Studia SlavicaSavariensia 1999

Studia Slavica Savariensia 1999.
ništva (usp. analizu simultane poeme i Schwittersove Merz poezije), možemo,
dakle, pratiti:
1. NA ŽANROVSKOJ RAZINI - Kao “estetska provokacija” (Flaker 1989),
parodija, Harmsov tekst incira procese: a) dekanonizacije (Flaker 1982) realističkog
romanesknog kanona Ana Karenjina; b) žanrovskostilske dehijerarhizacije
(Flaker 1982) (besmisleni, stilski kaotični, žanrovski ’hibridni’ simultanistički
fragmenti osporavaju, tretirajući ih kao vlastitu ’grañu’ (Šklovskij), roman i
poemu - ’klasične’, u književnoj tradiciji visoko plasirane žanrove); c) žanrovskog
prožimanja depoetiziranih lirskih i epsko-narativnih fragmenata. To su
procesi na kojima se konstituira i totalna destruktivnost dadaističkih jezičnih
tvorevina (simultanističkih montaža i kolaža).
2. NA STRUKTURNOJ RAZINI - Kao totalno depersonalizirana jezična struktura
Harmsov tekst, poput dadaističkih, reducira pojam književnoumjetničkog
djela na obnažen verbalni niz/znak, u čijem se okviru odvija proces redukcije
žanrovsko-strukturnih konvencija prema nultoj točki: a) i ’smrt karaktera’ (Ane
Karenjine), “kao nosioca veće prozne cjeline (romana)” i ’smrt ”naglašenog
lirskog subjekta”’ (Flaker 1984:18); b) i destrukcija fabule (Tolstojeva “fabularnog
paralelizma”) (Flaker 1974); c) i destrukcija naracije (vremenskoprostornog
kontinuiteta u mimetičkom oblikovanju fikcionalne zbilje).
3. NA RAZINI UMJETNIČKOG POSTUPKA - poput dadaističkih montaža i
aleatoričkih kolaža inkompatibilnih, disparatnih fragmenata u provokativnoj
avangardnoj “horizontali” (Oraić 1987) (paracitati i citati kanoniziranih prototekstova,
jukstaponirani s neestetskim jezčnim materijalom), Harmsovi tekstovi
polemički osvještavaju i obnažuju mimetičku “umjetnost kao postupak” (Šklovskij).
’Postupajući s umjetnošću’ (s pojmovima umjetničkog djela, estetskog
materijala, estetskog oblikovanja, estetske percepcije) šokantno provokativnim
nemarom, odnosno naglašenim dilentantizmom u automatiziranom, industrijski
serijaliziranom postupku ’krojenja jezičnog materijala’ (Tzara) - Harms, poput
dadaista, destruira mimetizam i Tolstojeva “realističkog analitičkog postupka”
(Flaker).
4. NA RAZINI AUTORSTVA - Harms, virtuozni parodist virtuoznih romanesknih
stilista, simuliranim infantilizmom kao da se “dadaistički” poigrava s vlastitom,
pluralistički disponiranom, koautorskom pozicijom, koju svjesno “dijeli” s
autorima: a) osporavanih prototekstova - klasikom realizma Tolstojem; b) estetskog
i neestetskog verbalnog materijala neodredive provenijencije; c) recipijentima-dovršiocima
jezičnog predloška; d) jezičnim procesima aleatoričkog asocijativnog
dinamizma (=) nihilizma.
114