Zoran Sulejmanov i Dejan Sulejmanov - Kricicnoprocesno pravo (p.568)

tiot ne prezema procesni aktivotsti vo krivi~nata postapka, ottamu
{to ne e procesno sposoben ili zatoa {to toa ne go saka. Procesno
nesposobni se onie lica koi ne napolnile {esnaeset godini i lica
koi celosno se li{eni od delovna sposobnost (~l. 50 ZKP). Ottamu
{to procesno nesposobniot u~esnik ne mo`e samiot da prezema procesni
aktivnosti, sudot e dol`en po slu`bena dol`nost da vodi smetka
za obezbeduvawe pravilno zastapuvawe.
2. Zastapuvaweto vo krivi~nata postapka se javuva vo vid na zakonsko
ili dogovorno zastapuvawe i ottamu postojat zakonski i dogovorni
zastapnici.
Zakonskiot zastapnik e lice koe postapuva vrz osnova na opredelen
zakon. Takov e, na primer, spored ~l. 48 od Zakonot za semejstvoto,
174 slu~ajot na zastapuvaweto na maloletno lice od strana na negovite
roditeli. Dokolku maloletnikot e bez roditelska gri`a, zadol`itelno
se stava pod staratelstvo soglasno ~l. 165 i 166 od Zkonot za
semejstvoto.
Dogovoren zastapnik e lice koe kako takvo se postavuva vrz
osnova na dogovor za zastapuvawe sklu~en me|u nego i liceto {to }e
bide zastapuvano. Taka, na primer, o{teteniot, o{teteniot kako tu`itel
i privatniot tu`itel mo`at so takov dogovor svoite prava da gi
prenesat vrz zastapnik koj stanuva ovlasten da gi zastapuva nivnite
interesi i ottamu da gi prezema site procesni dejstvija na koi i tie
imaat pravo kako zastapuvani lica.
Dogovoren zastapnik mo`e da ima i obvinetiot. Takov zastapnik
naj~esto e negoviot branitel koj e ovlasten i dol`en da da gi zastapuva
negovite interesi bez ogled dali e izbran od obvinetiot ili
od negoviot zakonski zastapnik ili procesen zamenik od ~l. 63 st. 3
ZKP (bra~niot drugar, rodnina po krv vo prava linija, usvoitel, usvoenik,
brat, sestra ili hraitel).
3. Soglasno ~l. 60 st. 1 ZKP, ako o{teteniot e maloletnik ili
lice koe e napolno li{eno od delovna sposobnost, negoviot zakonski
zastapnik e ovlasten da gi dava site izjavi i da gi prezema site dejstvija
za koi spored toj zakon e ovlasten o{teteniot. Iako ne e procesna
stranka tuku samo u~esnik vo krivi~nata postapka, zastapnikot samostojno
gi prezema site procesni dejstvija na koi ima pravo i zastapuvanoto
lice. Na zastapnikot za toa ne mu e potrebno nikakvo polnomo{no:
pismeno ili usno ovlastuvawe. Vo slu~aj na potreba vo tekot
na postapkata toj se legitimira preku utvrduvawe na svojot odnos so
zastapuvanoto lice (roditel), odnosno so re{enieto na Centarot za
socijalni raboti so koe e opredelen za staratel.
174
Zakon za semejstvoto, SV RM, 1992/80 i 1996/6.
195