T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı

Recommendations

Info

A h i l i k A n s i k l o p e d i s i 222 SELÂHADDÎN-İ ZERKÛB (ö. 657 / 1258) Fütüvvet ehli bir Mevlevi’dir. Asıl adı Selâhaddin Feridun’dur. 582 (1186) yılında Konya-Beyşehir gölünün kıyısındaki Kâmil adlı köyde doğdu. Gölde balıkçılıkla geçinen bir aileye mensup olup babasının adı Yağıbasan, annesinin adı Latife Hâtun’dur (ö. 652 / 1255). Selâhaddin Beyşehir’den Konya’ya gelerek kuyumculuk sanatını öğrenmiş, kırk yaşlarında iken Konya’da fütüvvet ehlinden kuyumcuların şeyhliği rütbesine yükselmiştir. Konya ahalisi tarafından “Selâhaddin-i Zerkûb”, “Selâhaddin Zerkûbî”, “Selâhaddin-i Zerrinkûb” (Kuyumcu Selâhaddin) lakaplarıyla anılmıştır. Kuyumculuğun yanında bağcılıkla da uğraşmıştır. Selâhaddin-i Zerkûb’un tasavvuf yoluna girişi ilk olarak Mevlana’nın şeyhi Seyyid Burhaneddin Muhakkik Tirmizî eliyledir. Seyyid Burhaneddin’in Konya’da Mevlana’yı halife olarak bırakıp Kayseri’ye göç etmesinden sonra ikinci mürşid olarak Mevlana’ya intisap etmiştir. Sipehsâlâr’a göre bu intisap, Selâhaddin-i Zerkûb’un Konya kuyumcular çarşısındaki dükkânının önünden geçtiği esnada Mevlana’nın, altın varaklarını döven çekiç seslerinin ahengine uyarak aşk ve cezbe ile semâa başlaması ve kuyumcu Selâhaddin’in de bu hâlin heybetinden Mevlana’ya bağlanmaya karar vermesiyle gerçekleşmiştir. Mevlana ile Zerkûbî arasında şeyh-mürid ilişkisiyle beraber yakın ailevî irtibat ta söz konusudur. Zerkûbî’nin ilk kızı Fâtıma Hâtun’a her gün Kur’an dersleri veren Mevlana, onu 644’de (1246) oğlu Sultan Veled’e nikâhlamıştır. Şems-i Tebrîzî’nin 645 (1247) yılında ikinci ve son kayboluşundan sonra Mevlana Selâhaddin’i dervişlere rehber olması için halife olarak seçmiş, Sultan Veled’den de ona tâbi olmasını istemiştir. On yıl Mevlana’nın verdiği rehberlik görevini yerine getiren Selâhaddin-i Zerkûb, ağır bir hastalığın ardından 29 Aralık 1258 (1 Muharrem 657) tarihinde vefat etmiş, semâlar eşliğinde hâlihazırda Konya Mevlana türbesindeki Sultânu’l-ulemâ Bahâeddin Veled’in sol yanına defnedilmiştir. Mevlana, Selahaddin-i Zerkûb’un yerine dervişlerin idaresinden sorumlu olması için Hüsâmeddin Çelebi’yi tayin etmiştir. İlk Mevlevî kaynaklarında Selahaddin-i Zerkûb, bâtınî halleri zâhirî fiillerine gâlip, çokça riyâzette bulunan, insanların iç dünyasındaki sırları keşfedebilen, zâhirde avamdan görünüp bâtında ârifler zümresinden olan fütüvvet ehli bir mutasavvıf şeklinde nitelenmiştir. Seyyid Burhaneddin, Bahâeddin Veled’den kendisine intikal eden söz fesâhatini Mevlana’ya, hal güzelliğini ise Selâhaddin-i Zerkûb’a verdiği rivayet edilmektedir. Mesnevî şârihi İsmail Rüsûhî Ankaravî’ye göre, Seyyid Burhaneddin ulemâ ve muhakkik şeyhler kisvesinde dolaşıp fakr ve fenâ halini gizleyen bir kâmil mürşid iken; Selâhaddin-i Zerkûb fakr ve fenâ hâli âşikâr olan, halleri ve sırları herkes tarafından çokça müşâhede edilen ârif bir zâttır. Nitekim “Arif kimdir?” şeklinde yöneltilen sorunun cevabında Mevlana, “Arif, sen suskunken, senin sırrından ve halinden bahseden kimsedir. Bu da Şeyh Selâhaddin’dir” demiştir. Sultan Veled, Mevlana’nın Şems-i Tebrîzî’yi güneşe, Selâhaddin-i Zerkûb’u aya, Hüsâmeddin Çelebi’yi de yıldıza benzettiğini kaydeder. Mevlana’nın Dîvân’ındaki gazellerde Selahaddin-i Zerkûb’u yetmişin üzerinde yerde zikretmesi ona muhabbetinin göstergelerinden biridir. KAYNAKÇA: Ferîdûn Sipehsâlâr, Mevlânâ ve Etrafındakiler-Risâle, trc. Tahsin Yazıcı, İstanbul 1977, s. 131-138; Ahmet Eflâkî, Âriflerin Menkıbeleri, İstanbul 1989, II, s. 120-152; Sultan Veled, İbtidânâme, trc. Abdülbâki Gölpınarlı, Ankara 1976, s. 79-80; 87- 93; 105-109; 137-143; Mevlânâ Celâleddîn, Dîvân-ı Kebîr I-VII, trc. Abdülbâki Gölpınarlı, Ankara 1992, II, s. 28, 36, 57, 58; III, s. 100, 285, 289, 388, 422; IV, s. 62, 89, 172, 189, 258, 275, 292, 298-299; V, s. 131, 137, 155, 204, 229, 340, 404, 408, 417, 484; VII, s. 196, 202, 205, 217, 309, 312, 374, 418, 424, 435, 465, 512, 605, 626; a.mlf., a.g.e., İstanbul 1957, I, s. 135, 251, 281; a.mlf., Fîh-i mâ Fîh (trc. Ahmed Avni Konuk, nşr. Selçuk Eraydın), İstanbul 1994, s. 89; Devletşah, Devletşah Tezkiresi I-IV, trc. Necâti Lugal, İstanbul 1977, II, s. 250-251; Sahih Ahmed Dede, Mevlevîlerin Tarihi, haz. Cem Zorlu, İstanbul 2003, s. 151-176; İsmail Rüsûhî Ankaravî, Şerh-i Mesnevî, İstanbul 1289, II, s. 209- 210; Abdülbâki Gölpınarlı, Mevlânâ Celâleddin, İstanbul 1952, s. 103-112; B. Fürüzanfer, Mevlânâ Celâleddin, İstanbul 1997, s. 249-267; Fuad Köprülü, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Ankara 1991, 224-226; Franklin Lewis, Rumi:Past And Present, East And West, Oxford: Oneworld 2000, s. 205-214; Semih Ceyhan, “Selâhaddîn-i Zerkûb”, DİA, XXXVI, s. 340-341. Semih CEYHAN SELİMİYE ARASTASI Edirne şehir merkezinde Selimiye Külliyesi’ne gelir sağlamak amacıyla yaptırılan arasta III. Murad döneminde Mimar Sinan’ın kalfası Mimar Davud Ağa’ya yaptırılmıştır. Arastanın Mimar Sinan tarafından tasarlandığı ancak külliye tamamlanamadan II. Selim’in vefatı ve Sinan’ın da İstanbul’a dönmesi üzerine yapılamadığı düşünülmektedir.
A h i l i k A n s i k l o p e d i s i Taş ve tuğla malzeme ile inşa edilen, sokak kısmı kapalı olan arasta, caminin batısında kuzey-güney doğrultusunda uzanmakta, içerisinde toplam 124 dükkân bulunmaktadır. 255 m uzunluğunda olan sokak, ortada daha kısa bir koridorla kesilmektedir. Batıda dışarı doğru çıkıntı yapan koridor, doğuda çıkıntı yapmadan camiye açılan bir kapı ile son bulur. Bu koridorun sokakla kesiştiği yerin tam ortası dua kubbesi ile diğer bölümleri ise beşik tonozla örtülüdür. Dua kubbesi farklı geometrik motifli pencerelerle süslenmiştir. Koridorun batısına iki dükkân sırasını kapsayacak biçimde batıya doğru uzanan Sıbyan Mektebi yapılmıştır. Bu mektep çarşının bütünlüğünü bozarak, asimetrik bir plan ortaya çıkarmaktadır. Sokak, dükkânlardan yüksek tutularak üzeri beşik tonozla örtülmüştür. Tonozun üzengi noktalarının hemen üzerine açılan pencerelerle sokak aydınlatılmaktadır. Eskiden tonozun üzeri kurşun ile kaplıyken; 1874 yılında bu kurşunlar satılarak, parasıyla çarşının onarımı yapılmış ve üzeri kiremitle kapatılmıştır. Daha sonraki dönemlerde bu kiremitler kaldırılarak yeniden kurşun kaplama yapılmıştır. Eyvan tarzında olan penceresiz dükkânlar kare planlıdır ve üzerleri beşik tonoz ile kapatılmıştır. Çarşıya 4 farklı kapıdan giriş-çıkış sağlanmaktadır. Bunlardan ikisi sokağın her iki ucunda, diğer ikisi ise ortadaki koridorun her iki ucunda bulunmaktadır. Sokağın kuzeyinde yer alan kapı diğerlerine oranla daha anıtsal yapılmıştır. Koridorun doğusunda yer alan kapı caminin avlusuna açılmaktadır. Evliya Çelebi buranın Kavaflar Çarşısı olduğunu ve çeşitli pabuçlar satıldığını ve arastanın dua kubbesinde her sabah dükkân sahiplerinin doğru iş yapacaklarına ve kimseyi aldatmayacaklarına dair yemin ve dua ettiklerini söylemektedir. KAYNAKÇA: Oktay Aslanapa, Edirne’de Osmanlı Devri Abideleri, İstanbul 1949, s.137-138; Gülru Necipoglu, The Age of Sinan, Architectural Culture in the Ottoman Empire, London 2005, s.244. Murat KARADEMİR SELMÂN-I FÂRİSÎ (ö. 656 [?]) Hz. Peygamber’in saçlarını tıraş etmesi sebebiyle Ahilikte berberlerin piri olarak kabul edilmiştir. Asıl adı Mâhbe b. Bûzehmeşân b. Mürselân b. Yehbûzân’dır. Mecusiliğe mensup zengin ve itibarlı bir ailenin çocuğu olarak İran’ın güneybatısındaki Râmhürmüz’de doğdu ve ilk çocukluk yıllarını burada geçirdi. Küçük yaşlarda ailesiyle birlikte Şehristan’a göç etti. Mecusi ateşgedesi iken yeni bir din arayışına girdi. Ailesinin şiddetli muhalefetine rağmen Hıristiyanlığı benimsedi ve Dımaşk/Şam’a kaçtı. Daha sonra Musul, Nusaybin ve Ammuriye’ye gitti. Burada bir papazın son peygamberle ilgili verdiği bilgiler üzerine Hz. Peygamber’i bulmak için bir arayışa girdi. Hicret esnasında Kuba’da Hz. Peygamber’i görüp Müslüman oldu. İslâmiyet’i kabul eden İran asıllı ilk sahabi olan Selman-ı Farisî, Hendek savaşından itibaren bütün savaşlara katıldı. Hz. Ömer’in halifeliği zamanında Kadisiye Savaşı ile Medâin, Celûlâ ve Belencer’in fetihlerinde bulundu, müteakiben Medâin’e vali oldu. Hz. Osman’ın hilâfetinde valilik görevine devam ettiği sırada vefat ettiği tahmin edilmektedir. Türbesi, Bağdat yakınlarında Selmânıpâkad’dadır. Hz. Peygamber’den hadisler nakletmiştir. KAYNAKÇA: İbn Sa‘d, Kitâbü’t-Tabakâti’l-kebîr: et-Tabakâtü’l-kübrâ, IV, Kahire 2001, s. 69-87; İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-ğâbe fî ma‘rifeti’s-sahâbe, II, Beyrut 1996, s. 510-515; Zehebî, Siyerua‘lâmi’n-nübelâ, I, Beyrut 1995, s. 505-557; Cemal Anadol, Türk-İslam Medeniyetinde Ahîlik Kültürü ve Fütüvvetnâmeler, Ankara 2001, s. 103-106; Adem Apak, İslam’ın Örnek Şahsiyetleri: Ashâb-ı Kirâm, İstanbul 2013, s. 211-217; İbrahim Hatiboğlu, “Selmân-ı Fârisî”, DİA, XXXVI, Ankara 2009, s. 441-443. Mehdin ÇİFTÇİ 223
Page 3:
Sahibi T.C. Gümrük ve Ticaret Bak
Page 6 and 7:
BAKAN Nurettin CANİKLİ BAKAN YARD
Page 11 and 12:
kısaltmalar AKÜ : Afyon Kocatepe
Page 14 and 15:
A h i l i k A n s i k l o p e d i s
Page 16 and 17:
Page 18 and 19:
Page 20 and 21:
Page 22 and 23:
Page 24 and 25:
Page 26 and 27:
Page 28 and 29:
Page 30 and 31:
Page 32 and 33:
Page 34 and 35:
Page 36 and 37:
Page 38:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 86 and 87:
Page 88 and 89:
Page 92 and 93:
Page 94 and 95:
Page 96 and 97:
Page 98 and 99:
Page 100 and 101:
Page 102 and 103:
Page 104 and 105:
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Page 110 and 111:
Page 112 and 113:
Page 114:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Page 163:
Page 167 and 168:
Page 169 and 170:
Page 171 and 172: A h i l i k A n s i k l o p e d i s
Page 196: A h i l i k A n s i k l o p e d i s
Page 203: A h i l i k A n s i k l o p e d i s
Page 272:
Page 275 and 276:
Page 277 and 278:
Page 279 and 280:
Page 281 and 282:
Page 283 and 284:
Page 285 and 286:
Page 287 and 288:
Page 289 and 290:
Page 291 and 292:
Page 293 and 294:
Page 295 and 296:
Page 297 and 298:
Page 299 and 300:
Page 301 and 302:
Page 303 and 304:
Page 305 and 306:
Page 307 and 308:
Page 309 and 310:
Page 311 and 312:
Page 313 and 314:
Page 315 and 316:
Page 317 and 318:
Page 320 and 321:
Page 322 and 323:
Page 324 and 325:
Page 326:
Page 329 and 330:
Page 332 and 333:
Page 334 and 335:
Page 338:
Page 341 and 342:
Page 343 and 344:
Page 345 and 346:
Page 347 and 348:
Page 349 and 350:
Page 351 and 352:
Page 353:
Page 357 and 358:
Page 359 and 360:
I-X
Page 361 and 362:
Page 363:
Page 366 and 367:
Page 368 and 369:
Page 370 and 371:
Page 372 and 373:
Page 374 and 375:
Page 376 and 377:
Page 378 and 379:
Page 380 and 381:
Page 382 and 383:
Page 384 and 385:
Page 386 and 387:
Page 388 and 389:
Page 390 and 391:
Page 392 and 393:
Page 394 and 395:
Page 396 and 397:
Page 398 and 399:
Page 400 and 401:
Page 402 and 403:
Page 404 and 405:
Page 406 and 407:
Page 408 and 409:
Page 410 and 411:
Page 412 and 413:
Page 414 and 415:
Page 416 and 417:
Page 418 and 419:
Page 420 and 421:
Page 422 and 423:
Page 424 and 425:
Page 426 and 427:
Page 428 and 429:
Page 430 and 431:
Page 432 and 433:
Page 434 and 435:
Page 436 and 437:
Page 438:
Page 441:
show all

T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ​

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı