T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
1WQPJ6Jax
1WQPJ6Jax
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
A h i l i k<br />
A n s i k l o p e d i s i<br />
300<br />
<strong>Bakanlığı</strong>’ndan istenir. Sıra ticaret odalarının kurulmasına<br />
gelmiştir.<br />
<strong>Ticaret</strong> <strong>ve</strong> Ziraat örgütlerinin, ülkenin en seçkin,<br />
zengin, saygın, işinin erbabı insanlardan oluşmasına<br />
karar <strong>ve</strong>rilir. Başarılı insanlar bir araya getirilerek<br />
sahadaki problemlere çözüm üretilecek,<br />
devlete raporlarla durum bildirilecektir. Böylece<br />
ticaret <strong>ve</strong> ziraatin çözüm bekleyen birikmiş sorunları<br />
kısa sürede halledilecektir.<br />
Merkezde meclis, ardından cemiyetler bunlara<br />
ek olarak Ziraat <strong>ve</strong> <strong>Ticaret</strong> <strong>ve</strong> Nâfıa Müdürlükleri<br />
kurulur. Zira, öncekiler, ticaret-ziraat erbabını,<br />
sonrakiler devleti temsil edecektir. Aynı alandaki<br />
ikili yönetim anlayışı, temelde toplumla merkezî<br />
yönetimin kaynaştırılamamasından kaynaklanır.<br />
Halkın seçtiği belediye başkanı varken, aynı yere<br />
merkezî idareyi temsil eden vali <strong>ve</strong>ya kaymakamın<br />
atanması gibi bir durumdur.<br />
Osmanlı-Rus Harbi (1877-78) sırasında ihtiyaç<br />
üzerine devlet, lonca sandıklarındaki bütün paralara<br />
el koyar. Bu durum önceki örgüt yapısına<br />
önemli bir darbedir. Esnaf, geleneksel yapıda bir<br />
daha bu tür bir örgütlenmeye gidemez. Bütün<br />
bu gelişmeler üzerine 6 Safer 1297’de (19 Ocak<br />
1880) 11 maddelik bir nizamnâme ile Dersaadet<br />
<strong>Ticaret</strong> Odası oluşturulur. Ardından 29 Receb<br />
1297’de (7 Temmuz 1880) Dersaadet Sanayi Odası<br />
ile aynı gün Dersaadet Ziraat Odası kurulur. 19<br />
Ocak 1880 tarihli padişah onayı çıkar. Böylece<br />
İstanbul <strong>Ticaret</strong> Odası (İTO), Ocak 1880’de kurulup,<br />
Nisan 1880’de işe başlar. Bu durumda ilk<br />
faaliyete geçen ticaret odası, Dersaadet (İstanbul)<br />
<strong>Ticaret</strong> Odası’dır. Bunun ardından altı ay sonra 7<br />
Temmuz 1880’de Dersaadet Sanayi Odası oluşturulur.<br />
İki oda da 24 seçilmiş üyeden oluşur. Üyelikte<br />
25 yaşından küçük olmamak, ticarette beş,<br />
sanayide en az iki yıl uğraşmış olmak gerekmektedir.<br />
İstanbul <strong>Ticaret</strong> Odası’nın ilk başkanı, Azaryan<br />
Aristakis Efendi adlı bir Osmanlı vatandaşı<br />
Ermenidir. Yönetiminde yer alan 24 kişiden 19’u<br />
Gayrimüslimdir.<br />
Ülkenin ticaret <strong>ve</strong> sanayi erbabına 1880’lerde bakmak,<br />
hem durumu kavramaya hem de İTO’nun<br />
yönetim kurulunu izaha yarayacaktır. Vapur acentelerinin<br />
biri hariç tamamı, 30 sigorta kumpanyası,<br />
yedi banka <strong>ve</strong> borsa, sarraflar, limon tüccarları,<br />
koza <strong>ve</strong> ipek tüccarları, pamuk tüccarları,<br />
simsarlar, kumaş tüccarları, inşaat malzemecileri,<br />
kürkçüler, ipekliler <strong>ve</strong> çay ticaretinin tamamı<br />
Gayrimüslimlerin elindedir. Diğer dallarda da<br />
önemli ağırlığa sahiptirler. Yalnız hasır ile çubuk<br />
imalatçılarının çoğunluğu, doğu ıtriyat ticaretinin<br />
tamamı Müslümanların elindedir.<br />
İstanbul <strong>Ticaret</strong> Odası, 2 Ocak 1882 tarihinde<br />
ilk toplantısını gerçekleştirir. Devlet, yerli müteşebbisleri<br />
çoğaltıp, sanayi <strong>ve</strong> ticaretin önünü<br />
açacak yerde, idarî değişikliklerle uğraşır. Ayrı,<br />
bağımsız odaların başarısızlığı üzerine ticaret, ziraat<br />
<strong>ve</strong> sanayi odalarının, birleştirilerek yeniden<br />
kurulması düşünülür. 23 Şubat 1888’te <strong>Ticaret</strong><br />
Nezâreti’nin teklifi ile bütün odalar birleştirilerek<br />
<strong>Ticaret</strong> <strong>ve</strong> Ziraat <strong>ve</strong> Sanayi Odaları kurulur. 28<br />
Şubat 1889 tarihli irade ile bu kuruluş yasalaşır.<br />
31 Mayıs 1910 tarihli nizamnâme ile <strong>Ticaret</strong><br />
<strong>ve</strong> Sanayi Odaları, Ziraat Odaları’ndan ayrılır.<br />
Odalar, resmî bir kuruluş gibidir. Uğraştığı işlerin<br />
büyük çoğunluğunu, hükümetin odaya havale<br />
ettiği konular oluşturur.<br />
1908 ile Birinci Dünya Savaşı yılları arasında<br />
bütün Osmanlı coğrafyasında 160 ticaret <strong>ve</strong><br />
sanayi odası kurulur. İşleyişi sağlamak üzere<br />
nizamnâmeler hazırlanır. İlki, İstanbul’daki ticaret<br />
odasının kuruluşu <strong>ve</strong> görevlerine aittir. 11<br />
maddelik <strong>ve</strong> 1879 yılına ait bu nizamnâmeden<br />
sonra yine İstanbul için Dahilî Nizamnâme yayınlanır.<br />
Bunu, 1882 <strong>Ticaret</strong> <strong>ve</strong> Zahire Borsası<br />
Nizamnâmesi takip eder. 22 Mayıs 1326 (4 Haziran<br />
1910) tarihli <strong>Ticaret</strong> <strong>ve</strong> Sanayi Odalarına<br />
Dair Nizamnâme’ye göre odalar yereldir. Onun<br />
için, çok az tüccarın bulunduğu yerlerde bile,<br />
ticaret <strong>ve</strong> sanayi odaları kurulur. Öncekiler varken<br />
bu nizamnâmenin II. Meşrutiyet devrinde<br />
yeniden hazırlanma sebebi, Şûrâ-yı Devlet (Danıştay)<br />
Tanzimat Dairesi’nin gerekçe yazısında<br />
izah edildiğine göre, 1910’da 120’ye varan taşra<br />
ticaret odaları için ayrı bir nizamnâme hazırlanmamasıdır.<br />
1879’da kaleme alınan Dersaadet<br />
<strong>Ticaret</strong> Odası Nizamnâmesi uygulanmaya devam<br />
edilmiştir. Daha sonra o nizamnâmeye Sanayi,<br />
Ziraat Odaları ile ilgili ekler yapılmıştır. Halbuki<br />
Ziraat Odaları ayrılarak ona Ziraat Nezâreti’nce<br />
ayrı bir nizamnâme hazırlanmaktadır. Onun için<br />
yeni bir nizamnâmeye ihtiyaç duyulmuştur.<br />
1910 Nizamnâmesi, odaların nasıl kurulacağı,<br />
maksat <strong>ve</strong> vazifeleri, tüccarların vazifeleri, oda<br />
gelirlerinin sağlanması gibi konuları içerir. Genel<br />
muhtevadan anlaşılacağı üzere nizamnâmede<br />
odalar, önceden olduğu gibi, kaydı isteğe bağlı,<br />
meslek mensuplarının hükümete karşı temsilcisi<br />
<strong>ve</strong> hükümetin meslekî-ticarî alanda görüş<br />
isteyeceği bir organ durumunda görülmemektedir.<br />
İstanbul’da 24, vilâyetlerde 12’şer üyeden
Change language