s. 37, 281; Halil Edhem, “Âl-i Germiyan Kitâbeleri”, TOEM, Cüz 2 (1328), s. 126- 127; Ara Altun, “Kütahya’nın Türk Devri Mimarisi”, Atatürk’ün Doğumunun 100. Yılına Armağan Kütahya, İstanbul 1981, s. 226, 228. İsmail ÇİFTCİOĞLU ŞEYH-İ SEB‘A Osmanlı esnaf grupları reislerinden veya ileri gelenlerine verilen addır. Bu terimin nasıl ortaya çıktığı hakkında tam bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak terimin Ahi teşkilatındaki yedinci (seb‘a) mertebe ile ilgili olduğu düşünülebilir. Nitekim Osmanlı esnaf grupları üzerine yapılan çalışmalarda, esnaf örgütlerinin kendi seçtikleri ve yerine göre ‘Şeyh-i Seb‘a’ veya ‘Ahi Baba’ diye isimlendirdikleri bir şeyhin genel nezareti altında bulunmaları, söz konusu mertebe ile ilgili olabileceğini düşündürüyor. Bu bağlamda onlara ‘şeyhü’ş-şüyûh’ (şeyhlerin şeyhi) da denilirdi. Bu bakımdan söz konusu şeyhler, esnaf örgütü içinde yer alan şeyhlerin daha üst kademesinde idi. Bu unvanın, gelişmesini giderek tamamlayan esnaf örgütleri arasında daha yaygın bir hale geldiği söylenebilir. Başta İstanbul olmak üzere Anadolu, Kıbrıs, ve Kudüs gibi yerlerdeki esnaf yöneticileri arasında ŞEYH SEYYİD GAYBÎ OĞLU ŞEYH SEYYİD HÜSEYİN Fütüvvetnâme adlı eseri bulunmaktadır. Hayatı hakkında fazla bir bilgi yoktur. Neseb bağında babası Şeyh Seyyyid Gaybî olarak geçer. Seyyid Hüseyin’in Alevi-Bektaşiler arasında meşhur olan, Hz. Ali’ye atfedilen ve yetmiş iki sözü şerh eden Şarhu Hutbat-al Bayan ile Fütüvvetnâme adlı iki eseri vardır. Birinci eserin ilk nüshasının 1514 yılına ait olması; Fütüvvenâmesinde Burgâzî Fütüvvetnâmesi’nden yararlanması ve Fatih Sultan Mehmed’den İslâm Padişahı diye bahsetmesi, XV. yüzyılda yaşadığına delalet edebilir. Hutbat-al Bayan Şerhi’nin ilk nüshasının Bursa’da bulunması, eserin Bursa’da yazılmış olma ihtimalini kuvvetlendirir. Bu durum onun veya babasının Bursa’da yaşadığına işaret olabilir. KAYNAKÇA: Abdulbaki Gölpınarlı, “Şeyh Seyyid Gaybî oğlu Şeyh Seyyid Huseyn’in Fütüvvet-Nâmesi”, İÜ İFM, XVII/1-4 (1955-1956), s. 27-155; Ali Torun, Türk Edebiyatında Türkçe Fütüvvet-nâmeler, Ankara 1998, s. 50,51. Ali TORUN
A h i l i k A n s i k l o p e d i s i ŞEYH SÜLEYMAN TÜRKMANÎ Ahi Evran döneminde Kırşehir’de yaşayan ve Ahilerle yakın ilişkisi olan Şeyh Süleyman Türkmanî’nin hayatı hakkında kaynaklarda tafsilatlı bilgi bulunmamamktadır. Doğum tarihi kesin olarak bilinmeyen Şeyh Süleyman Türkmanî, Mevlana Celâleddin-i Rumî adına kurulan Mevlevi hareketinin hem Kırşehir’deki mensubu ve temsilcisi hem de Mevlana’dan sonra babasının makamına geçen Sultan Veled’in halifelerinden biri idi. 697 (1297) yılında düzenlenen vakfiyesinde: “... eş-Şeyh Süleyman ibnü’l-merhum el-mağfur eş-Şeyh Hüseyin el-mevlevî ibnü’lmerhûm Şemseddin” ibaresinden Şeyh Süleyman adıyla bilindiği; mevlevi olan Hüseyin’in oğlu ve Şemseddin’in torunlarından olduğu anlaşılıyor. XV. yüzyıl sonları ve XVI. yüzyıl Osmanlı arşiv kayıtlarında da Şeyh Süleyman adıyla geçen Şeyh Süleyman Türkmanî’nin, “Türkmanî” adını hangi sebepten aldığı bilinmemektedir. Anadolu Selçuklu döneminde Kırşehir emiri Cacaoğlu Nureddin’in 1271 tarihli Arapça-Moğolca vakfiyesinde, emlak ve araziler vakfedilen kişiler arasında adı geçen Şemseddin Türkmenbeyi’nin, Şeyh Süleyman’ın ceddi olduğu muhtemel gözükmektedir. Bu bağlamda Şeyh Süleyman’ın ailesinin Anadolu’ya gelen bir Türkmen aşiretine mensup olduğu, ceddinin bu aşiretin başında “bey” yani idareci olarak bulunduğu, “Türkmanî” adını ise şüphesiz bu sebepten almış olabileceği düşünülebilir. Şeyh Süleyman Türkmanî’nin türbesinin sandukası üzerine sonradan yazılıp konulduğu anlaşılan tahta bir levhada, 692 (1293) yılında vefat ettiği belirtilmekle beraber vakfiyesinde vefat ettiğine dair bir kaydın olmaması ve hatta vakfiyede kendisi için “edâma’llahu berakatuhu aleynâ” ibaresinin geçmesi, vakfiyenin tanzim tarihi olan 697’de (1297) henüz daha hayatta bulunduğu ve sandukasının üzerindeki 1293 tarihinin yanlış olduğu anlaşılıyor. Ancak Sultan Veled’in mensuplarından ve Şeyh Süleyman Türkmanî’nin hizmetçilerinden İmam Bagavî (ö. 1122)’nin Kitâbü’l-Mesâbih adlı eserini Recep 716’da (19 Eylül-19 Ekim 1316) istinsah eden Kırşehirli Ali bin Musa’nın, bu eserin sonunda “... Ali bin Musa el-Veledi el-Kırşehri mine’l-huddâm el-ma‘rûf Şeyh Süleyman el-Veledi kaddesa’llahu sırruhu’lazîz” ifadeleriyle ismini zikrederken hizmetinde bulunduğu Şeyh Süleyman için 716’da (1316) hayatta olmadığını kaydetmiş olması, vakfiyesinin tanzim tarihi olan 1297’de hayatta bulunan Şeyh Süleyman Türkmanî’nin, 1297 ile 1316 tarihleri arasında vefat ettiğini gösteriyor. Şeyh Süleyman Türkmanî vakfının evladlık vakıf olması, Şeyh Süleyman’ın soyundan gelen ve şeyhlik makamında bulunan bazı kimselerin adlarını tespite de imkân veriyor. Bu bağlamda 1485’te zaviye şeyhliğinde bulunan Fahrülhavâtin Efendi, Şeyh Süleyman’ın soyundan gelmekteydi. KAYNAKÇA: BOA, TD, nr. 19, s. 288; nr. 998, s. 675, 676, 678, 679; TKGMA, TD, nr. 139, l1b, 13a-b, 279b; İmam Bagavî, Kitâbü’l-Mesâbih, Süleymaniye-Fatih Kütüphanesi, nr. 1186, 376a; Abdülbâki Gölpınarlı, Mevlânâ’dan Sonra Mevlevilik, İstanbul 1983, s. 44-45; Cevat Hakkı Tarım, Kırşehir Tarihi Üzerinde Araştırmalar, I, Kırşehir 1938, s. 78, 83; Cevat Hakkı Tarım, Tarihte Kırşehri-Gülşehri, İstanbul 1948, s. 32; Cevat Hakkı Tarım, Kırşehir Tarihinde Mevlânâ ve Mevleviler, Kayseri 1961, s. 8; Ahmet Temir, Kırşehir Emiri Caca Oğlu Nur el-din’in 1272 Tarihli Arapça-Moğolca Vakfiyesi, Ankara 1959, s. 28-29. İlhan ŞAHİN ŞEYH SÜLEYMAN TÜRKMANÎ VAKFİYESİ Ahiliğin merkezi Kırşehir’de zaviyesi olan Şeyh Süleyman Türkmanî’nin Arapça olarak 1297 tarihinde düzenlenen asıl vakfiyesi maalesef mevcut değildir. Ancak asıl vakfiyeden 1232 (1817) tarihinde çıkartılan ve Kırşehir kadısı tarafından tasdik edilen bir sûreti mevcuttur. 1584 tarihli Kırşehir Tahrir Defteri’nde zaviyenin gelirinin nerelere sarf edileceği hususundaki bir kaydın, 1297 tarihli vakfiyeden nakledilerek verilmiş olması, vakfiyenin sıhhati için bir delil teşkil eder. Vakfiyede Şeyh Süleyman Türkmanî vakfının “evlatlık vakıf” statüsünde olduğu belirtilir. “Evlatlık vakıf” statüsünde olan vakıflarda, vakfedilen arazinin gelirinin bir mikdarı zaviyenin kendi masraflarına ayrıldıktan sonra kalan meblağ zaviyeyi yöneten şeyhin aileleri 269
Page 3:
Sahibi T.C. Gümrük ve Ticaret Bak
Page 6 and 7:
BAKAN Nurettin CANİKLİ BAKAN YARD
Page 11 and 12:
kısaltmalar AKÜ : Afyon Kocatepe
Page 14 and 15:
A h i l i k A n s i k l o p e d i s
Page 16 and 17:
Page 18 and 19:
Page 20 and 21:
Page 22 and 23:
Page 24 and 25:
Page 26 and 27:
Page 28 and 29:
Page 30 and 31:
Page 32 and 33:
Page 34 and 35:
Page 36 and 37:
Page 38:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 86 and 87:
Page 88 and 89:
Page 92 and 93:
Page 94 and 95:
Page 96 and 97:
Page 98 and 99:
Page 100 and 101:
Page 102 and 103:
Page 104 and 105:
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Page 110 and 111:
Page 112 and 113:
Page 114:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Page 163:
Page 167 and 168:
Page 169 and 170:
Page 171 and 172:
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183 and 184:
Page 185 and 186:
Page 187 and 188:
Page 189 and 190:
Page 191 and 192:
Page 194 and 195:
Page 196:
Page 199 and 200:
Page 201 and 202:
Page 203:
Page 207 and 208:
Page 209 and 210:
Page 214 and 215:
Page 216 and 217:
Page 218 and 219: A h i l i k A n s i k l o p e d i s
Page 272: A h i l i k A n s i k l o p e d i s
Page 320 and 321:
Page 322 and 323:
Page 324 and 325:
Page 326:
Page 329 and 330:
Page 332 and 333:
Page 334 and 335:
Page 338:
Page 341 and 342:
Page 343 and 344:
Page 345 and 346:
Page 347 and 348:
Page 349 and 350:
Page 351 and 352:
Page 353:
Page 357 and 358:
Page 359 and 360:
I-X
Page 361 and 362:
Page 363:
Page 366 and 367:
Page 368 and 369:
Page 370 and 371:
Page 372 and 373:
Page 374 and 375:
Page 376 and 377:
Page 378 and 379:
Page 380 and 381:
Page 382 and 383:
Page 384 and 385:
Page 386 and 387:
Page 388 and 389:
Page 390 and 391:
Page 392 and 393:
Page 394 and 395:
Page 396 and 397:
Page 398 and 399:
Page 400 and 401:
Page 402 and 403:
Page 404 and 405:
Page 406 and 407:
Page 408 and 409:
Page 410 and 411:
Page 412 and 413:
Page 414 and 415:
Page 416 and 417:
Page 418 and 419:
Page 420 and 421:
Page 422 and 423:
Page 424 and 425:
Page 426 and 427:
Page 428 and 429:
Page 430 and 431:
Page 432 and 433:
Page 434 and 435:
Page 436 and 437:
Page 438:
Page 441:
show all

T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ​

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı