T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ​

A h i l i k
A n s i k l o p e d i s i
rek dayandığı tasavvufî meşrep ve fikir üzerinde durulur.
Ardından Türkmenlerin Evhadiyye Tarikatı ve
Evhadüddin Hâmid el-Kirmânî ile olan irtibatlarına
değinilerek tarikatın âdâb ve erkânından bahsedilir.
Üçüncü bölümde Kirmânî’nin kızı Fatma Bacı ve damadı
Ahi Evran ile 30’a yakın halife ve müridi hakkında
bilgi verilir. Dördüncü bölüm, Evhadüddin
Hâmid el-Kirmânî’nin eserlerinin muhtevası bahsine
ayrılır. Burada Kirmânî’ye ait olan Fevaid (Rubaiyyat),
Enisü’t-Talibin ve Celisü’s-Salihin (Rubaiyyat),
Misbâhu’l-Ervâh isimli eserlerin muhteva ve fizikî
vasıflarına dair ayrıntılı bilgi sunulur. Ayrıca Şeyh
Evhadüddin hakkında yegâne bilgi veren Menakib-ı
Şeyh Evhadü’d-din-i Kirmânî isimli eser üzerinde
durularak, bu eserin Türk kültür ve medeniyet tarihi
açısından taşıdığı önem hususunda değerlendirmeler
yapılır.
üzere Şeyh Halil adına yaptırılmıştır. 1535 tarihli
olduğu tahmin edilen Karaman Vilayeti Vakıfları
Defteri’nde vakıflarının geçtiğine bakılırsa zaviye,
XVI. yüzyıl başlarında inşa edilmiştir. Şeyh Halil
Zaviyesi, 1535’te, kendi adına Hatunsaray’ın merkezinde
zaviye açan Ahi Çahken’e bağlı müritler
tarafından kullanılıyordu. Bunlar, vakıf olarak Digorna
köyünde bir çiftlik yerini tasarruf ediyorlardı.
Şeyh Halil’in soyundan gelenler zaviyede şeyhliği
yürütüyorlardı.
KAYNAKÇA:
\BOA, EV. BKB. nr. 96; VGMA, nr. 1107, 21a, 26a, 34a; nr. 1119,
115b; nr. 1109, 31a, nr. 1112, 19a, 22b; nr. 1106, 3b; nr. 1108, 5b;
nr.1111, 3a; nr. 557, s. 2; KŞS, nr. 8, s. 297; Karaman Vilâyeti Vakıfları,
(haz. Seyit Ali Kahraman), Kayseri 2009, s. 118-119; Yusuf Küçükdağ-Ayşe
Değerli, “Hatunsaray Nahiyesi Tekke ve Zaviyeleri”, I.
Uluslararası Hatunsaray (Lystra) ve Çevresi, Tarih, Kültür ve Turizm
Sempozyumu (Bildiriler) 2-4 Ekim 2011, Konya 2012, s. 376.
Mehmet Ali HACIGÖKMEN
Yusuf KÜÇÜKDAĞ
ŞEYH EVHADÜDDİN
KİRMANİ TEKKESİ
Ahiliğin kuruluşunda rol oynayan Şeyh Evhadüddin
Kirmani adına tesis edilen bu tekke, Konya’da Musalla
mevziinde Şeyh Sadak Tekesi’nin yanında idi.
Şeyh Sadreddin Konevi’nin hocası, Ahi Evran’ın ise
kayınpederi olan Evhadüddin Kirmani adına burada
halen ayakta bulunan türbe ile birlikte Selçuklu
sonrasında muhtemelen XV. yüzyıl sonlarında
inşa edilmiştir. Çünkü Şeyh Evhadüddin Kirmani
Tekkesi hakkında Fatih dönemi (1444-1446, 1451-
1481) tahririnde bilgi bulunmamaktadır. Ancak son
dönem Osmanlı belgelerinde, özellikle XVIII. yüzyılda
adı çok sık zikredilmektedir. Türbesi ayaktadır.
Tekke bölümünden, herhangi bir eser günümüzde
mevcut değildir.
KAYNAKÇA:
VGMA, nr. 1128, 73a; nr. 1139, 88a; İbrahim Hakkı Konyalı, Âbideleri
ve Kitâbeleri ile Konya Tarihi, Konya 1964, s. 590-591, 755-756; Mikail
Bayram, Şeyh Evhadü’d-din Hâmid el-Kirmanî ve Evhadiyye,
Konya 1993, s. 47.
Yusuf KÜÇÜKDAĞ
ŞEYH HALİL ZAVİYESİ
Konya Hatunsaray nahiyesine bağlı Digorna köyünde,
mescidle birlikte isminden anlaşılacağı
ŞEYH İSMAİL VE
AHİ AHMED ZAVİYESİ
Hamid sancağında, Gölhisar kazasının Girme köyünde
idi. 1501 ve 1530 tarihlerinde zaviyenin zaviyenişini
Şeyh İsmail ve Ahi Ahmed idi. Bu sebepten
dolayı zaviyenin bu adla anıldığı anlaşılmaktadır.
Zaviyenin vakıfları arasında bir değirmen ve bir
çiftlik yer vardı.
KAYNAKÇA:
BOA, MAD, nr. 3331, s. 61; 438 Numaralı Vilayet-i Anadolu Defteri
(937/1530), Dizin ve Tıpkı Basım, I, Ankara, 1993, s. 259.
Behset KARACA
ŞEYH MAHMUD
İlk Osmanlı Ahilerinden olduğu tahmin edilen Şeyh
Mahmud’un hayatına dair fazla bilgi bulunmamaktadır.
İsmi, Osmanlı kroniklerinde Bursa’nın fethi
münasebetiyle geçer. Kayıtlara göre Orhan Bey’in
1326 tarihindeki Adranos / Orhaneli Kalesi kuşatmasına
tecrübeli komutanlarından Köse Mihal,
Turgud Alp ve Ahi Hasan ile birlikte Şeyh Mahmud
da katılmıştır.
KAYNAKÇA:
Âşıkpaşazâde, Osmanlı Tarihleri, (yay. Nihal Atsız), İstanbul 1949, s.
110; Neşrî, Kitâb-ı Cihan-Nümâ, II, (yay. F. Reşit Unat-M. Altay Köy-
267