Zoran Sulejmanov i Dejan Sulejmanov - Kricicnoprocesno pravo (p.568)

vistinsko pravo na nadomest na pretrpenata {teta, bez ogled na toa na
koj na~in do{lo do neopravdano li{uvawe od sloboda ili do pogre-
{nata osuda. Pravoto na nadomest gi opfa}a site vidovi pretrpena
{teta: materijalnata (vistinski pretrpena imotna {teta i zagubena
zarabotuva~ka) i moralnata (povredena ~est, fizi~ka i du{evna bolka
i sl.).
3.13. Na~elo na pravna pomo{ na neuka stranka
Na~eloto na pravna pomo{ na neuka stranka izvira od ~l. 12
ZKP. Su{tinata na ova na~elo e deka sudot ima obvrska da go pou~i
obvinetiot kako i sekoe drugo lice {to u~estvuva vo krivi~nata postapka
(o{teteniot, svedokot, ve{takot i sl.) za negovite procesni
prava, koga }e oceni deka poradi neznaewe toa lice mo`e da go propu-
{ti nivnoto koristewe. Dokolku sudot vo konkretnata situacija ne ja
ispolni ovaa dol`nost, vr{i bitna povreda na odredbite na krivi-
~nata postapka od ~l. 355 st. 2 ZKP.
Inaku, kako neuka stranka vo krivi~nata postapka ne mo`e da
se smeta branitelot na obvinetiot, nitu javniot obvinitel. Od ovlastenite
tu`iteli kako neuka stranka mo`e da se smeta o{teteniot kako
tu`itel i privatniot tu`itel dokolku nemaat pravna podgotovka, me-
|utoa ne i nivnite zastapnici i polnomo{nici so takva podgotovka.
3.14. Na~elo ne bis in idem
Spored ova pravilo, pomesteno vo ~l. 14 st. 2 od Ustavot i ~l. 5
ZKP, isto krivi~no delo protiv isto lice ne mo`e da bide predmet na
povtorna krivi~na postapka dokolku krivi~niot predmet edna{ ve}e
zavr{il so pravosilna presuda ili re{enie, odnosno re{enieto za zapirawe
na postapkata ili presudata pove}e ne mo`at da se pobivaat so
redoven praven lek ili ako pravniot lek spored zakonot voop{to ne e
dopu{ten.
Praviloto ne dvapati za isto se javuva kako posledica na materijalnata
pravosilnost, i spored toa kako procesna pre~ka (negativna
procesna pretpostavka) za sekoja nova krivi~na postapka vo istiot
predmet. 114
114
Toa e na~elo na nepovtorlivost na svojstvoto na stranka vo ist krivi~nopraven
predmet. Na~eloto zna~i deka isto lice vo ist krivi~nopraven
predmet ne mo`e dvapati ili pove}epati da se pojavi vo svojstvo na tu`itel
ili obvinet, ne samo toga{ koga krivi~opravniot predmet e pravosilno presuden
(posledica na materijalnata pravosilnost), tuku i toga{ koga po istiot
predmet koj sî u{te ne e pravosilno re{en, bi trebalo me|u istite stranki
istovremeno da se vodat pove}e postapki. Spored toa, na~eloto se odnesuva ne
121