Zoran Sulejmanov i Dejan Sulejmanov - Kricicnoprocesno pravo (p.568)

ga{ koga ne mo`e da se obezbedi negovo prisustvo. Ottamu, vo ZMP e
predvideno deka maloletnikot, po potreba, vo tekot na podgotvitelnata
postapka mo`e privremeno da se stavi vo posebna ustanova: vospitna
ili sli~na ustanova, da se stavi pod nadzor na centarot ili da se
smesti vo zgri`uva~ko ili drugo semejstvo, ako e toa potrebno zaradi
izdvojuvawe na maloletnikot od sredinata vo koja `iveel ili zaradi
davawe pomo{, za{tita ili smestuvawe na maloletnikot (~l. 108 st. 1
ZMP). Takvoto smestuvawe e prisilno i fakti~ki pretstavuva privremeno
li{uvawe od sloboda, za{to maloletnikot prisilno se dr`i
vo ustanova vo koja mora da se pridr`uva do odredeni pravila na odnesuvawe
propi{ani so ku}niot red na ustanovata.
Smestuvaweto na maloletnikot vo posebna ustanova e mo`no vo
tri situacii: 1 0 ako e potrebno ispituvawe na li~nosta na maloletnikot
(68 st. 3 ZMP) i 2 0 ako e potrebno maloletnikot da se izdvoi od
sredinata vo koja `iveel (~l. 108 st. 1 ZMP) i, 3 0 ako e potrebno davawe
pomo{, za{tita ili smestuvawe na maloletnikot. Od niv za nas
se va`ni prvite dva slu~ai.
1 0 Upatuvaweto na maloletnikot vo posebna ustanova zaradi
ispituvawe na negovata li~nost. Ispituvaweto na li~nite karakteristiki
na maloletnikot, negoviot porane{en `ivot i drugite okolnosti
neophodni za donesuvawe odlukata za poveduvaweto, odnosno vodeweto
na krivi~na postapka sprema maloletnik za polesni krivi~ni
dela: krivi~ni dela za koi e propi{ana kazna do tri godini ili pari~na
kazna (~l. 68 ZMP), mo`e da se izvr{i so pribirawe na izvestuvawa
od roditelite, staratelot na maloletnikot i drugi lica i ustanovi
ili so neposredno izvestuvawe od maloletnikot. Za vreme na tie ispituvawa
maloletnikot ne se izdvojuva od svojata sredina. Me|utoa, ako
za navedenite okolnosti e potrebno stru~no i kontinuirano ispituvawe
(neposredna opservacija), javniot obvinitel mo`e, vo spogodba so
organot za staratelstvo, da go upati maloletnikot vo prifatili{te
ili vo ustanova za ispituvawe ili vospituvawe, no najdolgo do eden
mesec.
2 0 Upatuvawe na maloletnikot vo posebna ustanova zaradi negova
za{tita. Ova merka se sostoi vo toa {to sudijata za maloletnici
mo`e da naredi maloletnikot vo tekot na podgotvitelnata postapka da
se smesti vo prifatili{te, vo vospitna ili vo sli~na ustanova ako e
toa potrebno zaradi negova za{tita koja mo`e da se sostoi vo izdvojuvawe
od sredinata vo koja `iveel ili zaradi davawe pomo{, ili smestuvawe
na maloletnikot.
Vremeto na zadr`uvawe na maloletnikot vo posebnata ustanova
zakonski ne e ograni~eno. Nesomneno e me|utoa deka ova vreme mo`e da
trae samo vo tekot na postapkata protiv maloletnikot, a mo`e da se
ukine koga }e prestanat pri~inite zaradi koi e odredeno. Pra{aweto
za ocenata na ukinuvaweto na ovaa merka e vo nadle`nost na sudijata
za maloletnici ili pak na sovetot za maloletnici.
330