Studia SlavicaSavariensia 1999

VLAŠIĆ-ANIĆ
(=) kanoniziranim prototekstom, postupku izrazito destruktivnom prema poetici
realističke prozne fikcije, odnosno karakteru kao njezinu nosiocu; (D) nizom
verbalnih znakova iz nekoliko područja ruskog ruralnog (kaša, ograda, volovi,
čičak, planina, blato) i urbanog “byta” (Flaker 1988) (parna lokomotiva, željeznička
stanica, vagoni, novac), koji su jukstaponirani u simultanisičkoj montažnoj
horizontali kao citati i paracitati ’velikih’, ’općeljudski univerzalnih’ Tolstojevih
tema - Harms šokantno parafrazira i “fabularni paralelizam” (Ana/
Vronski-Levin/Kitty) savršeno izveden u “fabularnom dvojstvu "Ane Karenjine"
(Flaker 1974:333).
Tolstojevi smislovi “gube bitku” u “srazu” koji im nameću Harmsovi smislovi.
Istovremeno se i “samopokazuju” izuzetnošću silovite snage HARMSOVA korištenja
materijala ANE KARENJINE kao posljednje umjetnosti intertekstualnog
samopokazivanja, obuhvaćenog u samodestruktivnom kretanju koje napreduje
napuπšajući tradicionalne kočnice realističkog mimetičkog postupka, i razotkrivaju
čudesne konstelacije u stvarnom materijalu kanonizirane romaneskne
fikcije, pokazane kao organski primjerene vlastitoj, upravo savršenoj raspadljivosti,
iskoristivosti (Hausmann, prema Bergius 1977:68). Gotovo “savršena
iskoristivost” u funkciji asocijativne “raspadljivosti” zapaža se u svim fragmentima
Slučaja na željezničkoj pruzi, čiji se destruktivni domet briljantno iskazuje
u odnosu prema Ani Karenjinoj kao jednom od najvećih tragičnih romanesknih
KARAKTERA ruskog i evropskog realizma. U Slučaju na željezničkoj pruzi,
kontinuiranim prodorima u “iskoristivost”, “raspadljivost” obnaženog obrasca
realističke karakterizacije - inscenirana je (varijetesko-kabaretistički kao za
scenu “Cabaret Voltaire”!) avangardna, intertekstualna ’smrt Anina karaktera’
kao kanonizirane mimetičko-poetičke konvencije. U recipijentovoj svijesti
“smrt Anina karaktera”, kao i ”smrt Tolstojeva romana Ana Karenjina” -
inicirana je kao niz palimpsestnih, intertekstualnih pomaka, koji iscrtavaju
Harmsov prvi parodistički potez preko svega onog što je (i prema Krleži, uostalom,
s nepravom! 14 ) - kanonizirano kao vrhunski domet realističke prozne fikcije.
Podudarnost Harmsova avangardnog palimpsesta Slučaj na železnoj doroge
(Slučaj na željezničkoj pruzi) s modelom dadaističkog simultanističkog pjes-
14 Krleza takoder problematizira ’klasicnu’ poziciju “tolstojevskog nacina pisanja« vrednujuci
ga razinom “lokalne regionalne lietrature« koja se, zahvaljujci zapravo “geografskim
elementima veličine” pretvara u ukus “interkontinentalnog prostora od Rige do
Beringova tjesnacač, odnosno uzdize do pojma “kontinentalnog, to jest ‘svjetskog’.”
(1977:296).
113