T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı

Recommendations

Info

A h i l i k A n s i k l o p e d i s i 150 NAKÎB Esnaf idarecilerindendir. Kelimenin aslı Arapça “araştırmak, incelemek, delmek ve katetmek” anlamındaki “n-q-b” kökünden gelmektir. Nakîb, bir cemaatin veya topluluğun sorumluluğunu yüklenmiş reis, lider ve bilgili kişidir. Uhdesine aldığı cemaatin bütün iş ve ahvaline nezaret eder. Fütüvvet tarikatlarına bağlı esnafın idarî amiri bu unvanla anılmıştır. Tarikatı teşkil eden esnaf ile yamak arasında bütün işleri gören kişidir. Fütüvvet etkinliği içinde dinî özellikleri öne çıkan esnaf birliklerinde nakîbler, şeyh ve duacılarla birlikte dindar olan kişilerdi. Nakîbin bir meslek sahibi olması mecburiyeti vardı. Esnafın arasından doğruluğu ve dürüstlüğüyle tanınmış bir kişi olarak seçilirdi. Nakîbin ticarî anlamda ortaya çıkışı oldukça eskidir. Kaynaklar, X. yüzyılda Abbâsîler döneminde Bağdat’ın Kerh muhitinde tüccarların başı olarak bir nakîbin varlığından bahsederler. Aynı dönem Horasan bölgesindeki şehirlerin her birinde birer nakîb bulunuyordu. Anadolu Selçukluları döneminde esnaf birliklerinin amirleri arasında yer alan nakîbler, diğer esnafın bütün ileri gelenleri gibi en üst makam olan şeyhü’l-meşâyihe bağlı idiler. Osmanlı Devleti’nde şeyhten sonra gelen nakîbler, şeyhin yardımcısı olarak törenleri yönetmekle görevli idiler. Evliya Çelebi nakîbler hakkında “esnaf-ı nakîbân-ı ehl-i hiref üç yüz neferdir. Pîrleri Hazreti Cabir-i Ensârî’dir. Kemerini hazreti Ali bağlamıştır ki cümle tarik nakîblerin silsilesi ona dayanır” demektedir. Fütüvvete giriş törenlerinde tarikata girecek kişiye nakîb öncülük edip bu merasimi yönetirdi. Talip kişi, Fütüvvet mahfilinde tüm Ahi ulularının karşısında orta yerde yüzü kıbleye dönük olarak durur. Nakîb, talibin elini sol eline alır, sağ elinde de mahfil ehline sunulacak hediyeler bulunur. Böylece Fütüvvet Hutbesi’ni okur. Nakîb daha sonra toplantının sebebini Fütüvvet ehline arz ederdi. Tören sonunda yapılan ahd üzerine Fatiha okunur. Nakîbler tekbir getirir gülbank çekerlerdi. Şeyhin temsilcisi olan nakîb esnafı denetlemenin dışında, törenlerde şeyhi temsil etmek, dua okumak, şed kuşatmak ve zaviyenin hizmetine bakmakla yükümlüydü. Nakîb, çıraklık merasimini yönetirdi. Çıraklık töreninde olduğu gibi kalfalık merasimini de nakîb yönetirdi. Fütüvvet tarikatının esnaf üzerinde etkisi azalmaya başladığı zaman nakîblerin yerlerine geçen yiğitbaşılar, hükümetle esnaf arasında işleri görmeye başladılar. Mısır loncalarında teşkilatın ikinci başkanı, XIX. yüzyılın başlarına kadar hep nakîb olarak adlandırılmıştır. KAYNAKÇA: Osman Nuri Ergin, Mecelle-i Umûr-i Belediye, I, İstanbul 1995, 538–539; Bernard Lewis, “The Islamic Guilds”, The Economic History Review, VIII/1(1937), s. 20-37; Mehmet Zeki Pakalın, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, II, 648; Reşad Ekrem Koçu, Tarihte İstanbul Esnafı, İstanbul 2003, s. 16-17; Gabriel Baer, “Türk Loncalarının Yapısı ve Bu Yapının Osmanlı Sosyal Tarihi İçin Önemi”, (çev. Sami Ferliel), Tarih Araştırmaları Dergisi, VIII/14(1963), s. 99-119; Veysi Erken, Ahilik: Bir Sivil Örgütlenme Modeli, Ankara 1998, s. 59-60; Amnon Cohen, The guilds of Ottoman Jerusalem, Leiden 2001, s. 49, 60, 86, 90, 119, 127, 149, 165, 191; Money, Land And Trade An Economic History of the Muslim Mediterranean, (ed. Nelly Hana), London 2002, s. 164-166; Yi, Eunjeong, Guild dynamics in seventeenth-century Istanbul: fluidity and leverage, Leiden 2004, s.73-74, 86-87; Mehmet Saffet Sarıkaya, “Bektaşi ve Alevî Kültürünün Yazılı Kaynağı Olarak Fütüvvetnameler”, Anadolu’da Aleviliğin Dünü ve Bugünü, (haz. Halil İbrahim Bulut), Adapazarı 2010, s. 375-376. Rıza KURTULUŞ NAKİBÜ’N-NUKABA Ahilikte, nakiplik mertebesinin üstünde, sorumluluğu olan görevlidir. İslam Peygamberi, Hicretten önce İkinci Akabe Biatı sırasında kendisine biat eden Medinelilerden, on iki kişiyi nakip seçmiştir. Nakipler, Medine’deki Müslümanların işleri ile ilgilenecek, İslam’a davette bulunacak, oradaki gelişmeleri kendisine bildireceklerdir. On iki kişinin başına, reis yani nakibü’n-nukaba olarak Neccâroğullarının temsilcisi Zürâre oğlu Es’ad’ı tayin eder. Esad’ın 623’te vefatı üzerine Neccâroğulları kendisine nakip tayini için müracaat ettiğinde, “Sizler benim dayılarımsınız, sizin nakibiniz benim” diyerek onları sevindirmiştir. Abbâsîler devrinde, Abbasoğulları ve Hz. Ali soyundan gelenlerin nakiplikleri, Nakibü’n-Nukabalık olarak bir yetkili üstünde birleştirilir. Umumi Nakip olan Nakibü’n-Nukaba, zamanla yerleşim merkezlerinde görev yapacak nakipleri atama yetkisini de üstlenmiştir. Onların ilim sahibi kimseler olmasına dikkat edilmiştir. Makamlarının yüksekliğine işaret olarak er-Rıza, el-Murtaza, Nurü’l-Hudâ, Murteza zü’l-Mecdeyn, et-Tahir gibi unvanlar almışlar, Peygamber sülalesine mensup kimselerin işlerine bakıp, doğum-ölümlerini, neseplerini kaydetmişlerdir. Nakiplik, birçok İslam devletinde olduğu gibi Selçuklularda da mevcuttu. Sarayda sultanın muhafızlığını üstlenen süvarilerin komutanları, berid/
A h i l i k A n s i k l o p e d i s i haber teşkilatının yetkilileri nakiplerdir. XII. yüzyılda, Fütüvvet teşkilâtı içinde, nakip adlı makam sahibinin özel bir yeri bulunmaktadır. Teşkilâtın en üstten alta doğru kademelenmesinde Şeyhü’şşüyûh, şeyh, halife ve ardından üç nakip gelmektedir. Nakiplerden birisi reis, diğerleri ona bağlı amirlerdir. Mutlaka bir mesleğin sahibi olan nakiplerin piri olarak Hz. Ali’nin şed kuşattığı Abdullah oğlu Câbir / Câbir-i Ensarî kabul edilmektedir. Fütüvvet teşkilâtındaki nakiplik ile Ahilikteki nakiplik benzerlik göstermektedir. Nakibin mertebesi, hizmet şekli birbirine yakındır. Ahilikte nakip, esnaf, sanatkâr ve tüccarlar arasında şeyhin temsilcisi durumundadır. Çıraklar, usta ve şeyhler arasında kılavuzluk, aracılık bir çeşit kontrolörlük yapmaktadır. Esnaf tarafından seçilerek göreve getirilen nakipler, gerektiğinde esnafa kefil olmaktadırlar. Fütüvvet geleneğinden kalma olan nakiplik, esnaf üzerinde daha çok dinî bir otorite durumundadır. Yedi kademede belirlenen görevleri: esnafı denetlemek, merasimlerde şeyhi temsil etmek, ustalık merasiminde dua okumak, yeni usta olacaklara peştamal kuşatmak, şeyhin istediği esnafı zaviyeye davet etmek, esnafın isteklerini şeyhe iletmek, zaviyenin hizmetlerine bakmaktır. Nakipler, Ahilik içinde dört, beş ve altıncı kademelerde yer almaktadır. Bunlardan birisi Nakibü’l-eşraf’tır. O, Peygamber sülalesine mensup kimselerin işlerine bakmak, onların âdi sanata girmelerini önlemekle yükümlüdür. Evliya Çelebi döneminde, “esnaf-ı nakībân-ı ehl-i hıref” olarak üç yüz kişi bulunmaktadır. Ahilikte, nakiplik mertebesinin üstünde, sorumluluğu daha çok olan Nakibü’n-Nukaba bulunmaktadır. Nakiplerin nakibi yani Nakibü’n-Nukaba olmak için, üst düzey bir tecrübeye sahip olmak gerekmektedir. Bunun için de yedi sınıf zümreye hizmet etmiş olmak aranmaktadır. Yedi zümre şunlardır: 1. Hükümdar, melik, emirler, vezirler, kalem erbabı, 2. Ulema: Kadı, müftü, müderrisler ve vaizler, 3. Şeyhler ve fukara, 4. Yedirip içiren zengin kişiler, 5. Ağalar, zengin çiftlik ağaları, 6. Ticaret ehli, 7. Esnaf ve sanatkârlar. Bunların, ayrı ayrı gelenek, görenek ve töreleri vardı. Nakibü’n- Nukaba onları bilmek, durumlarına, gidişatlarına vâkıf olmak zorundaydı. Nakibü’n-Nukaba’nın üstünde, kaimmakamı adı verilen Şeyhin vekili olan Ahi vardı. Ahi ve halifenin üstünde ise Şeyh bulunuyordu. Nakiplik, son zamanlara doğru şeyh, nakip, duacı, çavuş gibi esnaf ileri gelenlerinin yerini hukuk ve yetki olarak kethüdaların alması ile ortadan kalkmıştır. KAYNAKÇA: Neşet Çağatay, Bir Türk Kurumu Olan Ahilik, Konya 1981, s. 181; Osman Nuri Ergin, Mecelle-i Umûr-ı Belediye, I, İstanbul 1995, s. 516, 538-540; Veysi Erken, Bir Sivil Örgütlenme Modeli Ahîlik, Ankara 2002, s. 69-70; Mehmet Zeki Pakalın, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, II, İstanbul 1983, 647-648; Murat Sarıcık, Osmanlı İmparatorluğu’nda Nakîbü’l-Eşraflık Müessesesi, Ankara 2003, s. 23- 27, 29-31, 173; Şemseddin Sami, Kamûs-ı Türkî, İstanbul 1987, s. 1469; Gülgün Uyar, “Nakib”, DİA, XXXII, s. 321-322. Caner ARABACI NALÇACI Küçük nal anlamına gelen nalça, yemeni, çizme gibi ayakkabılara vurulan hafif demir parçalarına verilen isimdir. Nalçaçılar, pabuçcu esnafının özellikle de eskicilerle ilişki içerisinde olduğu esnaftır. Dikici esnafının ürettiği kusurlu ayakkabıları, eskici esnafı tamir ettirip, nalçacı esnafına da na1çalatırlardı. Nalçacı esnafının İstanbul ve çevresinde bulunan dükkânları belirli olup, İstanbul’un hemen her semtinde bulunuyordu. Bunlardan başka dükkân açılması nizamı bozduğu gerekçesiyle yasak olup dükkân açanlar men edilerek dükkânları kapatılırdı. Eski nalçacı dükkânlarından başka dükkân kurulmaması ve kuranların men edilmesi hakkında hükümler verilmişti. Nalçacı esnafının sanatını rahatça icra edebilmesi, esnaf arası nizamın korunmasına ve gediklerin muhafazasına bağlı olduğundan herhangi bir gedik sahibi gediğini sattıktan ve ancak bir gedik satın aldıktan sonra nalçacılık yapabilirdi. Nalçacı esnafı, sanatlarını icra ederken, ihtiyaç duydukları bir takım âletler olup, bu âletlere nalçacı dükkânı gediği tabir edilmekteydi. İstanbul ve kazalarında 20 Ekim 1726 yılında sanatlarını icra eden nalçacı esnafı sayısı 103’tü. Bu sayıya nalçacı esnafından olan nalça kesicileri dâhil değildi. Bunlarla beraber rakam 132’ye çıkmaktadır. Nalçacı esnafının 62’si, dükkân sahibi olan ustalar olup, 41’i revan olmayan ikinci ustalardı. Nalçacı dükkânı olan ustaların 45’i, İstanbul, sekizi Galata ve dokuzu ise Üsküdar’dadır. Revan olmayan ustaların ise 32’si İstanbul içinde, dokuz adeti ise Galata’dadır. 151
Page 3:
Sahibi T.C. Gümrük ve Ticaret Bak
Page 6 and 7:
BAKAN Nurettin CANİKLİ BAKAN YARD
Page 11 and 12:
kısaltmalar AKÜ : Afyon Kocatepe
Page 14 and 15:
A h i l i k A n s i k l o p e d i s
Page 16 and 17:
Page 18 and 19:
Page 20 and 21:
Page 22 and 23:
Page 24 and 25:
Page 26 and 27:
Page 28 and 29:
Page 30 and 31:
Page 32 and 33:
Page 34 and 35:
Page 36 and 37:
Page 38:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 86 and 87:
Page 88 and 89:
Page 92 and 93:
Page 94 and 95:
Page 96 and 97:
Page 98 and 99: A h i l i k A n s i k l o p e d i s
Page 114: A h i l i k A n s i k l o p e d i s
Page 199 and 200:
Page 201 and 202:
Page 203:
Page 207 and 208:
Page 209 and 210:
Page 214 and 215:
Page 216 and 217:
Page 218 and 219:
Page 220 and 221:
Page 222 and 223:
Page 224 and 225:
Page 226 and 227:
Page 228 and 229:
Page 230 and 231:
Page 232 and 233:
Page 234 and 235:
Page 236 and 237:
Page 238 and 239:
Page 240 and 241:
Page 242 and 243:
Page 244 and 245:
Page 246 and 247:
Page 248 and 249:
Page 250 and 251:
Page 254 and 255:
Page 256 and 257:
Page 258 and 259:
Page 260 and 261:
Page 262 and 263:
Page 264 and 265:
Page 266 and 267:
Page 268 and 269:
Page 270 and 271:
Page 272:
Page 275 and 276:
Page 277 and 278:
Page 279 and 280:
Page 281 and 282:
Page 283 and 284:
Page 285 and 286:
Page 287 and 288:
Page 289 and 290:
Page 291 and 292:
Page 293 and 294:
Page 295 and 296:
Page 297 and 298:
Page 299 and 300:
Page 301 and 302:
Page 303 and 304:
Page 305 and 306:
Page 307 and 308:
Page 309 and 310:
Page 311 and 312:
Page 313 and 314:
Page 315 and 316:
Page 317 and 318:
Page 320 and 321:
Page 322 and 323:
Page 324 and 325:
Page 326:
Page 329 and 330:
Page 332 and 333:
Page 334 and 335:
Page 338:
Page 341 and 342:
Page 343 and 344:
Page 345 and 346:
Page 347 and 348:
Page 349 and 350:
Page 351 and 352:
Page 353:
Page 357 and 358:
Page 359 and 360:
I-X
Page 361 and 362:
Page 363:
Page 366 and 367:
Page 368 and 369:
Page 370 and 371:
Page 372 and 373:
Page 374 and 375:
Page 376 and 377:
Page 378 and 379:
Page 380 and 381:
Page 382 and 383:
Page 384 and 385:
Page 386 and 387:
Page 388 and 389:
Page 390 and 391:
Page 392 and 393:
Page 394 and 395:
Page 396 and 397:
Page 398 and 399:
Page 400 and 401:
Page 402 and 403:
Page 404 and 405:
Page 406 and 407:
Page 408 and 409:
Page 410 and 411:
Page 412 and 413:
Page 414 and 415:
Page 416 and 417:
Page 418 and 419:
Page 420 and 421:
Page 422 and 423:
Page 424 and 425:
Page 426 and 427:
Page 428 and 429:
Page 430 and 431:
Page 432 and 433:
Page 434 and 435:
Page 436 and 437:
Page 438:
Page 441:
show all

T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ​

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı