Studia SlavicaSavariensia 1999

Studia Slavica Savariensia 1999.
(C) od prve ljubavne izjave Vronskog Ani na nekoj usputnoj željezničkoj
stanici izmeñu Moskve i Petrograda
Strašni vihor trzao se i fijukao je meñu točkovima vagona, po stupovima, za
uglom postaje. (...) Sagnuta sjena čovjeka provuče se ispod njenih nogu i
začuju se udarci čekića po željezu (...) - Zašto putujem? - ponovi on gledajući
joj ravno u oči. - Vi znate, da putujem zato, da budem ondje, gdje ste vi
- reče - ja ne mogu drukčije. I u isto vrijeme vjetar, kao da je nadvladao
neku zapreku, počne sipati snijeg s krovova vagona, strese neki otkinuti
željezni lim, a sprijeda je plačno i tmurno zaridao duboki zvižduk parostroja.
(AK1:1161-162);
(D) ili od prvog susreta ’bračnog trokuta’ Ana-Karenjin-Vronski na petrogradskoj
željezničkoj stanici (AK1:171);
(E) pa sve do Anina tragičnog samoubojstva pod kotačima vlaka na željezničkoj
stanici Obiralovka (AK2:360);
(F) odnosno odlaska dobrovoljačkog puka grofa Vronskog u srpskoturski
rat (AK2:375).
Postupkom verbalnog montažnog poentilizma 7
Harms parodistički reducira Tolstojev tematsko psihološki kompleks “željeznička
stanica”:
1. Na značenjsko asocijativni dijapazon glagola “mahnut’” 8 koji se, naoko
besmisleno nabačen, već u “kontiguitetu” (Žmegač) prvog stiha uspostavlja kao
dinamično osviještena intertekstualna provokacija čak nekoliko prototekstnih
smislova istodobno. Bakica (Babuška) koja je “kak-to mahnula” virtuozna je
groteskna inverzija Tolstojeva lika mlade, izuzetno lijepe žene u - bakicu!, s
brojnim sarkastičnim aluzijama na lik ’nebeskom osvetom smrću kažnjene’
(motto!) Ane-“preljubnice”. Značenjska varijanta za koju smo se, kao znakovito
dominantnu, odlučili i u našem prijevodu “Jednom se bakica bacila” - nesumnjivo
upućuje ne samo na tragični čin Anina samoubojstva na “željezničkoj
7 Sintagmu smo oblikovali prema izrazu “montazni poentilizam« kojim S. Ejzenptejn
oznacava postupak filmske montaze u eksperimentima Dzige Vertova. Usp.
SCHAUMANN 1984:85-86.
8 Usp. mahnut’ 1. mahnuti, zamahnuti; 2. razg. (prygnut’, brosit’sja) skociti, baciti se;
cerez zabor preskociti ogradu; - rukoj dici ruke od svega - POLJANEC 1966:376.
104