T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
1WQPJ6Jax
1WQPJ6Jax
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
A h i l i k<br />
A n s i k l o p e d i s i<br />
342<br />
ran 1988’de yapılan kongre ile Türkiye Esnaf <strong>ve</strong><br />
Sanatkârlar Kredi Kefalet Kooperatifleri Merkez<br />
Birliği Genel Başkanlığı görevini icra etti. 1991-<br />
2002 yılları arasında da Türkiye ile Almanya Esnaf<br />
<strong>ve</strong> Sanatkârları arasında gelişen <strong>ve</strong> büyüyen<br />
dostluk ilişkilerine <strong>ve</strong> meslekî eğitime <strong>ve</strong>rdiği<br />
hizmet <strong>ve</strong> katkılarından dolayı Almanya Cumhurbaşkanı<br />
Richard Von Weiczehker tarafından<br />
birinci dereceden Devlet Madalyası (Liyakat Nişanı)<br />
ile ödüllendirildi. Avrupa’da ikili (dual) Meslek<br />
Eğitim Sistemi <strong>ve</strong> teşkilatlanmalar konularında<br />
önemli kentlerle kardeşlik anlaşmalarının yaratıcısı<br />
oldu. İstanbul Esnaf <strong>ve</strong> Sanatkârlar Odaları<br />
Birliği bünyesinde Ahilik çalışmalarını daha<br />
da sistemleştirmek <strong>ve</strong> Ahiliği evrensel bir düzeye<br />
getirmek için Ahilik Danışmanlığı’nı kurdu <strong>ve</strong> bu<br />
bağlamda pek çok kongre, sempozyum <strong>ve</strong> konferans<br />
düzenledi. Esnafın ona <strong>ve</strong>rdiği ön adla ‘Esnafın<br />
Başöğretmeni’ Suat Yalkın evli <strong>ve</strong> iki çocuk<br />
babasıdır. İyi derecede Almanca <strong>ve</strong> İngilizce biliyordu.<br />
Tuna KOLBAŞI<br />
YAMAK<br />
“Bağlı, ekli, yardımcı” anlamındaki yamak kelimesinin<br />
hem esnaf hem de ordu teşkilatları literatüründe<br />
önemli bir yeri vardır. Yamaklığın esnaf<br />
loncalarında ne zaman ortaya çıktığı belli değildir.<br />
Ancak XVII. <strong>ve</strong> XVIII. yüzyıllarda esnaf loncaları<br />
kendilerinden küçük olan “yamak” adını <strong>ve</strong>rdikleri<br />
esnaflarla birleşmeye başladılar. Mahkeme<br />
kayıtlarında “tabiîn” olarak geçen yamak kelimesi<br />
kısaca birbirine yakın iki esnaf gurubu arasında<br />
bir birleşmeyi gösterir. Yamak olan esnaf büyük<br />
esnafa hem hammadde temininde hem de <strong>ve</strong>rgi<br />
<strong>ve</strong>rmeye katılımda destek sağlar. Mesela fesçiler<br />
terzilerin yamağıdır. Böylece yamak olan esnaf,<br />
büyük esnafa hem takke yaparak yardımcı olurken<br />
hem de <strong>ve</strong>rgi <strong>ve</strong>rmede onun yükünü azaltır.<br />
Tuzcuların ekmekçilerin, celepler kasapların<br />
yamaklarıydılar. Yumurtacı esnafı müstakil bir<br />
esnaf grubu olarak kabul edilmeyip yaş yemiş<br />
esnafına yamak olarak kabul ediliyordu. Osmanlıda,<br />
Kanunî Sultan Süleyman döneminde (1520-<br />
1566) kah<strong>ve</strong> keyfinin yayılıp, kah<strong>ve</strong>hanelerin<br />
açılmasıyla berberler kah<strong>ve</strong>hanelerin köşelerine<br />
yerleşirler <strong>ve</strong> berber esnafı da kah<strong>ve</strong>ci esnafına<br />
yamak olurdu.<br />
Yamaklık olgusunda da yerel resmî görevlilerin<br />
kararları belirleyicidir. Yeni bir loncanın resmen<br />
kabul görebilmesi için bazı özel şartlar bulunmaktadır.<br />
Bunlar, halkın ihtiyacına yönelik yeni<br />
bir malın üretimine geçilmesi zorunluluğu, o<br />
mala belirli bir talebin olması, loncanın bu ihtiyacı<br />
karşılayabilecek nitelikte olması yani gerekli<br />
uzman işgücü <strong>ve</strong> sermayeye sahip bulunması<br />
şeklinde sıralanabilir. Tüm bu şartların tam olarak<br />
oluşması durumunda devletin yeni loncanın<br />
resmî olarak onaylaması gerekmektedir. Ancak<br />
yapılan bu onaylamalar genellikle “yamaklık”<br />
şartıyla gerçekleşmişe benzemektedir. Yeni kurulan<br />
lonca genellikle yakın işkolunda faaliyet<br />
gösteren güçlü <strong>ve</strong> daha eski bir loncaya yamak<br />
yazılarak kabul görmektedir. Büyük kentlerde<br />
eski loncalardan filizlenen yeni loncalar, yeni ihtiyaçları<br />
karşılamak <strong>ve</strong>ya üretimin belli aşamalarını<br />
gerçekleştirmek amacıyla kurulmakta <strong>ve</strong><br />
çoğunlukla eski loncalara yamak olarak kaydedilmektedirler.<br />
Devlet <strong>ve</strong>rgilendirdiği esnafı tek tek teşkilatlar<br />
hâlinde değil, büyük esnaf teşkilatlarının altında<br />
yamak sistemi geliştirerek muhatap almaktadır.<br />
Bu durum da farklı esnaf teşkilatlarının <strong>ve</strong>rgi bölüşüm<br />
kavgası içine girmelerine neden olmaktadır.<br />
Esnaf sayısı artan loncaların yanında bir başka<br />
loncaya yamak olarak işleri görülen loncaların<br />
da kendilerine mahsus kethüda tayini istekleri<br />
her zaman kabul görmemektedir. Örneğin, yaş<br />
yemişçi esnafına yamak olan yumurtacı esnafının<br />
kendi kethüdaları yoktur <strong>ve</strong> kethüdalık işlerini<br />
pazarbaşılar görmektedir. Bir loncanın başka bir<br />
loncaya yamak olup olmadığı her zaman açıkça<br />
sabitlenmiş değildi. Mesela hurdafuruş/hurdacılar<br />
nalçacılara karşı gelip asıl yamağın kendileri
Change language